Wikipedia:Democratische procedures

Overzicht beheerpagina's
Voorstel De onderstaande tekst is een voorstel dat momenteel geen deel uitmaakt van de regels en richtlijnen op de Nederlandstalige Wikipedia.
Raadpleeg de overlegpagina voor discussie over dit voorstel.

Op Wikipedia is er een aantal democratische procedures. Hoewel de basis voor Wikipedia consensus is, kan in voorkomende gevallen de Wikipedia-gemeenschap zich uitspreken door middel van zo'n procedure.

Het doel van Wikipedia is om een encyclopedie samen te stellen binnen de richtlijnen van de Wikimedia Foundation. Dit geeft al twee beperkingen: ten eerste gaan de richtlijnen van de Wikimedia Foundation boven wat de gebruikers al dan niet willen. Ten tweede moet de inhoud van een encyclopedie feitelijk juist zijn; en wat wel en niet feitelijk juist is kan (in principe) objectief vastgesteld worden. Het belangrijkste middel om een lemma te verbeteren is overleg, ondersteund door het aandragen van bronnen; hopelijk leidt dit overleg tot consensus.

Ook wanneer een verschil van inzicht niet gaat over de feitelijke inhoud wordt er bij voorkeur er geprobeerd om door middel van overleg consensus te bereiken. Soms is dat echter niet haalbaar. Als het dan toch noodzakelijk is om tot een besluit te komen, is er een aantal democratische procedures beschikbaar waarmee de individuele gebruikers hun mening kunnen laten tellen in allerlei situaties.

Er kan onderscheid gemaakt worden tussen de volgende democratische procedures:

  1. Stemmingen
  2. Peilingen

Deze procedures worden hieronder elk afzonderlijk besproken.

Stemmingen bewerken

Een stemming is het zwaarste instrument van alle democratische procedures op Wikipedia. Een stemming is onvermijdelijk bij de verkiezingen voor de arbitragecommissie, maar in feite is ook de procedure bij het aanstellen of bevestigen van een moderator een stemming.

Ook om regels en richtlijnen vast te stellen kan een stemming georganiseerd worden, al worden deze bij voorkeur vastgesteld en gewijzigd door middel van overleg en consensus. Bij consensus is het draagvlak veel groter dan bij een stemming, zeker wanneer de meerderheid klein is, de opkomst gering is, of als er voorafgaand aan de stemming onvoldoende tijd genomen wordt voor constructief overleg.

De algemene procedure voor een stemming is te vinden in Stemprocedure. Merk op dat er minimum eisen zijn, niet iedere gebruiker is zonder meer gerechtigd deel te nemen aan een stemming. Het is niet toegestaan aan één natuurlijke persoon om via meerdere gebruikers-accounts meer dan eens te stemmen.

Verkiezing voor de arbitragecommissie bewerken

De procedure voor verkiezing van leden van de Arbitragecommissie is vastgelegd in de reglementen. De stemming vindt plaats in het stemlokaal van de Arbitragecomissie.

Stemming omtrent een moderator bewerken

De procedure voor het aanstellen, bevestigen of afzetten van een moderator is vastgelegd op de pagina Wikipedia:Regelingen rond moderatoren.

Stemming, anders bewerken

Andere stemmingen (indien echt nodig) vinden plaats in het Stemlokaal.

Peilingen bewerken

Een peiling is minder vast omschreven. Er zijn allerlei soorten peilingen, naast de klassieke opiniepeiling; de initiatiefnemers van een peiling bepalen meestal zelf de vorm van de peiling die ze opzetten.

Peilingen kunnen in principe overal in de overlegruimte gehouden worden, bijvoorbeeld op de overlegpagina van een lemma, en op elk gewenst moment. Op een aantal plaatsen worden structureel veel peilingen gehouden, zoals bij bevestiging van blokkades en in het Opinielokaal.

De gevolgen die aan een peiling verbonden worden zijn even divers. Bij de bevestiging van een blokkade wordt de uitslag zonder meer uitgevoerd, maar bij Wikipedia:Te verwijderen pagina's gaat het meer om de naar voren gebrachte argumenten dan om de stemverhoudingen.

Kortom een peiling is een flexibel instrument dat ingezet kan worden waar dat nuttig is. Soms kan een snel opgezette en kort lopende peiling welkome helderheid brengen, soms maakt een peiling alleen duidelijk dat er grote verdeeldheid is en dat een andere aanpak nodig is.

Welk soort democratische procedure? bewerken

Wanneer je als initiatiefnemer gebruik wilt maken van de democratische mogelijkheden van Wikipedia, is het goed om je eerst af te vragen of een democratische procedure wel de juiste route is. Wat wil je er mee bereiken? Gaat het om een snelle inventarisatie van meningen, of moet de uitkomst langduriger gevolgen hebben? Leidt de uitslag van de procedure tot voldoende draagvlak? Is er al voldoende overleg over het onderwerp geweest, en is het niet mogelijk om op basis van dat overleg tot overeenstemming te komen?

Als een democratische procedure onvermijdelijk is, dan moet je nagaan welke procedure in jouw geval het meest geschikt is. Daarbij kun je het volgende als richtlijn nemen:

  • Wanneer je slechts de meningen van je mede-Wikipedianen in kaart wilt brengen, is een niet-bindende peiling de beste keus.
  • Wanneer je een beslissing wilt nemen over een specifiek onderdeel van Wikipedia (bijvoorbeeld één bepaald lemma) waarover een verschil van inzicht is tussen een beperkt aantal gebruikers en je komt er niet aan uit door middel van goed overleg, dan kan een bindende peiling het meest geschikte middel zijn.
  • Wanneer je een richtlijn wilt vastleggen die geldig is voor de hele Wikipedia-gemeenschap, dan kun je overwegen een stemming te starten.

Opmerking bewerken

Zowel Stemmingen als Peilingen horen aangekondigd te worden in Wikipedia:Mededelingen.