Wereldkampioenschap voetbal 1994

	FIFA Wereldkampioenschap 1994
	World Cup '94
	Toernooi-informatie
Gastland	Verenigde Staten
Datum	17 juni – 17 juli 1994
Teams	24 (van 5 confederaties)
Stadions	9 (in 9 gaststeden)
Winnaar	Brazilië (4e titel)
	Toernooistatistieken
Wedstrijden	52
Doelpunten	141 (2,71 per wedstrijd)
Toeschouwers	3.587.538 (68.991 per wedstrijd)
Topscorer(s)	Christo Stoitsjkov; Oleg Salenko; (6 goals)
Beste speler	Romário
Portaal	Voetbal

Het FIFA wereldkampioenschap voetbal 1994 was de vijftiende editie van een internationale voetbalwedstrijd tussen de nationale mannenteams van landen die aangesloten zijn bij de FIFA. Na Italië traden de Verenigde Staten in 1994 op als gastheer, zoals zes jaar eerder, op 4 juli 1988, was besloten tijdens een FIFA-congres in Zürich. Aan de voorronden deden 133 landen mee, waaronder zestien debutanten. De loting voor de eindronde had plaats op 19 december 1993 in Las Vegas. Het toernooi zelf begon op 17 juni en eindigde een maand later, op 17 juli. Titelverdediger was Duitsland, dat vier jaar eerder ten koste van Argentinië de titel had gewonnen. Voor het eerst werd op een WK in de groepsfase het driepuntensysteem toegepast.

De Colombiaanse voetballer Andrés Escobar schoot bij de groepswedstrijd tegen de Verenigde Staten in eigen doel, waardoor Colombia met 2-1 verloor en in de eerste ronde uitgeschakeld werd. Hij betaalde hier met zijn leven voor: op 2 juli 1994 werd hij tijdens het uitgaan in Medellín vermoord.

KwalificatieBewerken

Zie het artikel Wereldkampioenschap voetbal 1994 (kwalificatie) voor een uitgebreide beschrijving van de kwalificaties

FIFA-lid	Confederatie	Kwalificatie	Kwal. datum	Aantal dln. (incl. 1994)	Dln. op rij	Eerste dln.	Laatste dln.	Titels (excl. 1994)	Beste prestatie
Nigeria	CAF	Winnaar Groep 1	8 oktober 1993	1e	1	1994	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Marokko	CAF	Winnaar Groep 2	10 oktober 1993	3e	1	1970	1986	0	Achtste finale
Kameroen	CAF	Winnaar Groep 3	10 oktober 1993	3e	2	1982	1990	0	kwartfinale
Zuid-Korea	AFC	Tweede finaleronde	28 oktober 1993	4e	3	1954	1990	0	Groepsfase
Saoedi-Arabië	AFC	Winnaar finaleronde	28 oktober 1993	1e	1	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Duitsland₁	UEFA	Titelverdediger	8 juli 1990	13e	11	1934	1990	3	Wereldkampioen
Italië	UEFA	Winnaar groep 1	17 november 1993	13e	9	1934	1990	3	Wereldkampioen
Zwitserland	UEFA	Tweede groep 1	17 november 1993	7e	1	1934	1966	0	Kwartfinale
Nederland	UEFA	Winnaar groep 2	17 november 1993	5e	2	1934	1990	0	Tweede
Noorwegen	UEFA	Tweede groep 2	13 oktober 1993	2e	1	1938	1938	0	Groepsfase
Spanje	UEFA	Winnaar groep 3	17 november 1993	9e	5	1934	1990	0	Vierde
Ierland	UEFA	Tweede groep 3	17 november 1993	1e	1	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
België	UEFA	Winnaar groep 4	17 november 1993	9e	4	1930	1990	0	Vierde
Roemenië	UEFA	Tweede groep 4	17 november 1993	5e	1	1930	1970	0	Groepsfase
Rusland₂	UEFA	Winnaar groep 5	2 juni 1993	1e	1	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Griekenland	UEFA	Tweede groep 5	23 mei 1993	1e	1	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Bulgarije	UEFA	Winnaar groep 6	17 november 1993	6e	1	1962	1990	0	Vierde
Zweden	UEFA	Tweede groep 6	10 november 1993	9e	2	1934	1978	0	Tweede
Verenigde Staten	CONCACAF	Gastland	4 juli 1988	5e	2	1930	1990	0	Derde
Mexico	CONCACAF	Finaleronde 1e	9 mei 1993	10e	1	1930	1986	0	Kwartfinale
Colombia	CONMEBOL	Winnaar groep 1	5 september 1993	3	2	1962	1990	0	Achtste finale
Brazilië	CONMEBOL	Winnaar groep 2	19 september 1993	15	15	1930	1990	3	Wereldkampioen
Bolivia	CONMEBOL	Tweede groep 2	19 september 1993	3	2	1930	1950	0	Groepsfase
Argentinië	CONMEBOL	Intercontinentale play-off (CONMEBOL–OFC–CONCACAF)	17 november 1993	11	6	1930	1990	2	Wereldkampioen

(1) = inclusief 10 deelnames als West-Duitsland tussen 1954 en 1990
(2) = exclusief 7 deelnames van de Sovjet-Unie.

GroepenBewerken

Deelnemende landen

Groep A	Groep B	Groep C
Colombia Roemenië Verenigde Staten Zwitserland	Brazilië Kameroen Rusland Zweden	Bolivia Duitsland Spanje Zuid-Korea
Groep D	Groep E	Groep F
Argentinië Bulgarije Griekenland Nigeria	Ierland Italië Mexico Noorwegen	België Marokko Nederland Saoedi-Arabië

Stadions/SpeelstedenBewerken

Foxborough (Boston)	Pontiac (Detroit)	Chicago	Pasadena (Los Angeles)
Foxboro Stadium	Pontiac Silverdome	Soldier Field	Rose Bowl
Capaciteit:53.664	Capaciteit:77.557	Capaciteit:63.117	Capaciteit: 91.794

Orlando	Stanford Pasadena Dallas Orlando Pontiac Foxborough East Rutherford Washington D.C. Chicago		Stadions WK 1994 Steden en speellocaties
Citrus Bowl
Capaciteit: 61.219

Dallas	East Rutherford (New York)	Washington D.C.	Stanford (San Francisco)
Cotton Bowl	Giants Stadium	RFK Memorial Stadium	Stanford Stadium
Capaciteit: 63.998	Capaciteit: 75.338	Capaciteit: 53.142	Capaciteit: 80.906

ScheidsrechtersBewerken

Naam	Geboren	Duels
Puhl, Sándor Sándor Puhl	14/07/1955	4	11	-	-
Quiniou, Joël Joël Quiniou	11/07/1950	4	18	2	1
Torres Cadena, José José Torres Cadena	15/07/1952	4	21	-	1
Al Sharif, Jamal Jamal Al Sharif	08/12/1954	3	15	2	-
Badilla, Rodrigo Rodrigo Badilla	22/06/1957	3	6	-	-
Brizio Carter, Arturo Arturo Brizio Carter	09/03/1956	3	18	-	3
Mikkelsen, Peter Peter Mikkelsen	01/05/1960	3	10	-	1
Ende, Mario van der Mario van der Ende	28/03/1956	3	15	-	-
Bujsaim, Ali Ali Bujsaim	09/09/1959	2	10	-	-
Don, Philip Philip Don	10/03/1952	2	10	1	-
Jouini, Neji Neji Jouini	12/08/1949	2	10	1	1
Krug, Hellmut Hellmut Krug	19/05/1956	2	7	-	1
Lamolina, Francisco Francisco Lamolina	25/10/1950	2	7	-	-
Marsiglia, Renato Renato Marsiglia	03/06/1951	2	10	-	-
Mottram, Leslie Leslie Mottram	05/03/1951	2	9	1	-
Röthlisberger, Kurt Kurt Röthlisberger	21/05/1951	2	7	-	-
Tejada, Alberto Alberto Tejada	11/11/1956	2	9	-	-
Angeles, Arturo Arturo Angeles	12/09/1953	1	3	-	-
Baldas, Fabio Fabio Baldas	19/03/1949	1	2	-	-
Díaz Vega, Manuel Manuel Díaz Vega	01/09/1954	1	5	-	-
Filippi, Ernesto Ernesto Filippi	26/10/1954	1	4	-	-
Karlsson, Bo Bo Karlsson	12/10/1949	1	3	-	-
Chong, Lim Kee Lim Kee Chong	15/05/1960	1	3	-	-
Pairetto, Pierluigi Pierluigi Pairetto	15/07/1952	1	7	-	-
Totaal		52	220	7	8

GroepsfaseBewerken

Groep ABewerken

Colombia werd na een 0-5 overwinning in Argentinië door velen getipt als de te kloppen ploeg. Concurrentie was er van Roemenië, Zwitserland en het gastland de Verenigde Staten. Dit WK kreeg als primeur dat voor de eerste keer een wedstrijd werd gespeeld in een indoor stadion, het Pontiac Silverdome in Detroit. Zwitserland en de Verenigde Staten speelden een wedstrijd die dankzij twee vrije trappen in 1-1 eindigde^[1].

Het duel tussen Colombia en Roemenië was vooraf tussen twee van de meest dominante spelbepalers Gheorghe Hagi en Carlos Valderrama. Colombia wilde dominant op de aanval te spelen, maar speelde Roemenië in de kaart, omdat hun spel gebaseerd was op de tegenaanval. In de beginfase lanceerde Hagi aanvaller Florin Răducioiu en dat leverde de 1-0 op. Hagi scoorde daarna met een schot van verre afstand, als contrast maakte Valderrama een bleke indruk en ontving een gele kaart. Vlak voor rust zorgde Adolfo Valencia voor de aansluittreffer, maar vlak voor tijd besliste Răducioiu opnieuw de wedstrijd na andermaal een voorzet van Hagi.^[2]

De volgende tegenstander van Roemenië Zwitserland hanteerde echter dezelfde spelstijl en na een 1-1 russtand behaalde de Zwitsers een ruime zege (4-1), invaller Ion Vladiou ontving een rode kaart met een wilde tackle en werd na het incident naar huis gestuurd. Op dezelfde dag zorgde ook de Verenigde Staten voor een verrassing door met 2-1 van een onherkenbaar Colombia te winnen. Verdediger Andrés Escobar verwerkte een ongevaarlijk schot in eigen goal en de bij Willem II spelende Earnest Stewart zorgde voor het winnende doelpunt. De meest opvallende speler van de Verenigde Staten was de veel op Abraham Lincoln lijkende verdediger Alexi Lalas, die met zijn onverzettelijke spel als eerste Amerikaan een transfer verdiende in de Serie A (Padova).

Zwitserland en de Verenigde Staten waren nu al geplaatst, alleen een nederlaag van Roemenië tegen de Verenigde Staten zou Colombia kunnen redden. Roemenië had aan één uitbraak genoeg om een zege te boeken en de zege van Colombia op Zwitserland had geen waarde. In het land was het onrustig, omdat veel drugsdealers geld hadden verloren bij weddenschappen, veel spelers durfden zich niet te vertonen. Escobar ging naar een nachtclub iets drinken en werd na afloop doodgeschoten.^[3]. Na 24 jaar werd de uiteindelijke opdrachtgever ontrafeld en veroordeeld.^[4]

Land	Wed	Win	Gel	Ver	DV	DT	+/−	Pnt
Roemenië	3	2	0	1	5	5	0	6
Zwitserland	3	1	1	1	5	4	1	4
Verenigde Staten¹	3	1	1	1	3	3	0	4
Colombia	3	1	0	2	4	5	–1	3


18 juni 1994 «onderlinge duels» 11:30 EST	Verenigde Staten	1 – 1	Zwitserland	Pontiac Silverdome, Pontiac Toeschouwers: 73.425 Scheidsrechter: Francisco Oscar Lamolina ( Argentinië)
	Wynalda 45'	wedstrijdverslag	39' Bregy


18 juni 1994 «onderlinge duels» 16:30 PST	Colombia	1 – 3	Roemenië	Rose Bowl, Pasadena Toeschouwers: 91.856 Scheidsrechter: Jamal Al Sharif ( Syrië)
	Valencia 43'	wedstrijdverslag	15', 89' Răducioiu 34' Hagi


22 juni 1994 «onderlinge duels» 16:00 EST	Roemenië	1 – 4	Zwitserland	Pontiac Silverdome, Pontiac Toeschouwers: 61.428 Scheidsrechter: Neji Jouini ( Tunesië)
	Hagi 35'	wedstrijdverslag	16' Sutter 52' Chapuisat 65', 72' Knup


22 juni 1994 «onderlinge duels» 16:30 PST	Verenigde Staten	2 – 1	Colombia	Rose Bowl, Pasadena Toeschouwers: 93.869 Scheidsrechter: Fabio Baldas ( Italië)
	Escobar 35' (e.d.) Stewart 52'	wedstrijdverslag	90' Valencia


26 juni 1994 «onderlinge duels» 13:00 PST	Zwitserland	0 – 2	Colombia	Stanford Stadium, Palo Alto Toeschouwers: 83.401 Scheidsrechter: Peter Mikkelsen ( Denemarken)
		wedstrijdverslag	44' Gaviria 90' Lozano


26 juni 1994 «onderlinge duels» 13:00 PST	Verenigde Staten	0 – 1	Roemenië	Rose Bowl, Pasadena Toeschouwers: 93.869 Scheidsrechter: Mario van der Ende ( Nederland)
		wedstrijdverslag	18' Petrescu

Groep BBewerken

Al 24 jaar wachtte Brazilië op een nieuwe wereldelftal, in vijf WK's werd maar twee keer de halve finale gehaald. Onder coach Carlos Alberto Parreira hoopte men met een mix van samba-voetbal en ingebouwde defensieve zekerheid eindelijk weer succes te halen. Sterkste troef was het aanvalsduo Romario-Bebeto die met hun Spaanse clubs FC Barcelona en Deportivo La Coruña een spannende titelrace uitvochten die FC Barcelona op doelsaldo won ^[5]. De eerste twee wedstrijden tegen Rusland en Kameroen leverden twee makkelijke overwinningen op, de eerste helft tegen Zweden leverde genoeg problemen en een 1-0 achterstand op. Romario redde de wedstrijd met een slalom, maar na de wedstrijd werd de aanvallende middenvelder Rai vervangen voor meer defensieve zekerheid, de degelijke Dunga werd de nieuwe aanvoerder.

Zweden plaatste zich ook voor de achtste finales dankzij een 3-1 zege op Rusland, Martin Dahlin scoorde twee doelpunten. Rusland en Kameroen waren uitgeschakeld, maar hun onderlinge wedstrijd leverde wel twee records op: Oleg Salenko scoorde namens Rusland vijf doelpunten, tot op heden een record ^[6] en voor Kameroen scoorde de 42-jarige Roger Milla en werd daarmee de oudste speler die een doelpunt maakte op een WK.

Land	Wed	Win	Gel	Ver	DV	DT	+/−	Pnt
Brazilië	3	2	1	0	6	1	5	7
Zweden	3	1	2	0	6	4	2	5
Rusland	3	1	0	2	7	6	1	3
Kameroen	3	0	1	2	3	11	–8	1


19 juni 1994 «onderlinge duels» 16:30 PST	Kameroen	2 – 2	Zweden	Rose Bowl, Pasadena Toeschouwers: 93.194 Scheidsrechter: Alberto Tejada ( Peru)
	Embé 31' Omam-Biyik 47'	wedstrijdverslag	8' Ljung 75' Dahlin


20 juni 1994 «onderlinge duels» 13:00 PST	Brazilië	2 – 0	Rusland	Stanford Stadium, Palo Alto Toeschouwers: 81.061 Scheidsrechter: Lim Kee Chong ( Mauritius)
	Romário 26' Raí 52' (pen.)	wedstrijdverslag


24 juni 1994 «onderlinge duels» 13:00 PST	Brazilië	3 – 0	Kameroen	Stanford Stadium, Palo Alto Toeschouwers: 83.401 Scheidsrechter: Arturo Brizio Carter ( Mexico)
	Romário 39' Márcio Santos 66' Bebeto 73'	wedstrijdverslag


24 juni 1994 «onderlinge duels» 19:30 EST	Zweden	3 – 1	Rusland	Pontiac Silverdome, Pontiac Toeschouwers: 71.528 Scheidsrechter: Joël Quiniou ( Frankrijk)
	Brolin 37' (pen.) Dahlin 59', 81'	wedstrijdverslag	4' (pen.) Salenko


28 juni 1994 «onderlinge duels» 16:00 PST	Rusland	6 – 1	Kameroen	Stanford Stadium, Palo Alto Toeschouwers: 74.914 Scheidsrechter: Jamal Al Sharif ( Syrië)
	Salenko 15', 41', 44' (pen.), 72', 75' Radchenko 81'	wedstrijdverslag	46' Milla


28 juni 1994 «onderlinge duels» 16:00 EST	Brazilië	1 – 1	Zweden	Pontiac Silverdome, Pontiac Toeschouwers: 77.217 Scheidsrechter: Sándor Puhl ( Hongarije)
	Romário 46'	wedstrijdverslag	23' K. Andersson

Groep CBewerken

Duitsland had bijna dezelfde selectie als het team dat vier jaar eerder wereldkampioen werd: alleen Matthias Sammer en Stefan Effenberg waren nieuw in de basiselftal. Het openingsduel van het toernooi leverde een kleurloze 1-0 overwinning op Bolivia dankzij een doelpunt van Jürgen Klinsmann^[7]. De enige vedette van Bolivia Marco Etcheverry was niet fit, viel in en kreeg snel een rode kaart na een trappende beweging tegen Lothar Matthäus. Na een 1-1 gelijkspel tegen Spanje kwam Duitsland tegen Zuid- Korea voor rust op een 3-0 voorsprong mede dankzij een acrobatische omhaal van Klinsmann en een inschattingsfout van de Koreaanse doelman. Na een kwartier in de tweede helft maakten de Koreanen twee doelpunten en in het snikhete Chicago werd de wereldkampioen overspeeld. Steffan Effenberg was het doelwit van ontevreden Duitse supporters, hij werd gewisseld en stak zijn middelvinger naar het publiek ^[8]. Effenberg werd na het incident op het vliegtuig gezet en zou niet meer spelen voor de nationale ploeg^[9]. Spanje plaatste zich ook voor de achtste finales na een 3-1 zege op Bolivia.

Land	Wed	Win	Gel	Ver	DV	DT	+/−	Pnt
Duitsland	3	2	1	0	5	3	2	7
Spanje	3	1	2	0	6	4	2	5
Zuid-Korea	3	0	2	1	4	5	–1	2
Bolivia	3	0	1	2	1	4	–3	1


17 juni 1994 «onderlinge duels» 14:00 CST	Duitsland	1 – 0	Bolivia	Soldier Field, Chicago Toeschouwers: 63.117 Scheidsrechter: Arturo Brizio Carter ( Mexico)
	Klinsmann 61'	wedstrijdverslag


17 juni 1994 «onderlinge duels» 18:30 CST	Spanje	2 – 2	Zuid-Korea	Cotton Bowl, Dallas Toeschouwers: 56.247 Scheidsrechter: Peter Mikkelsen ( Denemarken)
	Salinas 51' Goikoetxea 55'	wedstrijdverslag	85' Hong Myung-bo 90' Seo Jung-Won


21 juni 1994 «onderlinge duels» 15:00 CST	Duitsland	1 – 1	Spanje	Soldier Field, Chicago Toeschouwers: 63.113 Scheidsrechter: Filippi Cavani ( Uruguay)
	Klinsmann 48'	wedstrijdverslag	14' Goikoetxea


23 juni 1994 «onderlinge duels» 19:30 EST	Zuid-Korea	0 – 0	Bolivia	Foxboro Stadium, Foxborough Toeschouwers: 54.453 Scheidsrechter: Leslie Mottram ( Schotland)
		wedstrijdverslag


27 juni 1994 «onderlinge duels» 15:00 CST	Bolivia	1 – 3	Spanje	Soldier Field, Chicago Toeschouwers: 63.089 Scheidsrechter: Rodrigo Badilla ( Costa Rica)
	E. Sánchez 67'	wedstrijdverslag	19' (pen.) Guardiola 66', 70' Caminero


27 juni 1994 «onderlinge duels» 15:00 CST	Duitsland	3 – 2	Zuid-Korea	Cotton Bowl, Dallas Toeschouwers: 63.998 Scheidsrechter: Joël Quiniou ( Frankrijk)
	Klinsmann 12', 37' Riedle 20'	wedstrijdverslag	52' Hwang Sun-hong 63' Hong Myung-bo

Groep DBewerken

Diego Maradona trad aan voor zijn vierde WK, al was hij geen aanvoerder meer. Argentinië begon het WK voortvarend met een 4-0 zege op Griekenland, Gabriel Batistuta scoorde drie maal. Maradona scoorde het vierde doelpunt na kort, vlot comibinatie-spel, net zo opvallend waren de uitpuilende ogen waarmee Maradona naar de camera liep ^[10]. Een andere favoriet in deze groep, Afrikaans kampioen Nigeria trad aan met de Nederlandse coach Clemens Westerhof en met twee spelers uit de Nederlandse competitie, Finidi George van Ajax en doelman Peter Rufai, de doelman van Go Ahead Eagles en begon het WK ook voortvarend met een 3-0 zege op Bulgarije^[11]. In het onderlinge duel scoorde Claudio Caniggia twee maal na een snel Nigeriaans doelpunt, hij kwam terug na een schorsing wegens gebruik van cocaïne ^[12]. Maradona werd uitgekozen voor de dopingcontrole en kwam hand in hand met een verpleegster het veld op^[13].

In de monster vond men de stof efedrine en de FIFA schorste Maradona voor de wedstrijd tegen Bulgarije^[14]. Bulgarije, dat genoeg had een gelijkspel om de achtste finales te halen rook bloed en nam een 1-0 voorsprong door een doelpunt van Hristo Stoitsjkov. De strijd om de eerste plaats in de groep was nu opeens weer interessant, aangezien op hetzelfde moment Nigeria met 1-0 voor stond tegen Griekenland. Door twee late doelpunten van Nigeria en Bulgarije zakte Argentinië van de eerste naar de derde plaats in de groep, alle drie de landen waren wel geplaatst.^[15]

Land	Wed	Win	Ver	DV	DT	+/−	Pnt
Nigeria	3	2	1	6	2	4	6
Bulgarije	3	2	1	6	3	3	6
Argentinië¹	3	2	1	6	3	3	6
Griekenland	3	0	3	0	10	–10	0


21 juni 1994 «onderlinge duels» 12:30 EST	Argentinië	4 – 0	Griekenland	Foxboro Stadium, Foxborough Toeschouwers: 54.456 Scheidsrechter: Arturo Angeles ( V.S.)
	Batistuta 2', 44', 90' (pen.) Maradona 60'	Wedstrijdverslag


21 juni 1994 «onderlinge duels» 18:30 CST	Nigeria	3 – 0	Bulgarije	Cotton Bowl, Dallas Toeschouwers: 44.132 Scheidsrechter: Rodrigo Badilla ( Costa Rica)
	Yekini 21' Amokachi 43' Amunike 55'	wedstrijdverslag


25 juni 1994 «onderlinge duels» 16:00 EST	Argentinië	2 – 1	Nigeria	Foxboro Stadium, Foxborough Toeschouwers: 54.453 Scheidsrechter: Bo Karlsson ( Zweden)
	Caniggia 21', 28'	wedstrijdverslag	8' Siasia


26 juni 1994 «onderlinge duels» 11:30 CST	Bulgarije	4 – 0	Griekenland	Soldier Field, Chicago Toeschouwers: 63.160 Scheidsrechter: Ali Bujsaim ( Verenigde Arabische Staten)
	Stoitsjkov 5' (pen.), 55' (pen.) Letchkov 65' Borimirov 90'	Wedstrijdverslag


30 juni 1994 «onderlinge duels» 18:30 CST	Argentinië	0 – 2	Bulgarije	Cotton Bowl, Dallas Toeschouwers: 63.998 Scheidsrechter: Neji Jouini ( Tunesië)
		wedstrijdverslag	61' Stoitsjkov 90' Sirakov


30 juni 1994 «onderlinge duels» 19:30 EST	Griekenland	0 – 2	Nigeria	Foxboro Stadium, Foxborough Toeschouwers: 53.001 Scheidsrechter: Leslie Mottram ( Schotland)
		wedstrijdverslag	45' George 90' Amokachi

Groep EBewerken

Italië werd vooraf gezien als een van de favorieten, de Italiaanse clubs domineerden al jaren in de Europa Cup toernooien en Juventus-speler Roberto Baggio werd verkozen tot speler van het jaar in Europa^[16]. De start tegen Ierland was echter hopeloos, in New York waar veel Italiaanse en Ierse supporters woonden kwam Ierland al snel op een 1-0 voorsprong door een doelpunt van Ray Houghton en Italië was niet bij machte de stugge Ierse verdediging open te breken. Daarnaast raakte het aanvoerder Franco Baresi kwijt met een blessure, hij zou tijdens het toernooi geopereerd worden.

De volgende tegenstander Noorwegen stond bekend als nog stugger, Nederland en Engeland werden in de kwalificatie verslagen met afwachtend voetbal en op het WK zelf was één moment vlak voor tijd van Kjetil Rekdal was genoeg om de wedstrijd tegen Mexico te winnen. Het noodlot sloeg toe toen doelman Gianluca Pagliuca snel uit het veld werd gestuurd, trainer Arrigo Sacchi baarde opzien door uitgerekend sterspeler Robberto Baggio te wisselen voor een doelman. Noorwegen weigerde echter ook met een man meer aan te vallen en uiteindelijk scoorde Dino Baggio het verlossende doelpunt ^[17]. Omdat een dag later Mexico van Ierland won stonden alle vier de landen gelijk met drie punten uit twee wedstrijden, alleen Ierland en Mexico hadden een voorsprong, doordat ze één doelpunt meer scoorden dan Italië en Noorwegen.

Op de laatste speeldag kwam Noorwegen niet verder dan een doelpuntloos gelijkspel tegen Ierland, waardoor Ierland geplaatst was. Noorwegen schoot nauwelijks op doel in een wedstrijd die ze moesten winnen. Noorwegen was alleen gebaat bij een overwinnaar bij de wedstrijd Italië-Mexico, maar na een 1-1 gelijkspel was Noorwegen uitgeschakeld, alle vier landen eindigden gelijk, maar de Noren scoorden de minste doelpunten^[18].

Land	Wed	Win	Gel	Ver	DV	DT	Pnt
Mexico	3	1	1	1	3	3	4
Ierland	3	1	1	1	2	2	4
Italië¹	3	1	1	1	2	2	4
Noorwegen	3	1	1	1	1	1	4


18 juni 1994 «onderlinge duels» 16:00 EST	Italië	0 – 1	Ierland	Giants Stadium, East Rutherford Toeschouwers: 75.338 Scheidsrechter: Mario van der Ende ( Nederland)
		wedstrijdverslag	11' Houghton


19 juni 1994 «onderlinge duels» 16:00 EST	Noorwegen	1 – 0	Mexico	RFK Stadium, Washington D.C. Toeschouwers: 52.395 Scheidsrechter: Sándor Puhl ( Hongarije)
	Rekdal 84'	wedstrijdverslag


23 juni 1994 «onderlinge duels» 16:00 EST	Italië	1 – 0	Noorwegen	Giants Stadium, East Rutherford Toeschouwers: 74.624 Scheidsrechter: Hellmut Krug ( Duitsland)
	D. Baggio 69'	wedstrijdverslag


24 juni 1994 «onderlinge duels» 12:30 EST	Mexico	2 – 1	Ierland	Citrus Bowl, Orlando Toeschouwers: 60.790 Scheidsrechter: Kurt Röthlisberger ( Zwitserland)
	García 42', 65'	wedstrijdverslag	84' Aldridge


28 juni 1994 «onderlinge duels» 12:30 EST	Italië	1 – 1	Mexico	RFK Stadium, Washington D.C. Toeschouwers: 52.535 Scheidsrechter: Francisco Oscar Lamolina ( Argentinië)
	Massaro 48'	wedstrijdverslag	57' Bernal


28 juni 1994 «onderlinge duels» 12:30 EST	Ierland	0 – 0	Noorwegen	Giants Stadium, East Rutherford Toeschouwers: 72.404 Scheidsrechter: José Torres Cadena ( Colombia)
		wedstrijdverslag

Groep FBewerken

Zoals vaker in de geschiedenis was het vooraf onrustig in het Nederlandse kamp, Johan Cruijff was voorbestemd de coaching op zich te nemen, maar ging uiteindelijk niet mee ^[19] en Ruud Gullit trok zich terug na kritiek op coach Dick Advocaat op zijn inziens te aanvallende tactiek ^[20]. Oranje presteerde moeizaam in de eerste ronde, de wedstrijden tegen Saoedi-Arabië en Marokko werden moeizaam met 2-1 gewonnen door doelpunten in de slotfase van invallers Gaston Taument en Bryan Roy. Tussen deze wedstrijden door werd met 1-0 van België verloren, vooral door uitmuntend keeperswerk van Michel Preud'homme.^[21] Saoedi-Arabië zorgde al voor een verrassing door te winnen van Marokko en speelde de laatste wedstrijd tegen het al geplaatste België, dat veel spelers rust gaf. Al na vijf minuten scoorde Al-Owairan na een imponerende rush, dat later uitgeroepen werd als het doelpunt van het toernooi ^[22]. België kwam de klap niet te boven en zakte van de eerste naar de derde plaats in deze groep en moest nu spelen tegen de regerende kampioen Duitsland.

Land	Wed	Win	Ver	DV	DT	+/−	Pnt
Nederland	3	2	1	4	3	1	6
Saoedi-Arabië	3	2	1	4	3	1	6
België¹	3	2	1	2	1	1	6
Marokko	3	0	3	2	5	–3	0


19 juni 1994 «onderlinge duels» 12:30 EST	België	1 – 0	Marokko	Citrus Bowl, Orlando Toeschouwers: 61.219 Scheidsrechter: José Torres Cadena ( Colombia)
	Degryse 11'	wedstrijdverslag


20 juni 1994 «onderlinge duels» 19:30 EST	Nederland	2 – 1	Saoedi-Arabië	RFK Stadium, Washington D.C. Toeschouwers: 50.535 Scheidsrechter: Manuel Díaz Vega ( Spanje)
	Jonk 50' Taument 86'	wedstrijdverslag	18' Amin


25 juni 1994 «onderlinge duels» 12:30 EST	Saoedi-Arabië	2 – 1	Marokko	Giants Stadium, East Rutherford Toeschouwers: 76.322 Scheidsrechter: Philip Don ( Engeland)
	Al-Jaber 7' (pen.) Amin 45'	wedstrijdverslag	26' Chaouch


25 juni 1994 «onderlinge duels» 12:30 EST	België	1 – 0	Nederland	Citrus Bowl, Orlando Toeschouwers: 62.387 Scheidsrechter: Renato Marsiglia ( Brazilië)
	Albert 65'	wedstrijdverslag


29 juni 1994 «onderlinge duels» 12:30 EST	België	0 – 1	Saoedi-Arabië	RFK Stadium, Washington D.C. Toeschouwers: 52.959 Scheidsrechter: Hellmut Krug ( Duitsland)
		wedstrijdverslag	5' Al-Owairan


29 juni 1994 «onderlinge duels» 12:30 EST	Marokko	1 – 2	Nederland	Citrus Bowl, Orlando Toeschouwers: 60.578 Scheidsrechter: Alberto Tejada ( Peru)
	Nader 47'	wedstrijdverslag	43' Bergkamp 77' Roy

¹ De beste vier nummers 3 (Verenigde Staten, Argentinië, Italië en België) plaatsen zich ook voor de achtste finales

Knock-outfaseBewerken

Achtste finale

Kwartfinale

Halve finale

Finale

4 juli – Stanford

Brazilië

1

9 juli – Dallas

Verenigde Staten

0

Brazilië

3

4 juli – Orlando

Nederland

2

Nederland

2

13 juli – Pasadena

Ierland

0

Brazilië

1

3 juli – Dallas

Zweden

0

Zweden

3

10 juli – Stanford

Saoedi-Arabië

1

Zweden

2 (5)

3 juli – Pasadena

Roemenië

2 (4)

Roemenië

3

17 juli – Pasadena

Argentinië

2

Brazilië

0 (3)

5 juli – Foxborough

Italië

0 (2)

Italië

2

9 juli – Foxborough

Nigeria

1

Italië

2

2 juli – Washington

Spanje

1

Spanje

3

13 juli – East Rutherford

Zwitserland

0

Italië

2

5 juli – East Rutherford

Bulgarije

1

Derde plaats

Bulgarije

1 (3)

10 juli – East Rutherford

16 juli – Pasadena

Mexico

1 (1)

Bulgarije

2

Zweden

4

2 juli – Chicago

Duitsland

1

Bulgarije

0

Duitsland

3

België

2

Achtste finalesBewerken

Tien Europese landen haalden de achtste finales, evenveel als vorig WK, Zuid-Amerika ging van vier naar twee plaatsen, Noord-Amerika van één naar twee, Afrika behield zijn ticket en Azië had voor de eerste keer sinds 1966 een vertegenwoordiger in de tweede ronde. Duitsland, Italië, Ierland, Nederland, Roemenië, Spanje, België, Argentinië en Brazilië waren er opnieuw bij, Kameroen en Costa Rica waren respectievelijk uitgeschakeld door Zweden en Mexico, Colombia door zowel Zwitserland als de Verenigde Staten. De plaatsen van Tsjecho-Slowakije, Joegoslavië en Engeland werden overgenomen door Bulgarije en Saoedi-Arabië.

België - DuitslandBewerken


2 juli 1994 «onderlinge duels» 12:00	Duitsland	3 – 2	België	Soldier Field, Chicago Toeschouwers: 60.246 Scheidsrechter: Kurt Röthlisberger ( Zwitserland)
	Völler 6', 40' Klinsmann 11'	wedstrijdverslag	8' Grün 90' Albert

Na de moeizaam verlopen eerste ronde greep de Duitse bondscoach Berti Vogts voor de wedstrijd tegen België in: matchwinnaar van de finale van het vorige WK Andreas Brehme kwam op de bank terecht en de eerder afscheid genomen Rudi Völler kwam terug in de basis. Hij vormde met Jürgen Klinsmann als vanouds een sterk duo, Völler scoorde twee maal, Klinsmann één. Het was andermaal aan doelman Michel Preud'homme te danken dat de schade voor de Belgen niet verder opliep. Vroeg in de tweede helft was er een controversieel moment: bij een 3-1 stand voor Duitsland werd aanvaller Josip Weber onreglementair gestopt door Thomas Helmer, maar de Zwitserse scheidsrechter Kurt Röthlisberger zag er geen strafschop in.^[23] In de slotfase scoorde Philippe Albert een tegendoelpunt, maar de doelpunt kwam te laat om alsnog Duitsland te verontrusten. Troostprijs voor de Belgen was dat doelman Michel Preud'homme werd gekozen tot beste doelman van het toernooi.^[24]

Spanje - ZwitserlandBewerken


2 juli 1994 «onderlinge duels» 16:35	Spanje	3 – 0	Zwitserland	RFK Stadium, Washington D.C. Toeschouwers: 53.121 Scheidsrechter: Mario van der Ende ( Nederland)
	Hierro 15' Luis Enrique 74' Begiristain 86' (pen.)	wedstrijdverslag

Saoedi-Arabië - ZwedenBewerken


3 juli 1994 «onderlinge duels» 16:30	Saoedi-Arabië	1 – 3	Zweden	Cotton Bowl, Dallas Toeschouwers: 60.277 Scheidsrechter: Renato Marsiglia ( Brazilië)
	Al-Ghesheyan 85'	Wedstrijdverslag	6' Dahlin 51', 88' K. Andersson

Argentinië - RoemeniëBewerken


3 juli 1994 «onderlinge duels» 13:35	Roemenië	3 – 2	Argentinië	Rose Bowl, Pasadena Toeschouwers: 90.469 Scheidsrechter: Pierluigi Pairetto ( Italië)
	Dumitrescu 11', 18' Hagi 58'	wedstrijdverslag	16' (pen.) Batistuta 75' Balbo

Ierland - NederlandBewerken


4 juli 1994 «onderlinge duels» 12:05	Nederland	2 – 0	Ierland	Citrus Bowl, Orlando Toeschouwers: 61.355 Scheidsrechter: Peter Mikkelsen ( Denemarken)
	Bergkamp 11' Jonk 41'	wedstrijdverslag

Brazilië - Verenigde StatenBewerken


4 juli 1994 «onderlinge duels» 12:35	Brazilië	1 – 0	Verenigde Staten	Stanford Stadium, Stanford Toeschouwers: 84.147 Scheidsrechter: Joël Quiniou ( Frankrijk)
	Bebeto 72'	wedstrijdverslag

Italië - NigeriaBewerken


5 juli 1994 «onderlinge duels» 13:05	Nigeria	1 – 2 (nv)	Italië	Foxboro Stadium, Foxborough Toeschouwers: 54.367 Scheidsrechter: Arturo Brizio Carter ( Mexico)
	Amunike 25'	wedstrijdverslag	88', 102' (pen.) R. Baggio

Bulgarije - MexicoBewerken


5 juli 1994 «onderlinge duels» 16:35	Mexico	1 – 1 (nv)	Bulgarije	Giants Stadium, East Rutherford Toeschouwers: 71.030 Scheidsrechter: Jamal Al Sharif ( Syri ë)
	García Aspe 18' (pen.)	wedstrijdverslag	6' Stoitsjkov
		Strafschoppen
	García Aspe Bernal Rodríguez Suárez	1 – 3	Balakov Guentchev Borimirov Letchkov

KwartfinalesBewerken

Ten opzichte van het vorige WK haalden alleen (West-) Duitsland en Italië opnieuw de kwartfinales, Argentinië en Tsjecho-Slowakije werden beiden door Roemenië uitgeschakeld, Engeland en Ierland door Nederland, Kameroen door zowel Brazilië als Zweden. De plaats van Joegoslavië werd ingenomen door Spanje en Bulgarije. Europa won één zetel (van zes naar zeven) ten opzichte van de Afrikaanse zetel, Zuid-Amerika behield haar enige deelnemer.


9 juli 1994 «onderlinge duels» 12:05	Italië	2 – 1	Spanje	Foxboro Stadium, Foxborough Toeschouwers: 53.400 Scheidsrechter: Sándor Puhl ( Hongarije)
	D. Baggio 25' R. Baggio 88'	wedstrijdverslag	58' Caminero


9 juli 1994 «onderlinge duels» 14:35 CST	Nederland	2 – 3	Brazilië	Cotton Bowl, Dallas Toeschouwers: 63.500 Scheidsrechter: Rodrigo Badilla ( Costa Rica)
	Bergkamp 64' Winter 76'	wedstrijdverslag	53' Romário 63' Bebeto 81' Branco


10 juli 1994 «onderlinge duels» 12:05	Bulgarije	2 – 1	Duitsland	Giants Stadium, East Rutherford Toeschouwers: 72.000 Scheidsrechter: José Torres Cadena ( Colombia)
	Stoitsjkov 75' Letchkov 78'	wedstrijdverslag	47' (pen.) Matthäus


10 juli 1994 «onderlinge duels» 12:35 PST	Roemenië	2 – 2 (n.v.)	Zweden	Stanford Stadium, Stanford Toeschouwers: 83.500 Scheidsrechter: Philip Don ( Engeland)
	Rǎducioiu 88', 101'	wedstrijdverslag	78' Brolin 115' K. Andersson
		Strafschoppen
	Răducioiu Hagi Lupescu Petrescu Dumitrescu Belodedici	4 – 5	Mild K. Andersson Brolin Ingesson R. Nilsson Larsson

Halve finalesBewerken

Ten opzichte van het vorige WK plaatse alleen Italië zich opnieuw, (West-) Duitsland werd uitgeschakeld door Bulgarije, de plaatsen van Argentinië en Engeland werden ingenomen door Bulgarije en Zweden. De verhouding qua continenten bleef hetzelfde, drie maal Europa, één maal Zuid-Amerika.


13 juli 1994 «onderlinge duels» 16:05	Bulgarije	1 – 2	Italië	Giants Stadium, East Rutherford Toeschouwers: 74.110 Scheidsrechter: Joël Quiniou ( Frankrijk)
	Stoitsjkov 44' (pen.)	wedstrijdverslag	21', 25' R. Baggio


13 juli 1994 «onderlinge duels» 16:05 PST	Zweden	0 – 1	Brazilië	Rose Bowl, Pasadena Toeschouwers: 91.856 Scheidsrechter: José Torres Cadena ( Colombia)
		wedstrijdverslag	80' Romário

TroostfinaleBewerken


16 juli 1994 «onderlinge duels» 12:35 PST	Zweden	4 – 0	Bulgarije	Rose Bowl, Pasadena Toeschouwers: 91.500 Scheidsrechter: Ali Bujsaim ( Verenigde Arabische Emiraten)
	Brolin 8' Mild 30' Larsson 37' K. Andersson 40'	wedstrijdverslag

FinaleBewerken

De finale was opnieuw een confrontatie tussen Europa en Zuid-Amerika. De finale-plaatsen van (West-) Duitsland en Argentinië werden ingenomen door Italië en Brazilië.

Zie Finale wereldkampioenschap voetbal 1994 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.


17 juli 1994 «onderlinge duels» 12:35 PST	Brazilië	0 – 0 (nv)	Italië	Rose Bowl, Pasadena Toeschouwers: 94.194 Scheidsrechter: Sándor Puhl ( Hongarije)
		wedstrijdverslag
		Strafschoppen
	Márcio Santos Romário Branco Dunga	3 – 2	Baresi Albertini Evani Massaro R. Baggio

1994 Wereldkampioen

BRAZILIË Vierde titel

ToernooiranglijstBewerken

Plaats	Land	Groep	GW	Win	Gel	Ver	DV	DT	+/-	Pnt
1	Brazilië	B	7	5	2	0	11	3	+8	17
2	Italië	E	7	4	2	1	8	5	+3	14
3	Zweden	B	7	3	3	1	15	8	+7	12
4	Bulgarije	D	7	3	1	3	10	11	−1	10
Uitgeschakeld in de Kwartfinales
5	Duitsland	C	5	3	1	1	9	7	+2	10
6	Roemenië	A	5	3	1	1	10	9	+1	10
7	Nederland	F	5	3	0	2	8	6	+2	9
8	Spanje	C	5	2	2	1	10	6	+4	8
Uitgeschakeld in de Achtste finales
9	Nigeria	D	4	2	0	2	7	4	+3	6
10	Argentinië	D	4	2	0	2	8	6	+2	6
11	België	F	4	2	0	2	4	4	0	6
12	Saoedi-Arabië	F	4	2	0	2	5	6	−1	6
13	Mexico	E	4	1	2	1	4	4	0	5
14	Verenigde Staten	A	4	1	1	2	3	4	−1	4
15	Zwitserland	A	4	1	1	2	5	7	−2	4
16	Ierland	E	4	1	1	2	2	4	−2	4
Uitgeschakeld in de groepsfase
17	Noorwegen	E	3	1	1	1	1	1	0	4
18	Rusland	B	3	1	0	2	7	6	+1	3
19	Colombia	A	3	1	0	2	4	5	−1	3
20	Zuid-Korea	C	3	0	2	1	4	5	−1	2
21	Bolivia	C	3	0	1	2	1	4	−3	1
22	Kameroen	B	3	0	1	2	3	11	−8	1
23	Marokko	F	3	0	0	3	2	5	−3	0
24	Griekenland	D	3	0	0	3	0	10	−10	0

StatistiekenBewerken

Aantal wedstrijden	52
Totaal aantal doelpunten	141
Eigen doelpunten	1
Aantal rode kaarten	15
Aantal gele kaarten	235
Doelpuntgemiddelde per wedstrijd	2,71
Toeschouwerstotaal	3.587.538
Toeschouwersgemiddelde	68.991

DoelpuntenmakersBewerken

6 doelpunten

5 doelpunten

4 doelpunten

3 doelpunten

Tomas Brolin

2 doelpunten

1 doelpunt

Eigen doelpunt

Andrés Escobar (Tegen Verenigde Staten)

Spelers uit de Belgische/Nederlandse competitieBewerken

Club	Spelers (land)
Anderlecht	Pär Zetterberg (Zweden), Chidi Nwanu (Nigeria), John Bosman (Nederland) ; Filip De Wilde, Philippe Albert, Michel De Wolf, Marc Emmers, Danny Boffin, Marc Degryse, Luc Nilis (België)
Antwerp	Nourredine Moukrim (Marokko), Rudi Smidts (België)
Beerschot	Christopher Nwosu (Nigeria)
Cercle Brugge	Tibor Selymes, Dorin Munteanu (Roemenië), Josip Weber (België)
Charleroi	Jean-Jacques Missé-Missé (Kameroen)
Club Brugge	Daniel Amokachi (Nigeria) ; Vital Borkelmans, Dirk Medved, Lorenzo Staelens, Franky Van der Elst, Dany Verlinden, Pascal Renier, Stephan Van der Heyden (België)
KV Kortrijk	Roger Feutmba (Kameroen), Augustine Eguavon (Nigeria)
KV Mechelen	Michel Preud'homme, Alex Czerniatynski (België)
RFC de Liège	Alloy Agu, Sunday Oliseh (Nigeria)
Lierse SK	Jahn Ivar Jakobsen, Kjetil Rekdal (Noorwegen)
RWDM	Stephen Keshi (Nigeria)
Standard Luik	Bogdan Stelea (Roemenië), Mohamed Lashaf (Marokko) ; Marc Wilmots (België)
KSV Waregem	Nacer Abdellah (Marokko)
Club	Spelers (land)
Ajax	Stefan Pettersson (Zweden), Finidi George (Nigeria) ; Edwin van der Sar, Danny Blind, Frank de Boer, Sonny Silooy, Frank Rijkaard, Ronald de Boer, Marc Overmars, Peter van Vossen (Nederland)
Feyenoord	Henrik Larsson (Zweden), Mike Obiku (Nigeria), Rob Witschge, Ed de Goeij, Gaston Taument, Ulrich van Gobbel, John de Wolf (Nederland)
PSV	Gheorghe Popescu (Roemenië), Klas Ingesson (Zweden) ; Erwin Koeman, Arthur Numan, Jan Wouters (Nederland)
Roda JC	Tijjani Babangida (Nigeria)
Vitesse	Ben Iroha (Nigeria)
Willem II	Earnest Stewart (Verenigde Staten)

TriviaBewerken

Argentijns sterspeler Diego Maradona werd na twee wedstrijden positief getest op het gebruik van efedrine. Hij werd daarop door de FIFA geschorst. Zonder Maradona won Argentinië geen wedstrijd meer dit WK.
Michel Preud'homme won de 'Gouden Handschoen' voor beste doelman van het WK. Het was de eerste keer dat deze prijs werd uitgereikt.
Marc Overmars werd uitgeroepen tot "Best Young Player".

WK 1994 in beeldBewerken

Nederland – Ierland
De bal
Rose Bowl

Bronnen, noten en/of referenties

	Stadions WK voetbal 1994
Foxboro Stadium (Boston) · Pontiac Silverdome (Detroit) · Soldier Field (Chicago) · Citrus Bowl (Orlando) · Rose Bowl (Los Angeles) · Stanford Stadium (San Francisco) · Cotton Bowl (Dallas) · Giants Stadium (New York) · RFK Memorial Stadium (Washington)

Wereldkampioenschap voetbal (mannen)

Toernooien:	1930 · 1934 · 1938 · 1950 · 1954 · 1958 · 1962 · 1966 · 1970 · 1974 · 1978 · 1982 · 1986 · 1990 · 1994 · 1998 · 2002 · 2006 · 2010 · 2014 · 2018 · 2022 · 2026
Finales:	1930 · 1934 · 1938 · 1950 · 1954 · 1958 · 1962 · 1966 · 1970 · 1974 · 1978 · 1982 · 1986 · 1990 · 1994 · 1998 · 2002 · 2006 · 2010 · 2014 · 2018
Kwalificatie:	1930 · 1934 · 1938 · 1950 · 1954 · 1958 · 1962 · 1966 · 1970 · 1974 · 1978 · 1982 · 1986 · 1990 · 1994 · 1998 · 2002 · 2006 · 2010 · 2014 · 2018 · 2022
Statistieken:	2006 · 2014 · 2018

[1] ttp://leiden.courant.nu/issue/LD/1994-06-20/edition/0/page/16

[2] ttps://www.nrc.nl/nieuws/1994/06/20/colombia-roemenie-7229016-a713894

[3] ttps://sportmagazine.knack.be/sport/voetbal-internationaal/wk-retro-de-dodelijke-owngoal-van-andres-escobar/article-normal-1159819.html

[4] ttps://sportnieuws.nl/voetbal/buitenland/24-jaar-is-bizarre-wk-moord-op-andres-escobar-eindelijk-opgelost/

[5] ttps://www.ad.nl/nederlands-voetbal/sensationele-apotheoses-3-de-misser-van-djukic~ab62b206/

[6] ttps://www.trouw.nl/nieuws/salenko-heeft-record-met-dank-aan-speaker~b0171b4e/

[7] ttps://www.elfvoetbal.nl/Overige/179404/openingsduels-wks-wel-verrassend-maar-zelden-spectaculair

[8] ttps://nos.nl/artikel/2238623-duel-met-zuid-korea-blijft-voor-duitsers-altijd-de-schande-van-de-stinkefinger.html

[9] ttps://www.trouw.nl/nieuws/effenberg-naar-huis-gestuurd-na-opsteken-middelvinger~bf0bb669/

[10] ttps://www.youtube.com/watch?v=xfwFg7n92Ck

[11] ttps://www.trouw.nl/nieuws/swingend-wk-debuut-nigeria-bulgarije-niet-opgewassen-tegen-oogstrelend-voetbal~bb38e53c/

[12] ttps://www.trouw.nl/nieuws/argentinie-vraagt-fifa-clementie-voor-ex-cokegebruiker~bf684295/

[13] ttps://www.thesun.co.uk/sport/football/6310404/1994-world-cup-diego-maradona-nurse-failed-drugs-test/

[14] ttps://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/fifa-schorst-maradona-na-bewezen-dopegebruik~b9c1155e/

[15] ttps://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/argentinie-zonder-maradona-is-als-een-orkest-zonder-dirigent~b90934d7/

[16] ttps://www.nrc.nl/nieuws/1993/12/02/gouden-bal-voor-roberto-baggio-7205251-a1332463

[17] ttps://www.latimes.com/archives/la-xpm-1994-06-24-sp-7911-story.html

[18] ttps://www.nrc.nl/nieuws/1994/06/29/mexico-en-ierland-gaan-door-noorwegen-uitgeschakeld-7230258-a402106

[19] ttps://www.trouw.nl/nieuws/een-machtsspel-van-cruijff-en-staatsen~b94eea93/?referer=https%3A%2F%2Fwww.google.nl%2F

[20] ttps://www.vi.nl/nieuws/vi-flashback-hoe-gullit-in-1994-advocaat-in-de-steek-liet

[21] ttps://sporza.be/nl/2014/06/11/nog-een-dag_-de-wereldsaves-van-preudhomme-in-1994-1-1993741/

[22] ttps://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20180324_03427808

[23] ttps://www.trouw.nl/nieuws/belgen-furieus-op-rothlisberger~b1c1d1bc/

[24] ttps://www.trouw.nl/nieuws/romario-beste-voetballer-en-brazilie-beste-elftal~bb86801f/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]