Viooltje

geslacht uit de familie Viooltjesfamilie

Viooltje (Viola) is een geslacht uit de viooltjesfamilie (Violaceae).

Viooltje
Duinviooltje (Viola tricolor subsp. curtisii)
Taxonomische indeling
Rijk:Plantae (Planten)
Stam:Embryophyta (Landplanten)
Klasse:Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:Bedektzadigen
Clade:'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:Fabiden
Orde:Malpighiales
Familie:Violaceae (Viooltjesfamilie)
Geslacht
Viola
L. (1753)
Viooltje
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Viooltje op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie
bloemdiagram van Viola

Het geslacht kent circa vierhonderd soorten die voorkomen in gematigde streken. De meeste soorten worden op vochtige en iets beschaduwde plaatsen aangetroffen. Na het bloeien draait de uitgebloeide bloem zich naar beneden, na de rijping richt de zaaddoos zich weer op, en opent zich. Het verdroogde zaadkapsel staat onder spanning en bij beweging schieten de zaadjes weg.

Er bestaan cultivars met grotere bloemen, die echter niet verwilderen.

Gebruik bewerken

Viooltjes worden gebruikt als basis voor veel parfums. Er wordt ook snoep van gemaakt.

Jonge bladeren zijn in gekookte vorm eetbaar en bevatten veel vitaminen. De bloemen kunnen gebruikt worden voor de decoratie van maaltijden. Zowel bloemen, bladeren als wortels worden ook medicinaal gebruikt.

Symboliek bewerken

In de iconografie is een viooltje het symbool van nederigheid.[1] Het wordt geassocieerd met Christus en staat soms op afbeeldingen van Christus. Witte viooltjes komen voor op afbeeldingen van de heilige Fina.[1] Het driekleurige viooltje is tevens het symbool voor de Vrijdenkerij.

Daarnaast heeft het viooltje een symbolische betekenis van liefde tussen twee vrouwen. Deze betekenis stamt voornamelijk van de gedichten van Sappho, wier gedichten vaak haar liefde voor een andere vrouw illustreerden. De vrouw over wie ze schreef had dan viooltjes vast, of droeg er een bloemenkroon van. In de twintigste eeuw werden Sappho's gedichten herontdekt. In deze periode kregen viooltjes deze symboliek, en werd het geven van viooltjes aan een vrouw door een andere vrouw gezien als een liefdesverklaring.[2]

Soorten bewerken

Viola cryana is een uitgestorven soort die alleen in een bepaalde streek in Frankrijk voorkwam.

Soorten in Nederland en België bewerken

In België en Nederland komen in het wild de volgende soorten voor:

Nederlandse naam botanische naam afbeelding
Akkerviooltje Viola arvensis
 
Akkerviooltje
(Bleeksporig) bosviooltje Viola riviniana
 
Bosviooltje
Donkersporig bosviooltje Viola reichenbachiana
 
Donkersporig bosviooltje
Driekleurig viooltje Viola tricolor
 
Driekleurig viooltje
Duinviooltje Viola tricolor subsp. curtisii
 
Duinviooltje
Echt melkviooltje Viola lactea
 
Echt melkviooltje
Hondsviooltje Viola canina
 
Hondsviooltje
Maarts viooltje Viola odorata
 
Maarts viooltje
Melkviooltje Viola persicifolia
Viola stagnina
 
Melkviooltje
Moerasviooltje Viola palustris
 
Moerasviooltje
Ruig viooltje Viola hirta
 
Ruig viooltje
Zandviooltje Viola rupestris
 
Zandviooltje
Zinkviooltje Viola lutea subsp. calaminaria
 
Zinkviooltje

Overige soorten bewerken

Een selectie van soorten:

Ecologie bewerken

Viooltjes zijn waardplant voor Argynnis pandora, Argyronome laodice, Argyronome ruslana lysippe, Boloria alaskensis, Boloria pales, Brenthis daphne, Brenthis hecate, Clossiana dia, Clossiana euphrosyne, Clossiana kriemhild, Clossiana oscarus, Clossiana selene, Clossiana selenis, Clossiana titania bivina, Euclidia glyphica, Euphydryas maturna, Euptoieta claudia, Fabriciana adippe, Fabriciana elisa, Fabriciana niobe, Issoria hanningtoni, Issoria lathonia, Lygephila viciae, Melitaea didyma, Noctua janthina, Proclossiana eunomia, Sideridis reticulatus, Speyeria alexandra, Speyeria aphrodite, Speyeria callippe, Speyeria coronis, Speyeria cybele, Speyeria diana, Speyeria edwardsii, Speyeria hydaspe, Speyeria idalia, Speyeria zerene en Syngrapha devergens.

Literatuurverwijzingen bewerken

  1. a b Hall, J. (2000). Hall's Iconografisch Handboek. Leiden: Primavera Pers. ISBN 9074310052
  2. (en) I Saw The Sign: LGBT Symbols Then And Now. Autostraddle (21 juni 2012). Geraadpleegd op 18 juni 2020.