Belgische federale verkiezingen 1991

(Doorverwezen vanaf Verkiezingen in België (1991))

Op zondag 24 november 1991 werden in België verkiezingen gehouden voor het federaal parlement (Kamer en Senaat). Tegelijk werden de negen provincieraden verkozen.

Federale verkiezingen 1991
Datum 24 november 1991
Land Vlag van België België
Te verdelen zetels 212 (Kamer)
106 (Senaat)
Resultaat
Grootste partij CVP (NL)
PS (FR)
Nieuwe regering Dehaene I
Vorige regering Martens IX
Opvolging verkiezingen
1987     1995
Portaal  Portaalicoon   Politiek
België

Bij wet van 16 juli 1991 werd tijdens deze verkiezingen voor de eerste keer in België geëxperimenteerd met elektronisch stemmen, meer bepaald in het kanton Verlaine (provincie Luik) en het kanton Waarschoot (provincie Oost-Vlaanderen).

Deze verkiezingen werden later Zwarte Zondag genoemd vanwege de verkiezingsoverwinning van het Vlaams Blok.

Aanloop bewerken

Begin oktober 1991 neemt de Volksunie ontslag uit de regering-Martens VIII na een bijzonder hevige communautaire confrontatie over de uitvoer van wapens naar het Midden-Oosten. De overgebleven Regering-Martens IX heeft nog steeds een meerderheid in het parlement en regeert tot het einde van de normale periode van vier jaren.

Uitslag bewerken

Zetelverdeling Kamer 1991
10
7
35
28
18
39
3
20
26
10
3
1
12
10 35 28 18 39 20 26 10 12 
De 212 zetels zijn als volgt verdeeld:
 
De grootste zes Vlaamse partijen en hun behaalde resultaten voor de Kamer van volksvertegenwoordigers. Van 1978 tot en met 2014, uitgedrukt in procenten voor 'Het Rijk'.

Aantal geldige stemmen: 6.162.160

Uitslag Verkiezingen Kamer 24/11/1991
Partij Stemmen Percentage Zetels
CVP 1036165 16,8%  39 (−4)
PS 831199 13,5%  35 (−5)
PVV 738016 12,0%  26 (+1)
SP 737976 12,0%  28 (−4)
PRL 501647 8,1%  20 (−3)
PSC 476730 7,7%  18 (−1)
Vlaams Blok 405247 6,6%  12 (+10)
Volksunie 363124 5,9%  10 (−6)
Ecolo 312624 5,1%  10 (+7)
Agalev 299550 4,9%  7 (+1)
ROSSEM 198182 3,2%  3 (+3)
FDF/PPW 90813 1,5%  3 (+0)
FN 64992 1,1%  1 (+1)
PVDA/PTB 30491 0,5%
B.E.B. 15429 0,3%
REGEBO 11944 0,2%
AGIR 11189 0,2%
PC 5706 0,1%
SAP/POS 5243 0,1%
V.D. 4467 0,1%
RW 3756 0,1%
 
Huidige Nederlandstalige partijen en hun behaalde resultaat voor de senaat sinds 1971 uitgedrukt in procenten

Partijen die minder dan 0,1% van de stemmen behaalden zijn niet opgenomen in de lijst.

Aantal geldige stemmen: 6.117.614

Uitslag Verkiezingen Senaat 24/11/1991
Partij Stemmen Percentage Zetels
CVP 1028699 16,8% 20 (−2)
PS 814136 13,2% 18 (−2)
SP 730274 11,9% 14 (−3)
PVV 713542 11,7% 13 (+2)
PRL 496562 8,1% 9 (−3)
PSC 483961 7,9% 9 (+0)
Vlaams Blok 414481 6,8% 5 (+4)
Volksunie 365173 6,0% 5 (−3)
Ecolo 323683 5,3% 6 (+4)
Agalev 314360 5,1% 5 (+2)
ROSSEM 196052 3,2% 1 (+1)
FDF/PPW 86026 1,4% 1 (+0)
FN 60876 1,0%
PVDA/PTB 31754 0,5%
B.E.B. 15893 0,3%
REGEBO 12150 0,2%
PC 6552 0,1%
SAP/POS 6485 0,1%
V.D. 4228 0,1%
RW 3441 0,1%

Gevolgen bewerken

  Zie Regeringsformatie België 1991-1992 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De regeringspartijen haalden een slecht resultaat, desondanks vormden CVP, PSC, SP en PS de regering-Dehaene I. De Volksunie maakte geen deel meer uit van de regering.

Het Vlaams Blok boekte tijdens deze verkiezingen zijn eerste grote winst en daarom werd in de jaren daarop deze verkiezingsdag Zwarte Zondag genoemd.

De nieuwe lijst ROSSEM, gebouwd rond de mediatieke Jean-Pierre Van Rossem, brengt naast Van Rossem zelf nog drie medewerkers in het Parlement. Later wordt de parlementaire onschendbaarheid van Van Rossem opgeheven naar aanleiding van het Moneytron-dossier.

Het gecombineerde succes van Vlaams Blok en ROSSEM ontlokt aan leiders van traditionelere partijen de commentaar, dat de antipolitiek hoogtij viert. Het signaal van de kiezer zou een roep zijn om meer en directere democratie, meer betrokkenheid van politici bij de dagelijkse problemen van de burger, en een nadrukkelijke afwijzing van "zachte" vormen van belangenvermenging, zoals politiek dienstbetoon en politieke benoemingen. In de daaropvolgende jaren worden een aantal corrigerende maatregelen in die zin genomen, onder meer de afschaffing van het fenomeen der kabinetsmiliciens (dienstplichtige militairen die hun legerdienst op het kabinet van een Minister volbrengen).

Als democratische reactie op de verkiezingsuitslag wordt sinds 1992 op 21 juli tijdens de Gentse feesten telkens de Prijs voor de Democratie uitgereikt, een initiatief van Democratie 2000 en vzw Trefpunt.

Wetgevende initiatieven bewerken

Uit de verkiezingsoverwinning van het Vlaams Blok stelde men een vertrouwensbreuk tussen het bestuur en de rechtsonderhorige vast. Om dit vertrouwen te herstellen, zijn verschillende wetgevende initiatieven ondernomen:

Zie ook bewerken