Muurnavel

soort uit het geslacht Umbilicus
(Doorverwezen vanaf Umbilicus rupestris)

Muurnavel (Umbilicus rupestris) is een overblijvende plant uit de vetplantenfamilie (Crassulaceae).

Muurnavel
Umbilicus rupestris in Cornwall
Taxonomische indeling
Rijk:Plantae (Planten)
Stam:Embryophyta (Landplanten)
Klasse:Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:Bedektzadigen
Clade:'Nieuwe' tweezaadlobbigen
Clade:Geavanceerde tweezaadlobbigen
Orde:Saxifragales
Familie:Crassulaceae (Vetplantenfamilie)
Geslacht:Umbilicus
Soort
Umbilicus rupestris
(Salisb.) Dandy
twee bladrozetten
bloemen
Afbeeldingen op Wikimedia Commons Wikimedia Commons
Muurnavel op Wikispecies Wikispecies
Portaal  Portaalicoon   Biologie

Kenmerken bewerken

De wortel is knolachtig en draagt een rechte stengel die 10–60 cm hoog wordt. De vleesachtige bladeren aan de voet van de stengel staan in een rozet. De stengelbladeren zijn kleiner, en lijn-lancetvormig. De stengel is kaal. De bleke aren van meest dicht op elkaar staande klokvormige, groene tot roze bloemen verschijnen in mei, en de groene vruchten rijpen in de loop van de zomer. De tweeslachtige bloemen zijn radiaal symmetrisch, met een vijfdelige kelk, een vijfslippige kroon, en tien meeldraden. De vijf relatief kleine kelkblaadjes die aan hun basis zijn versmolten, zijn eivormig met een puntig uiteinde. De vijf kroonbladen zijn vergroeid tot een 7–10 mm lange, cilindrische kroonbuis.

De bladeren lijken wel wat op die van de gewone waternavel (Hydrocotyle vulgaris), maar de bladeren van die laatste hebben een gekartelde bladrand, en die soort staat in natte weilanden en op nog vochtiger plekken.

Ecologie bewerken

Muurnavel groeit vaak op schaduwrijke muren of in vochtige rotsspleten waar weinig andere vaatplanten groeien.

De soort is een kensoort voor vegetatie van de muurvaren-klasse (Asplenietea).

Verspreiding bewerken

Het verspreidingsgebied van muurnavel omvat Zuid- en West-Europa.

Wetenschappelijke naam bewerken

Linnaeus gaf de soort in zijn Species plantarum van 1753 de naam Cotyledon umbilicus-veneris,[1][noot 1] een naam die hij overnam van Carolus Clusius.[2] Linnaeus bracht onder Cotyledon nogal wat soorten samen waarvan men later vond dat die niet in hetzelfde geslacht thuishoorden. Het deel van het geslacht met de soort Cotyledon orbiculata hield de geslachtsnaam Cotyledon. Voor het deel dat de soort Cotyledon umbilicus-veneris omvatte, creëerde Augustin Pyramus de Candolle in 1801 het geslacht Umbilicus.[3][noot 2] De naam "Umbilicus umbilicus-veneris" levert dan een tautoniem op. In 1805 gaf De Candolle de soort daarom het nomen novum Umbilicus pendulinus, vanwege de min of meer hangende bloemen.[4] In 1796 had Richard Anthony Salisbury echter voor dezelfde soort al de naam Cotyledon rupestris gepubliceerd.[5][noot 3] De geldige naam in Umbilicus is daarom Umbilicus rupestris.

Synonymie bewerken

  • Cotyledon umbilicus-veneris L. (1753)
  • Cotyledon umbilicus-veneris var. tuberosa L. (1753)
  • Cotyledon umbilicata Lam. (1779)
    • Umbilicus umbilicatus (Lam.) Breistr. (1974)
  • Cotyledon ombilicus Lam. (1786)
  • Cotyledon rupestris Salisb. (1796), nom. inval.
    • Umbilicus rupestris (Salisb.) Dandy (1948)
  • Umbilicus pendulinus DC. (1805)
  • Cotyledon umbilicifolia Stokes (1812)
  • Cotyliphyllum erectum Link (1831)
  • Cotyliphyllum umbilicus Link (1831)
  • Umbilicus simplex K.Koch (1846)
  • Umbilicus deflexus Pomel (1875)
  • Umbilicus patulus Pomel (1875)
  • Umbilicus aetneus Tornab. (1887)
  • Umbilicus vulgaris Batt. & Trab. (1905)
  • Cotyledon neglecta Cout. (1939)