Tsalka (stad)

**Tsalka**
წალკა
Stad in Georgië
	;
Situering
Regio	Kvemo Kartli
Gemeente	Tsalka
Coördinaten	41° 36′ NB, 44° 5′ OL
Algemeen
Inwoners ; (2022)	3.218
Hoogte	1.470 m
Vroegere namen	Barmaksizi
Stad sinds	1984
Overig
Website	tsalka.gov.ge
Foto's
Portaal	Georgië

Tsalka (Georgisch: წალკა, Armeens: Ծալկա, Grieks: Τσάλκα, Russisch:Цалка) is een stad in het zuiden van Georgië met 3.218 inwoners (2022), gelegen in de regio (mchare) Kvemo Kartli. Het is het administratieve centrum van de gelijknamige gemeente en ligt hemelsbreed 60 kilometer westelijk van hoofdstad Tbilisi. Tsalka ligt op een hoogte van 1.470 meter boven zeeniveau in het Tsalka Plateau.

GeschiedenisBewerken

Georgische kerk (6e eeuw)

De huidige plek van Tsalka werd al in de middeleeuwen bewoond. Het lag in de regio Trialeti, en de nederzetting had de naam Adzani. Er waren ooit zes kerken, waarvan de 6e eeuwse Adzani kerk nog bestaat. Dit is tegenwoordig de Grieks orthodoxe kerk in Tsalka. Tussen de 10e en 15e eeuw was Adzani het religieus centrum van Trialeti, met een bisschopszetel. Na de middeleeuwen raakte het gebied ontvolkt door aanhoudende twisten tussen het Ottomaanse Rijk den Safavidisch Perzië.

Het huidige Tsalka werd als plaats in 1820 opgericht toen de autoriteiten van het Russische Rijk de Pontische Grieken en Urum uit het Ottomaanse Rijk toestonden zich hier te vestigen. Deze Grieken kwamen uit gebieden van het Ottomaanse Rijk die door het Russische leger waren veroverd in de Russisch-Turkse Oorlog van 1828-1829. De Grieken stichtten eerst Besjtasjeni, vijf kilometer ten noordoosten van het huidige Tsalka, en kort daarop werden enkele andere plaatsen in de buurt opgericht, waaronder in 1829 het dorp Barmaksizi (Georgisch: ბარმაქსიზი, afgeleid van het Turkse Barmaksız) dat later tot Tsalka zou worden hernoemd. De nieuwe Griekse bewoners ontmantelden en gebruikten de oude kerken voor de bouw, waarbij de inscripties van de Tsalka-kerk verloren gingen.

Door de bouw van een stuwdam, verschillende waterkrachtcentrales in de Chrami rivier en de vorming van het Tsalka-reservoir vanaf de jaren 1930, werd Barmaksizi het logistieke centrum voor de bouw, en werd het in 1932 omgedoopt tot Tsalka. In 1957 werd het verheven tot een Nederzetting met stedelijk karakter (daba). Na de vestiging van diverse industriële bedrijven (werktuigbouwkunde, textiel- en voedingsindustrie, bouwnijverheid) en de start van de aanleg van de Marabda - Achalkalaki spoorlijn, werden in 1984 stadsrechten verleend.

Tegen het einde van de jaren tachtig en vooral na de ineenstorting van de Sovjet-Unie emigreerde een aanzienlijk deel van de Griekse bevolking van het gebied en de stad Tsalka naar Rusland (voornamelijk naar de Noordelijke Kaukasus) en in de jaren negentig naar Griekenland. De bevolking van de stad was in 2002 met een kwart gedaald ten opzichte van 1989. Het aandeel van de Griekse bevolking in het rajon Tsalka (overeenkomend met de huidige gemeente) nam af van 61% tot 22%.

DemografieBewerken

Griekse kerk in Tsalka

Begin 2022 had Tsalka 3.218 inwoners,^[1] een stijging van ruim 38% sinds de volkstelling van 2014. De bevolking van Tsalka bestond in 2014 voor ruim 82% uit Georgiërs/Adzjaren (1.913 inwoners) en bijna 14% uit Pontische Grieken (321 inwoners). Het restant is vrijwel gelijk verdeeld over Azerbeidzjanen (43 inwoners, 1,8%) en Armeniërs (32 inwoners, 1,4%).^[2]

In 1970 bestond meer dan 91,5% van de bevolking van de stad Tsalka uit Pontische Grieken (5.326 van de 5.819 inwoners). In 1979 steeg het percentage etnische Grieken tot een hoogtepunt van 92,6% (5.739 van de 6.196 inwoners).^[3] Na de val van het communisme zijn bijna alle Grieken uit de stad Tsalka en het omliggende platteland vertrokken.

Jaar	1897	1923	1939	1959	1970	1979	1989	2002	2014	2021	2022
Aantal	-	1.650	4.875	7.065	5.819	6.245	8.043	1.741	2.326	3.136	3.218
Verantwoording data: Bevolkingsstatistiek Georgië 1897 tot heden^[4]^[5]^[7]

VervoerBewerken

De belangrijkste doorgaande weg door de stad is de nationale route Sh31 die Tbilisi via Tsalka met de regio Samtsche-Dzjavacheti verbindt en in Ninotsminda eindigt vlakbij de Armeense grens. Verder verbindt de nationale route Sh33 de stad met Trialeti, Bedjani, Tetritskaro en Marneoeli.

Sinds de jaren tachtig van de twintigste eeuw is Tsalka verbonden met het spoor. Toen werd een lijn geopend vanaf Marabda (in de spoorlijn Tbilis - Marneoeli) via Tetritskaro, Tsalka, en Ninotsminda naar het eindpunt in Achalkalaki. Deze route is feitelijk sinds 2007 buiten gebruik voor passagiersvervoer toen deze vanaf 2007 grondig gemoderniseerd werd in het kader van de Baku-Tbilisi-Kars spoorlijn. Sinds 2017 rijden er internationale goederentreinen over het spoor. Het lokale passagiersvervoer is niet hervat.

BezienswaardighedenBewerken

In de stad zijn geen bijzondere bezienswaardigheden, behalve de 19e eeuwse Griekse kerk en 6e eeuwse Georgische kerk er naast. Aan de buitenrand van de stad zijn enkele bezienswaardigheden, zoals:

Dasjbasji Canyon Natuurmonument. Een ongeveer 8 kilometer lange kloof van de Chrami rivier tussen Tsalka en Trialeti met watervallen en een grote biodiversiteit.^[8] De kloof heeft een diepte van ongeveer 300 meter.
Tsalkareservoir.

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2022). Geraadpleegd op 10 oktober 2022.
↑ (en) Ethnic composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 4 maart 2022.
↑ (en) Ethnic composition of Georgia 1979. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 4 maart 2022.
↑ (en) Population cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 4 maart 2022.
↑ (en) Ethnic composition rural Georgia 1923. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 4 maart 2022.
↑ (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 1 januari 2022.
↑ Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie ^[6], "1. Introduction", Pagina 1.
↑ (en) Dashbashi Canyon. Georgian Travel Guide. Geraadpleegd op 4 maart 2022.

[geostatpop-1] (en) Population and Demography - Population by cities and boroughs (daba), as of 1 January. National Statistics Office of Georgia, Geostat (1 januari 2022). Geraadpleegd op 10 oktober 2022.

[etn14-2] (en) Ethnic composition of Georgia 2014. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 4 maart 2022.

[etn1979-3] (en) Ethnic composition of Georgia 1979. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 4 maart 2022.

[inwplaatsen-4] (en) Population cities & towns of Georgia. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 4 maart 2022.

[etn1923-5] (en) Ethnic composition rural Georgia 1923. Population Statistics Eastern Europe and former USSR. Geraadpleegd op 4 maart 2022.

[retro2017-6] (en) Population Dynamics in Georgia - An Overview Based on the 2014 General Population Census Data (pdf). National Statistics Office of Georgia, Geostat (29 november 2017). Geraadpleegd op 1 januari 2022.

[nootcensus2002-7] Bij de volkstelling van 2014 werd een onverklaarbaar gat ten opzichte van de data van het nationaal statistisch bureau Geostat gevonden. Uit VN begeleid onderzoek is gebleken dat de volkstelling van 2002 ongeveer 8-9 procent te hoog was. Zie ^[6], "1. Introduction", Pagina 1.

[8] (en) Dashbashi Canyon. Georgian Travel Guide. Geraadpleegd op 4 maart 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[7]

[8]

[6]