Traditionele partij
Een traditionele partij is een politieke partij in een land of regio die gestoeld is op een belangrijke ideologische beschouwing, een zekere traditie heeft en veelvuldig deelneemt aan het beleid. Hoewel het begrip subjectief is, lijkt er meestal toch overeenstemming te bestaan over de vraag welke traditionele partijen een democratie telt.
Europa bewerken
Op Europees niveau zijn er drie traditionele Europese politieke partijen: de christendemocratische Europese Volkspartij, de Partij van de Europese Sociaaldemocraten en de Partij van Europese Liberalen en Democraten. De drie partijen zijn samengesteld uit partijen uit nagenoeg alle lidstaten van de EU en kennen een grote aanhang in het Europees Parlement.
Deze lijst bevat telkens de grootste partij die lid is van de EVP, respectievelijk de PES of de ELDR. Merk op dat de liberale partij vaak slechts een zeer kleine partij is. De meest partijen in deze lijst zijn traditionele partijen, maar niet allemaal; anderzijds zijn sommige traditionele partijen zoals de Britse Conservative Party niet vermeld omdat ze niet tot een van de drie Europese partijen behoren. Vanwege de specifieke situatie in België worden de drie Gemeenschappen apart vermeld.
Nederland bewerken
In Nederland zijn de traditionele partijen jonger: de sociaaldemocratische PvdA bestaat sinds 1946, de liberale VVD sinds 1948 en het christendemocratische CDA zelfs nog maar sinds 1980. Een opvallende trend in de Nederlandse situatie is de gestage afname van het cumulatief aantal zetels van de drie partijen, met name sinds 2003, hetgeen verband houdt met de doorbraak en consolidatie van protest- en getuigenispartijen binnen het Nederlandse politieke bestel.
| Partij | 1977 | 1981 | 1982 | 1986 | 1989 | 1994 | 1998 | 2002 | 2003 | 2006 | 2010 | 2012 | 2017 | 2021 | 2023 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| CDA | 49 | 48 | 45 | 54 | 54 | 34 | 29 | 43 | 44 | 41 | 21 | 13 | 19 | 15 | 5 |
| PvdA | 53 | 44 | 47 | 52 | 49 | 37 | 45 | 23 | 42 | 33 | 30 | 38 | 9 | 9 | 25* |
| VVD | 28 | 26 | 36 | 27 | 22 | 31 | 38 | 24 | 28 | 22 | 31 | 41 | 33 | 34 | 24 |
| Totaal | 130 | 118 | 128 | 133 | 125 | 102 | 112 | 90 | 114 | 96 | 82 | 92 | 61 | 58 | 54 |
* Behaald zetelaantal in lijstverbinding met GroenLinks
België bewerken
In België is de situatie nog een stuk ingewikkelder. Tot in de jaren zestig was de situatie vergelijkbaar met Nederland: een Liberale Partij, een Katholieke Partij en tot slot een Belgische Werkliedenpartij. Na de Tweede Wereldoorlog hielden de laatste twee partijen op te bestaan; de BWP werd opgevolgd door de BSP, de Katholieke Partij door de christendemocratische CVP. De Liberale Partij werd hernoemd tot PVV.
Merk echter op dat deze drie partijen unitaire partijen waren. Samen met de federalisering van België werden de partijen gesplitst in een Vlaamse, een Franstalige en een Duitstalige partij.
| Stroming | Vlaanderen | Franse Gemeenschap | Duitstalige Gemeenschap |
|---|---|---|---|
| Christendemocratie | CVP | PSC | CSP |
| Liberalisme | PVV | PLP | PFF |
| Sociaaldemocratie | SP | PS | SP |
De Franstalige partijen hebben echter nauwe banden met hun Duitstalige zusterpartijen.
Op de PS na zijn alle Vlaamse en Franstalige partijen ondertussen van naam veranderd:
| Stroming | Vlaanderen | Franse Gemeenschap | Duitstalige Gemeenschap |
|---|---|---|---|
| Christendemocratie | CD&V | cdH | CSP |
| Liberalisme | Open Vld | MR | PFF |
| Sociaaldemocratie | sp.a | PS | SP |
Hierbij valt op dat het cdH zich niet meer christendemocratisch noemt, maar wel centristisch. Tot slot zij opgemerkt dat tot de MR ook de MCC behoort.
Duitsland bewerken
In Duitsland gooien vooral de christendemocratische CDU en de sociaaldemocratische SPD hoge ogen. De veel kleinere liberale FDP is de afgelopen decennia vaak de coalitiepartner geweest van een van beide grote partijen.
De CDU komt niet op in Beieren; daar is echter de eveneens christendemocratische CSU actief, die niet opkomt in de rest van Duitsland. CDU en CSU worden samen Union genoemd.
Griekenland bewerken
De tweede traditionele partijen in Griekenland zijn de christendemocratische Nea Dimokratia en de sociaaldemocratische PASOK. Bij de verkiezingen van 2009 haalden beide partijen samen nog 251 van de 300 zetels; bij de verkiezingen van mei 2012 daalde dat tot slechts 149, en werd de radicaal-linkse SYRIZA groter dan PASOK.
VS bewerken
In de Verenigde Staten bestaat er een Democratische Partij en een Republikeinse Partij, opgericht in 1792 respectievelijk 1854. Beide partijen komen in heel de VS op, leveren alle of nagenoeg alle leden van de wetgevende kamers en gewoonlijk ook de president.