Stekken

Stekken is een van de vegetatieve vermeerderingswijze van planten waarbij een deel van de plant wordt geknipt of gesneden met als doel daaruit een nieuwe plant te kweken.

Twee kopstekken van Monstera adansonii op water.

Morfologie van een stengelstek op water. (Epipremnum 'Golden Pothos').

Stekken van siernetel, na twee weken zijn de wortels 6 cm lang.

Afhankelijk van de soort zijn bepaalde plantendelen het meest geschikt om te stekken, bijvoorbeeld, stengels, takken, wortels of bladeren. De meeste planten kunnen op meerdere manier gestekt worden. De wijze van stekken is afhankelijk van de soort en het gebruikte deel van de plant.

Het groeiproces van de wortels kan eventueel gestimuleerd worden met plantenhormonen. Hiervoor kan stekpoeder gebruikt worden dat vermengd moet worden met de grond of het water waar de stek in groeit. Er kan ook een stek bijgeplaatst worden van een plant die veel groeihormonen afgeeft, zoals wilg, Tradescantia of siernetel, de stek die zelf dan niet zo snel groeihormonen afgeeft kan dan gebruik maken van het overschot van de bijgeplaatste stek. Er is ook 'stekaarde' verkrijgbaar waarbij de potgrond geoptimaliseerd is voor het laten wortelen van stekken. Aan deze stekaarde zijn groeihormonen aan toegevoegd en vaak is de samenstelling ook fijner van structuur.

Soort stek

Er kan gestekt worden met (delen van) stengels, zijtakken, wortels en van bladeren.

Stengel- of takstek

Bij takstekken worden zijtakken van de moederplant geknipt met ten minste drie knopen ('nodes'). Een stek wordt halverwege een internodium (het deel tussen twee knopen) geknipt.

Bladstek

Een blad wordt met de bladsteel in de grond gestoken, waarbij de bladbasis de aarde raakt of zelfs iets in de aarde zit. Soms is het voldoende om het blad in stukjes te snijden en deze stukjes op de vochtige aarde in een minikas te leggen. Voor Peperomia-soorten is dit een geschikt wijze van stekken.

Wortelstek

Bij een wortelstek wordt een deel van de (grond-)wortels van de moederplant gescheurd of geknipt, vaak met een deel van de stengel eraan vast. Bij sommige planten groeien ook luchtwortels uit de knopen. Zo'n knoop kan dan geknipt worden door bij het internodium erboven en eronder door te knippen. Het stukje stengel met de knoop met daaraan de lucht wortel kan dan vervolgens in de aarde gestoken worden of op water gezet worden. De knoop zelf moet wel (deels) boven de grond/wateroppervlakte uitsteken.

Methodes

Op water

Afhankelijk van de soort wordt een afgeknipte tak met een stengel met of zonder knoop in het water gezet. Sommige planten maken al snel wortels aan direct vanuit de stengel (zoals bijvoorbeeld bij de siernetel en salie), andere maken pas na maanden wortels aan vanuit knopen. Doorgaans in de lente- en de zomermaanden, tijdens de actieve fase van een plant voor de bloei, geven de grootste kans op succes.

De meeste plantsoorten zijn geschikt om op deze wijze te stekken.

Wanneer de waterwortels ongeveer 4-6 cm groot zijn worden ze in de grond gezet. Veel soorten kunnen ook op water blijven leven (hydrocultuur). Hydrocultuur heeft enkele voordelen: plaaginsecten leggen vaak hun eitjes in de grond; door een plant op water te laten groeien kunnen enkele insectenplagen worden uitgesloten. Als kamerplant hebben de zichtbare wortels een extra decoratieve waarde.

In de aarde

Deze methode komt sterk overeen met de methode op water. Echter wordt de stek gelijk na afknippen of enkele uren later direct in de aarde gestoken. Hierbij is het vaak noodzakelijk dat er ten minste twee knopen onder de grond zitten en één boven de grond. Soms is het nodig dat de stek even 'rust' nadat deze is afgeknipt. De sappen die uit de wond komen moeten dan eerst opdrogen alvorens deze in de grond wordt gestoken, dit om te voorkomen dat de wond geïnfecteerd raakt en de stek dood gaat voor er wortels kunnen worden aangemaakt. De bladeren van de stek zijn bij deze methode erg kwetsbaar voor uitdrogen, het is daarom vaak aan te raden om de bladeren te besproeien met water. In plaats van aarde kan ook hydrokorrels, veenmos (Sphagnum) of perliet gebruikt worden.

Afleggen

Bij afleggen wordt een stengel of tak naar de grond gebogen en wordt op een deel ervan grond gelegd. Soms kan de plant of struik ook aangeaard worden, waarna aan de basis van de stengels of takken beworteling plaatsvindt. Het ondergrondse deel van de stengel of tak wordt soms verwond om de wortelvorming te bevorderen.

Marcotteren

Bij marcotteren, Japans afleggen of luchtafleggen wordt de stengel verwond. Dan wordt er een plastic zakje met vochtig gemaakt veenmos (Sphagnum) om de wond gebonden. Het veenmos moet vochtig gehouden worden totdat er wortels gevormd zijn.

Trivia

Er zijn speciale bedrijven die enkel plantenstekken verkopen, ook online. Deze stekken worden per post verstuurd naar de klant. De prijzen kunnen hoog oplopen: in 2021 werd voor een witbonte Rhaphidophora tetrasperma 'Variegata' op een Nieuw-Zeelandse veilingsite meer dan $ 19.000 betaald.

Zie ook

• Stenten

Bronnen, noten en/of referenties