Beersche Overlaat: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Hvg-oud (overleg | bijdragen)
Bemoeial (overleg | bijdragen)
sp
Regel 4:
==Terminologie==
* De naam ''Beerse Overlaat''' werd oorspronkelijk gebruikt voor twee natuurlijke lage oeverdelen van de Maas tussen [[Gassel]] en [[Linden (Cuijk)|Linden]] in de voorlmalige gemeente Beers, nu gemeente [[Cuijk]] die bij de dijkaanleg in de 16e eeuw ingericht zijn als lage dijkvakken.
* Afgeleid hiervan werd de naam ''Beerse Overlaat'' al sind eeuwen ook gegeven aan de overlaatbedding, droge noodbedding die enkele km breed en ruim 40 km lang liep van Beers tot ten noorden van 's Hertogenbosch. Die overstroombedding was een rivierpoldergebied, dat 's wointerswinters tijdens hoog water onderliep en dan een tijdelijke rivier vormde, die men gewoonlijk ''Beersche'' of ''Beerse Maas'' noemde.
* De ''Beerse Overlaat'' symboliseeerdesymboliseerde voor de bewoners de plaag van de frekwentefrequente overstromingen waar hij aanleiding toe gaf.
* Bij de aanleg van de spoorlijn Nijmegen- Venlo is de kleinere overlaat gedicht en erfde de andere overlaat de naam ''Beerse Overlaat''.
* Deze ''Beerse Overlaat'' is in 1942 gesloten. Sinds kort gebruikt men de uitdrukking ''traverse van de Beerse Overlaat'' of ''traverse van de Beerse Maas'' om de oude overstroombedding aan te geven.
Regel 15:
 
==Kanalisaties==
Om zich beter tegen het watergeweld te beschermen, begint men langere stukken dijk aan te leggen. De eerste pogingen tot kanalisering van de Maas dateren van de X{{e}} eeuw. Men bouwt bandijken progressief van west naar oost, te beginnen in Zeeland. Men verkort de bedding en snijdt de eerste meanders af, wat er ondereonder andere toe leidt dat [[Balgoij]], [[Neerloon]], [[Keent (Oss)|Keent]] van oever veranderen. Rond 1300 was de Maas ongeveer tot Grave bedijkt.
 
==De Overlaten==
Ondanks de bedijking, moest hetin geval van zeer hoog waterpeil het water doorgelaten worden om dijkdoorbraken en wateroverlast op andere plaatsen te voorkomen. Om de overstromingen te regulariserenreguleren, liet men op de linkeroever meerdere dijkloze stukken of verlaagde dijkvakken bestaan, die dienden als [[overlaat|overlaten]] bij hoog water. Men trof ze aan o.a. bij [[Bokhoven]], [[Lith]], [[Grave]], Beers. Het overstromende water volgde een oude Maasbedding parallel aan de huidige Maas. Deze meestal groene zone, die 's winters vaak veranderde in een meer dan kilometer-brede rivier, begon bij Beers. Het eerste stuk bij Beers droeg de geografische naam ''Beerse Overlaat''. Vervolgens volgde het water de vallei van de [[Raam (rivier in Noord-Brabant)|Raam]] en het bekken van de [[Hertogswetering]]. De Hertogswetering was in het begin van de [[dertiende eeuw]] gegraven op bevel van de [[hertog van Brabant]], en kwam ter hoogte van [[Gewande]] uit in de Maas. Deze tijdelijk rivier werd ''Beersche Maas'' genoemd.
[[Image:Gassel-Beers, monument commémorant la fermeture du Déversoir de Beers.JPG|thumb|left|200px|Gassel-Beers, herdenkingsmonument sluiting Beerse Overlaat]]
 
Ondanks de bedijking, moest het hoog water doorgelaten worden. Om de overstromingen te regulariseren, liet men op de linkeroever meerdere dijkloze stukken of verlaagde dijkvakken bestaan, die dienden als overlaten bij hoog water. Men trof ze aan o.a. bij [[Bokhoven]], [[Lith]], [[Grave]], Beers. Het overstromende water volgde een oude Maasbedding parallel aan de huidige Maas. Deze meestal groene zone, die 's winters vaak veranderde in een meer dan kilometer-brede rivier, begon bij Beers. Het eerste stuk bij Beers droeg de geografische naam ''Beerse Overlaat''. Vervolgens volgde het water de vallei van de [[Raam (rivier in Noord-Brabant)|Raam]] en het bekken van de [[Hertogswetering]]. De Hertogswetering was in het begin van de [[dertiende eeuw]] gegraven op bevel van de [[hertog van Brabant]], en kwam ter hoogte van [[Gewande]] uit in de Maas. Deze tijdelijk rivier werd ''Beersche Maas'' genoemd.
 
==Dwarsdijken==
Regel 26 ⟶ 24:
 
==De Beerse Overlaat==
In het begin van de [[twintigste eeuw]] heeft men de ene na de andere overlaat gesloten, behalve die van Beers, waar men in [[1922]] een verlaagd dijkvak aanlegde. Bij Beers waren eerst twee verlaagde oeverdelen, maar een gedeelte is gedicht bij de aanleg van de spoorlijn Nijmegen-Venlo. Dit verlaagde dijkvak, ''Beerse Overlaat'', de laatste en beruchtste overlaat, bracht nog twintig jaar periodieke ellende voor de achterliggende streek. De Traverse loopt door de huidige gemeentes [[Cuijk]], [[Grave]], [[Oss (gemeente)|Oss]], [[Maasdonk]] en [['s-Hertogenbosch (gemeente)|'s-Hertogenbosch]]. De overstromingen kwamen tot vlak bij de dorpskernen van wel dertig plaatsen in de [[Maaskant]] en het [[Maasland (Noord-Brabant)|Maasland]] en bij extremenextreme waterstand overstroomden ook de dorpen.
 
De ''Beerse Overlaat '' is definitief gesloten in [[1942]]. Sindsdien gebruikt men de uitdrukking ''Traverse van de Beerse Overlaat'' of ''Traverse van de Beersche Maas'' om de oude overstroombare zone aan te geven. Toch is de dreiging van overstromingen niet geheel verdwenen.
Momenteel bestudeert men de mogelijkheid om de ''Beerse Overlaat'' opnieuw te installeren en om van de Traverse van de Beerse Overlaat een naturreservaat te maken. Hierbij moet wel rekening gehouden worden met de stedelijke ontwikkelingen in dit gebied, vooral bij [[Grave]], [[Oss]], [[Rosmalen (plaats)|Rosmalen]] en [['s-Hertogenbosch (stad)|'s-Hertogenbosch]].
Hierbij moet wel rekening gehouden worden met de stedelijke ontwikkelingen in dit gebied, vooral bij [[Grave]], [[Oss]], [[Rosmalen (plaats)|Rosmalen]] en [['s-Hertogenbosch (stad)|'s-Hertogenbosch]].
 
==Foto's: Landschappen in de Traverse van de Beerse Overlaat==
Regel 41 ⟶ 38:
Image:Molentje in de Beerse Overlaat.JPG‎|molentje in de Beerse Overlaat
Image:Teeffelen, monument 2.JPG‎ | Teeffelen, monument aan de Maas.
[[Image:Gassel-Beers, monument commémorant la fermeture du Déversoir de Beers.JPG|thumb|left|200px|Gassel-Beers, herdenkingsmonument sluiting Beerse Overlaat]]
 
</gallery>
 
Verwant{{zieook|Zie artikel:ook [[Baardwijkse Overlaat]]}}
==Interne link==
Verwant artikel: [[Baardwijkse Overlaat]]
 
{{bron|bronvermelding=
==Bronnen==
* [http://www.heemkunderavenstein.nl/landschapmetverhaal.htm Heemkundekring Ravenstein]
}}
 
[[Categorie:Geografie van Noord-Brabant]]