Biostratigrafie: verschil tussen versies

'''Biostratigrafie''' is een manier om [[gesteente]]n te [[datering|dateren]] door gebruik te maken van [[fossiel]]en. Biostratigrafie gaat ervan uit dat bepaalde (combinaties van) fossielen karakteristiek zijn voor een bepaald tijdvak, en stelt aan de hand daarvan biostratigrafische eenheden op. Dit zijn tijdvakken (eigenlijk het ruimtelijk voorkomen van een bepaald gesteente) waarvoor een bepaald fossiel of een combinatie van fossielen karakteristiek is.

 

 

Omdat biostratigrafie geen [[absolute datering|absolute ouderdom]] aan een gesteente geeft, is het een manier van [[relatieve datering]].

{{hoofdartikel|gidsfossiel}}

 

Met gidsfossielen kunnen aardlagen van een bepaalde ouderdom herkend worden. Het is een in de biostratigrafie verouderd begrip wat desondanks nog veel wordt gebruikt.<BR>

De beste gidsfossielen zijn soorten die niet lang bestaan hebben, zodat ze slechts in een korte periode voorkomen, soorten die gemakkelijk bewaard blijven (bijvoorbeeld omdat ze een hard [[skelet]] hebben) en soorten die een relatief snelle evolutie hebben gehad zodat er een duidelijke opeenvolging in de fossielen te zien is. Belangrijk is ook dat de soort een grote populatie had, zodat fossielen niet zeldzaam zijn, en dat de soort in meerdere verschillende [[afzettingsmilieu]]’s voorkwam. Bovendien moet een soort om een goed gidsfossiel te zijn geografisch een redelijke verspreiding hebben gehad.<BR>

Als men zich met kleine grondmonsters moet behelpen, zoals het geval kan zijn bij tijdens veldwerk verzamelde grondmonsters of monsters uit [[grondboring]]en dan lenen [[micropaleontologie|microfossielen]] waarvoor vaak maar weinig monstermateriaal nodig is zich daartoe uitstekend. Voorbeelden van als gidsfossiel geschikte microfossielen zijn [[acritarcha]], [[chitinozoa]], [[conodonta]], [[dinoflagellaten]], [[pollen]], [[spore]]n en [[foraminifera]].<BR>

Bepaalde groepen fossiele zoogdieren leveren door een snelle evolutie zeer goede gidsfossielen voor gebruik in aardlagen die op het land zijn afgezet. Een belangrijk voorbeeld zijn de opvolgende soorten uit de evolutielijn(en) van de [[woelmuis|woelmuizen]] tijdens het [[Kwartair]].

 

==Biostratigrafische eenheden==

Een [[biozone]] is een interval (eigenlijk al het gesteente!) dat wordt gekenmerkt door een bepaalde fossielinhoud. Biozones zijn altijd gebaseerd op één fossielgroep, bv Ammonieten. Een reeks van dergelijke zones die elkaar in de tijd opvolgen heet een ''biozonering''. Er kunnen verschillende biozoneringen, elk gebaseerd op een eigen fossielgroep, op dezelfde plek naast elkaar bestaan. De grenzen tussen zones uit de ene biozonering hoeven niet overeen te komen met grenzen uit een biozonering die op een andere fossielgroep gebaseerd is. Aangezien iedere plant- of diergroep zijn eigen ontwikkeling doormaakt, is dat ook niet waarschijnlijk. Als dat bij één of meer verschillende biozoneringen wel het geval is, dan is de kans groot dat er op die overeenkomende grens een [[hiaat]] aanwezig is, of dat er sprake is van een allesbepalende gebeurtenis (zoals bv wordt aangenomen voor de [[K-T-overgang|Krijt-Tertiair grens]]).

 

 

 

 

* ''Concurrent Range Zone'', ook wel: ''Overlap Zone'' of ''Range Overlap Zone'' - Een ''biozone'' waarin het laatste deel van de range van een soort samenvalt met het eerste deel van de range van een andere soort. De basis van de zone wordt dus gedefinieerd door het eerste voorkomen van de ene soort en de top door het laatste voorkomen van de andere soort. De zone wordt naar deze beide soorten vernoemd. Een ''Concurrent Range Zone'' lijkt veel op een ''Oppel Zone'' en wordt door sommige biostratigrafen wel als synoniem beschouwd.

* ''Range Zone'', ook wel: ''Total Range Zone'' - De volledige periode waarin een soort aanwezig is. Het gaat hier om de optelsom van alle ''local range zones'' en het betreft zowel de verticale (de tijd) als de horizontale (de geografie) aanwezigheid.

 

Sommige van deze zones (uit dezelfde fossielgroep) kunnen ook naast elkaar voorkomen. Zo kan bv de ''acme zone'' van soort Y optreden in de ''assemblage zone'' van soorten A en B.

 

* ''Eerste algemene aanwezigheid'' - Het punt in een geologische sectie waarop een soort voor het eerst algemeen aanwezig is. Vaak afgekort tot: FCAD (First Common Appearance Datum)

* ''Laatste algemene aanwezigheid'' - Het punt in een geologische sectie waarop een soort voor het laatst algemeen aanwezig is. Vaak afgekort tot: LCAD (Last Common Appearance Datum)

 

==Geschiedenis==

In 1852 ontwikkelde [[Alcide d’Orbigny]] het concept van een [[etage (geologie)|etage]], een deel van een lithologische kolom dat wordt gekenmerkt door bepaalde fossielen. In 1856 zou hier door [[Albert Oppel]] de [[biozone]] aan toe worden gevoegd. Tegenwoordig wordt met een biozone meestal de tijdspanne bedoeld waarin een bepaalde soort leefde, vroeger werden vaker ook hogere taxonomische eenheden gebruikt.

 

 

==Zie ook==

* {{en}} {{Aut|Visser, W.A. (ed.)}}, 1980. ''Geological nomenclature.'' Royal Geological and Mining Society of the Netherlands. Bohn, Scheltema & Holkema, Utrecht, 540 pp. ISBN 90-313-0407-7.

}}

 

[[Categorie:Paleontologie]]