Lithostratigrafie: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Redirecting to Stratigrafie |
eindelijk een volwaardig artikel over dit onderwerp |
||
Regel 1:
[[Afbeelding:Litostratigrafia Monte San Giorgio.gif|thumb|Voorbeeld van een [[lithostratigrafische colom]], waarin de eigenschappen van gesteentelagen worden geplot langs een verticale schaal waarop de relatieve diktes van de lagen zijn af te lezen.]]
'''Lithostratigrafie''' is een [[wetenschap]]pelijk [[vakgebied]] binnen de [[geologie]] dat de eigenschappen van [[gesteente]]n in de volgorde van [[stratum|gesteentelagen]] ([[stratigrafie]]) bestudeerd. Het doel van lithostratigrafie is het opstellen van [[lithologische colom]]men waarin van individuele gesteentelagen de dikte en eigenschappen als [[lithologie]],
In tegenstelling tot [[chronostratigrafie]], waarbij van gesteentelagen de chronologische volgorde wordt bepaald, gaat het bij lithostratigrafie om de eigenschappen van gesteentelagen zoals die op een bepaalde plek te vinden zijn. Omdat lagen die in een bepaald tijdvak zijn [[sedimentatie|afgezet]] regionaal in dikte kunnen verschillen, of in hetzelfde tijdvak lateraal verschillende typen gesteenten kunnen zijn afgezet (dit noemt men een verschil in [[sedimentaire facies]]) is lithostratigrafie per definitie een vorm van [[regionale geologie]].
==Methode==
===Wetten van de stratigrafie===
Om een complete lithostratigrafie op te stellen voor een bepaald gebied wordt gebruik gemaakt van de drie [[wetten van Steno]] en het herkennen van [[bedding (geologie)|bedding]] in het gesteente.
Steno’s principe van oorspronkelijke horizontaliteit van ([[afzettingsgesteente|sedimentaire]]) gesteentelagen maakt dat deze horizontaal in een lithostratigrafische colom geplot worden. De [[wet van superpositie]] zegt dat de oorspronkelijk bovenliggende lagen jonger zijn, deze komen in de lithostratigrafische colom boven oudere lagen.
De wet van laterale vervolgbaarheid tenslotte, zegt dat in hetzelfde gebied lagen lateraal vervolgbaar zijn. Dit is belangrijk, want in een bepaalde [[ontsluiting (geologie)|ontsluiting]] valt vaak maar een beperkt deel van de stratigrafie van een gebied (door geologen een “sectie” genoemd) te bestuderen. Correlatie tussen verschillende ontsluitingen/secties is daarom cruciaal. Correlatie komt meestal voornamelijk tot stand door [[biostratigrafie]] (met behulp van [[gidsfossiel]]en) en/of lithologie.
De dikte van gesteentelagen kan worden geplot door de kortste afstand (dat is [[loodrecht]] op de gelaagdheid) tussen de top en bodem van de laag te schatten.
===Lithologie===
De bestudering van lithologieën in onderdeel van de [[petrologie]]. Bij sedimentair gesteente zijn de belangrijke eigenschappen de kleur, chemische samenstelling, [[korrelgrootte (sediment)|korrelgrootte van klasten]], [[competentie (geologie)|competentie]], en [[textuur]]. Ook eventuele [[fossiel]]inhoud en sedimentaire structuren kunnen typisch zijn voor een bepaalde laag.
Bij [[stollingsgesteente]] gaat het om de [[mineraal]]inhoud en [[korrelgrootte (kristal)|korrelgrootte van de kristallen]]. Bij licht [[metamorf gesteente]] kunnen eventueel in het oog springende metamorfe mineralen vermeld worden. In hoog metamorfe gesteenten zijn individuele lagen vaak nauwelijks meer te herkennen. Vaak worden deze gesteenten daarom als één eenheid, de [[sokkel (geologie)|sokkel]] gezien.
Uit de lithologie van gesteente blijkt meestal gelijk in welke facies het gevormd werd.
==Lithostratigrafische eenheden==
Gesteentelagen worden door de lithostratigrafie in eenheden opgedeeld, van klein naar groot zijn deze eenheden:
*een [[supergroep (geologie)|supergroep]]
*een [[subgroep (geologie)|subgroep]]
*een [[groep (geologie)|groep]]
*een [[formatie (geologie)|formatie]], een groep lagen die een min of meer duidelijke stratigrafische afgrenzing hebben;
*een [[member (geologie)|member]], gesteenten die binnen een formatie kunnen worden onderverdeeld omdat ze een bepaalde lithologische eigenschap (bijvoorbeeld veroorzaakt door een faciesverschil) gemeenschappelijk hebben;
*een [[bed (geologie)|bed]], een individuele laag met dezelfde lithologie.
De formatie is de fundamentele eenheid van de lithostratigrafie. Eenheden boven de formatie geven meestal aan dat de betreffende formaties allen zijn afgezet in een interval tussen twee belangrijke [[tektonische fase]]s.
Een bepaalde lithostratigrafische eenheid wordt gedefiniëerd op een bepaalde [[typelocatie]], het gesteente op deze locatie wordt het [[stratotype]] genoemd. Een [[lithosoom]] is een grote gesteentemassa met in essentie dezelfde lithologische eigenschappen.
==Stratigrafische relaties==
Twee lithostratigrafische eenheden worden van elkaar gescheiden door een grensvlak. Er zijn twee soorten grenzen: '''conforme''' en '''non-conforme''' grenzen.
===Conforme grensvlakken===
Bij conforme grenzen is er sprake van een continu doorgaande sedimentatie (er zit geen [[hiaat (geologie)|hiaat]] in de stratigrafie). Een conform grensvlak (een '''conformiteit'''; [[Engels]]: ''conformity'') werd gevormd door een verschil in lithologie, dat ontstaan is door een verschil in facies. Conformiteiten kunnen abrupt zijn, maar ook een geleidelijke overgang in de lithologie van het gesteente vormen. In het laatste geval is de grens tussen twee eenheden uiteraard moeilijker vast te leggen.
===Non-conforme grensvlakken===
Bij non-conforme grensvlakken is wel sprake van een hiaat. De lagen aan weerszijden van het grensvlak kunnen dan zeer verschillende ouderdommen hebben. Een hiaat wordt vooroorzaakt doordat tijdens een bepaalde periode geen sedimentatie heeft plaatsgevonden, meestal gaat dit gepaard met [[erosie]].
Er bestaan vier soorten non-conforme grensvlakken (Engels ''unconformity''):
*bij '''[[discordantie]]s''' (Engels: ''angular unconformity'') ligt jonger sediment bovenop door [[tektoniek]] scheefgesteld (soms ook [[plooiing|geplooid]]) ouder gesteente. Dezelfde [[tektonische fase]] kan verantwoordelijk zijn geweest voor de [[tektonische opheffing]] waardoor erosie en geen sedimentatie plaats kon vinden.
*bij '''[[disconformiteit]]en''' wordt het contact tussen jongere en oudere lagen gevormd door (onregelmatige) [[erosievlak]]ken. Op het erosievlak kunnen soms [[paleosol]]s (sporen van vroegere [[bodemvorming]]) herkend worden.
*bij '''[[paraconformiteit]]en''' liggen de lagen boven en onder de non-conformiteit [[parallel]]. Er is sprake van een hiaat, maar er heeft geen erosie plaatsgevonden. Deze grensvlakken zijn vaak moeilijk te herkennen.
*bij '''[[non-conformiteit]]en''' liggen sedimentlagen bovenop gesteente waarin geen bedding meer te herkennen is, zoals hoog-metamorfe of stollingsgesteenten. Het hiaat vertegenwoordigt in deze gevallen vaak een aanzienlijke hoeveelheid tijd, waarbij grote hoeveelheden gesteente zijn geërodeerd.
==Zie ook==
*[[biostratigrafie]]
*[[chronostratigrafie]]
*[[geochronologie]]
*[[petrologie]]
*[[tektoniek]]
*[[denudatie]]
*[[sedimentatie]]
*[[lithologie]]
==Externe links==
* {{en}}[http://www.bslsonline.com Online stratigraphic column generator]
* {{en}}[http://www-odp.tamu.edu/publications/208_IR/chap_02/c2_4.htm tamu.edu: Lithostratigraphy]
* {{en}}[http://www.usgs.gov/science/science.php?term=668 usgs.gov: Lithostratigraphy]
[[Categorie:Stratigrafie]]
[[de:Lithostratigrafie]]
[[en:Lithostratigraphy]]
[[id:Lithostratigrafi]]
[[pl:Litostratygrafia]]
[[sv:Litostratigrafi]]
| |||