Levefanum: verschil tussen versies

| onderschrift = ''Levefano'' op de [[Tabula Peutingeriana|Peutinger kaart]] ''(Tabula Peutingeriana)'', middenboven tussen ''[[Fletio|Fletione]]ne'' en ''[[Carvo|Carvone]]ne''.

'''Levefanum''' was een [[Romeinen in Nederland|Romeinse]] plaats in de provincie Neder-Germanië (''[[Germania Inferior]]''), gelegen aan de noordgrens van het [[Romeinse Rijk]]; de zogenaamde ''[[Limes (Romeinse Rijk)|limes]]'' ([[Latijn]] voor "grens"). Levefanum staat als Levefano vermeld op de Peutinger kaart ''([[Tabula Peutingeriana]])'' tussen ''[[Carvo|Carvone]]ne'' en ''[[Fletio|Fletione]]ne.'' Daarnaast vermeldt de (anonieme) 'Cosmograaf van Ravenna' ''Evitano'' als plaats aan de Rhenus ([[Rijn]]) tussen ''Coadulfaveris'' en ''Fictione''; waarschijnlijk gaat het daarbij om dezelde plaats.

De naam Levefano/Levefanum is mogelijk een oude verschrijving, omdat (althans het eerste deel van) dit woord in het [[Latijn]] geen betekenis heeft. Een ''[[fanum]]'' is een tempel/heiligdom. Leve- zou een verschijving kunnen zijn van [[Haevae]] - de naam van een inheemse godin; cultuspartner van [[Hercules Magusanus]] <ref>{{Citeer tijdschrift |achternaam=Stolte |voornaam=B.H. |titel=De Nederlandse plaatsnamen uit de Romeinse tijd |jaargang=39 |tijdschrift=Mededelingen van de Vereniging voor Naamkunde te Leuven den de Commissie voor Naamkunde te Amsterdam |datum=1963 |taal=nl |pagina's=83-100}}</ref>. Andere voorbeelden uit de bronnen overgeleverde plaatsnamen met 'fanum' in het Noordelijke Romeinse Rijk zijn ''Fanum Martis'' (Fanumartis op de Peutinger kaart) en Fanum Minervae in het [[Itinerarium Antonini]].

De naam ''Levefanum'' is door verschillende auteurs in het verleden gekoppeld aan (vooral militaire) vondsten in het gebied tussen het huidige [[Rijswijk (Gelderland)|Rijswijk]] en [[Wijk bij Duurstede]] op de linkeroever van de [[Nederrijn]], waar deze zich nu splitst in de [[Kromme Rijn]] en de [[Lek (rivier)|Lek]]. In de Romeinse tijd liep de hoofdtak van de [[Rijn]] over de huidige Nederrijn, Kromme Rijn en [[Oude Rijn (Harmelen-Noordzee)|Oude Rijn]] naar de [[Noordzee]]. Twijfel over de lokalisatie van andere in de bronnen genoemde plaatsen (zoals [[Carvo|Carvone]]ne en [[Castra Herculis]]) en over de correcties die nodig zijn om de verschillende schriftelijke bronnen (zoals de Peutinger Kaart en het Itinerarium Antonini) en archeologische vondsten) met elkaar in overeenstemming te brengen, heeft er echter toe geleid dat de lokalisatie van Levefanum (ook) in de wetenschappelijke literatuur weer ter discussie staat. Zo pleit Verhagen in zijn proefschrift voor [[Elst (Gelderland)|Elst]] als lokatie van Levefanum, na eerder nog gepleit te hebben voor het castellum [[Castellum Meinerswijk|Arnhem-Meinerswijk]].<ref>{{Citeer boek |titel=Tussen de dam van Drusus en de zuilen van Hercules |achternaam=Verhagen |voornaam=Jan G.M. |taal=nl |uitgever=Fagus |datum=2022}}</ref> Belangrijkste argumenten daarvoor zijn de aanwezigheid van meerdere [[Tempels van Elst|tempels]], waarvan de grootste waarschijnlijk gewijd was aan Hercules Magusanus, en de afstand tussen Elst en de vindplaats van de verspoelde resten van een castellum nabij [[Herwen|Herwen,]]<nowiki/>, waar een grafsteen is teruggevonden met daarop plaatsaanduiding [[Carvium]].