Aemilius Papinianus: verschil tussen versies

'''Aemilius Papinianus''' (?ca, [[150]] – [[212]]) was een vooraanstaand Romeinse rechtsgeleerde uit de 2de–3de eeuw na Christus. Van alle Romeinse rechtsgeleerden werd zijn mening vaak het meest gewaardeerd. Hij was een tijdgenoot van [[Julius Paulus|Paulus]] en [[Ulpianus]], twee andere belangrijke juristen.

Het is ook mogelijk dat hij van Syrische afkomst is. Er wordt door sommige auteurs immers beweerd dat hij verwant was met Julia Domna, de vrouw van de latere keizer [[Septimius Severus]]. Zij was afkomstig uit [[Syrië]]. Ook hierover is er geen zekerheid.

Hij was mogelijk een leerling van [[Q. Cervidius Scaevola]], doch dit is onzeker.

De eerste verwijzing die we vinden naar een officiële functie die Papinianus uitoefende was onder de heerschappij van [[Marcus Aurelius]] (161-180). Hij oefende de functie uit van ''[[advocatus fisci]]'', een ambtenaar wiens taak het was om de belangen van de belastingsdiensten en de staatskas te verdedigen. Zijn voorganger op deze post was [[Septimius Severus]], die door Marcus Aurelius op verschillende hoge functies werd aangeduid.

Hij was onder andere ''[[libellorum magister]]'', een ambtenaar of secretaris wiens taak het was om petities gericht aan de keizer te ontvangen, te lezen en te beantwoorden. Deze functie is ongeveer te vergelijken met die van kanselier.

Later werd hij benoemd tot ''[[praefectus praetorio]]'', het hoofd van de Pretoriaanse[[Praetoriaanse wacht.garde]], Eeneen elitekorps van soldaten dat ter beschikking stond van de keizer en vaak een rol speelde in de benoeming van Keizerskeizers. Septimius Severus had de vorige Pretoriaanse garde ontbonden omdat zij hun keizer, [[Pertinax]], hadden vermoord en het keizerschap hadden verkocht. In de plaats kwam een nieuwe garde bestaande uit zijn eigen soldaten die werd geleid door Papinianus. Zijn assessoren waren Paulus en Ulpianus die later ook belangrijke rechtsgeleerden zouden zijn.

Papinianus vergezelde de keizer op zijn reizen en was waarschijnlijk bij hem in [[Britannia]] toen hij daar in [[211]] om het leven kwam. De dood van Septimius was een belangrijk keerpunt in zijn leven. Het bestuur van het rijk kwam in handen van zijn twee zoons, [[Caracalla]] en [[Geta]].

*De Adulteriis: twee monografieën die handelen over echtbreuk.

Uit zijn werk zijn er een duizendtal fragmenten overgenomen in het [[Corpus Iuris Civilis]], de bundeling van juridische teksten die werd opgesteld in opdracht van de [[Byzantijnse Rijk|Byzantijnse]] keizer [[Justinianus I van Byzantium|Justinianus]]. Hij wordt vooral geciteerd door de rechtsgeleerden Paulus en Ulpianus. Ook Marcianus citeerde hem af en toe. Al deze auteurs hebben ook commentaren verzorgd bij zijn soms wat moeilijk toegankelijke werken. Op sommige punten weken zij van hem af.

Een ander positief aspect van zijn werk is dat hij zichzelf niet als onfeilbaar beschouwde. Hij geeft zelf aan dat hij op bepaalde punten van mening is veranderd als er zich betere argumenten aandienden. Een andere positieve eigenschap die hij bezat was zijn scherpe kritische geest en zijn grote morele integriteit. Hij was soms zeer kritisch voor tradities en eerdere auteurs als deze niet strookten met zijn morele principes.

De achting die men in de oudheid had voor Papinianus wordt treffend geïllustreerd door de wet die keizers [[Theodosius II]] en [[Valentinianus III]] uitvaardigden in [[426]]. Deze wet diende om rechters een leidraad te geven in de massa van juridische werken die er over bepaalde onderwerpen bestonden.

Deze wet stelde dat de adviezen van Papinianus samen met die van Ulpianus, Paulus, [[Modestinus]] en [[Gaius (jurist)|Gaius]] autoriteit hadden. Dit gold tevens voor de werken van anderen die door deze vijf juristen werden geciteerd. Wanneer deze vijf juristen van mening verschilden werd de mening van de meerderheid onder hen gevolgd. Als er echter geen consensus kon worden gevonden op deze manier kreeg de mening van Papinianus voorgang. Slechts als Papinianus zich ergens niet over had uitgesproken kon de rechter zijn eigen inzicht aanwenden.