Tralie (wiskunde): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
definities van dezelfde begrippen bij elkaar
Madyno (overleg | bijdragen)
Versie 61665544 van ChristiaanPR (overleg) ongedaan gemaakt. Ik zie niet in wat de bedoeling is
Label: Ongedaan maken
Regel 1:
[[Bestand:Lattice of partitions of an order 4 set.svg|300px|thumb|Hasse-diagram van een tralie]]
 
In de [[wiskunde]] is een '''tralie''' een [[Partiële orde|partieel geordende]] [[Verzameling (wiskunde)|verzameling]] waarvan elke [[Eindige verzameling|eindige]] [[deelverzameling]] zowel een [[supremum]] als een [[infimum]] heeft. Supremum en infimum kunnen buiten de gekozen deelverzameling liggen. De naam is afkomstig van de voorstelling van een tralie in een [[hasse-diagram]], waarin de in de ordening vergelijkbare elementen door een [[Lijn (meetkunde)|lijn]] zijn verbonden en het kleinere element lager geplaatst is dan het grotere. De zo ontstane figuur doet in sommige gevallen aan een traliewerk denken.
 
Het hasse-diagram van een eindige tralie bestaat uit een graaf met één [[Grafentheorie#Componenten en samenhangende grafen|component]], omdat ieder paar elementen zowel een supremum als een infimum heeft. Twee elementen uit verschillende componenten van een graaf hebben geen gezamenlijk supremum of infimum.
Regel 22:
=== Definitie ===
Een tralie kan op deze manier uitgebreider worden gedefinieerd als een algebraïsche structuur <math>(L, \lor, \land)</math>, gevormd door een verzameling <math>L</math> met daarop gedefinieerd twee binaire bewerkingen, <math>\lor</math> en <math>\land</math>, dieheet aaneen de''tralie'' volgendeals driede eigenschappenbewerkingen voldoen aan:
 
;[[Associativiteit (wiskunde)|associativiteit]]
De twee bewerkingen zijn [[Associativiteit (wiskunde)|associatief]]:
:<math>a \lor (b \lor c) = (a \lor b) \lor c</math>
:<math>a \land (b \land c) = (a \land b) \land c</math>
Dat is als volgt in te zien:
:<math>a \lor (b \lor c) = \sup\{a,b \lor c\} = \sup\{a,b,c\} = (a \lor b) \lor c</math>
en
:<math>a \land (b \land c) = \inf\{a,b \land c\} = \inf\{a,b,c\} = (a \land b) \land c</math>
 
; [[commutativiteit]]
Ze zijn [[Commutativiteit|commutatief]]:
:<math>a \lor b = b \lor a</math>
:<math>a \land b = b \land a</math>
 
;[[Absorberend element|absorptie]]
:<math>a \lor (a \land b) = \sup\{a,\inf\{a,b\}\} = a</math>
Ze zijn [[Absorberend element|absorberend]]:
: voor het supremum: <math>a \lorland (a \landlor b) = a</math>
: voor het infimum: <math>a \land (a \lor b) = a</math>
Als volgt in te zien:
:<math>a \lor (a \land b) = \sup\{a,\inf\{a,b\}\} = a</math>
en
:<math>a \land (a \lor b) = \inf\{a,\sup\{a,b\}\} = a</math>
 
Van deze eigenschappen zijn de associativiteit en commutativiteit tamelijk gewoon voor binaire bewerkingen. Het bijzondere schuilt hier in de absorptie-eigenschap: deze bepaalt het karakter van de bewerkingen.
Regel 78 ⟶ 67:
De beide definities van een tralie zijn equivalent in de zin dat in een tralie als partieel geordende verzameling het supremum en het infimum twee binaire bewerkingen zijn die voldoen aan de daaraan gestelde eisen voor een tralie als algebraïsche structuur, en omgekeerd de binaire bewerkingen in een tralie als algebraïsche structuur een partiële orde induceren met de verlangde eigenschap.
 
Stel dat de partieel geordende verzameling <math>(L, \le)</math> een tralie is. HetVoor het supremum <math>\lor</math> en het infimum <math>\land</math> als binaire bewerkingen zijngeldt associatieftrivialerwijze ende commutatief,commutativiteit. maarVerder ookzijn absorberend.de bewerkingen associatief:
:<math>ax \lor (b y\lor cz) = \sup\{ax,b y\lor cz\} = \sup\{ax,by,cz\} = (ax \lor by) \lor cz</math>
 
en
:<math>ax \land (b y\land cz) = \inf\{ax,b y\land cz\} = \inf\{ax,by,cz\} = (ax \land by) \land cz</math>
 
Ook gelden de absorpte-eigenschappen:
 
:<math>x \lor (x \land y) = \sup\{x,\inf\{x,y\}\} = x</math>
en
:<math>ax \land (ax \lor by) = \inf\{ax,\sup\{ax,by\}\} = ax</math>
 
Als omgekeerd de algebraïsche structuur <math>(L, \lor, \land)</math> een tralie is, kan een partiële ordening <math>\le</math> gedefinieerd worden door: