Linge (rivier): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Aanvulling
Aanvulling
Regel 15:
 
== Loop ==
De inlaat van de Linge uit het [[Pannerdensch Kanaal]] bij Doornenburg verloopt gecontroleerd via het drijvende [[Gemaal (waterbouw)|gemaal]] De Pannerling. Tot aan [[Zoelen (Nederland)|Zoelen]] is de Linge een [[Wetering (watergang)|wetering]], een gegraven "kunstmatige rivier", met een lengte van 46,1 km. Het stuk tussen [[Elst (Gelderland)]], [[Zetten (Gelderland)|Zetten]] en [[Elst (Gelderland)Opheusden]] is dan ook weinig meer dan een kaarsrecht [[kanaal (waterweg)|kanaal]]. De parallelle, kilometerslange, vrijwel rechte wegen 1<sup>e</sup> Weteringsewal (2,6 km), 2<sup>e</sup> Weteringsewal (3 km) en Weteringsewal (5,6 km) in de gemeente [[Overbetuwe]] laten nog altijd zien wat de aard van de waterloop daar is. In [[Park Lingezegen]], tussen Elst en [[Arnhem-Zuid]], wordt de Linge een diervriendelijker karakter gegeven, onder andere door de stijle [[kade]]s te vervangen door glooiende oevers. De kruising met het [[Amsterdam-Rijnkanaal]] is opmerkelijk: hier verdwijnt de rivier onder het kanaal. Tussen Doornenburg en [[Geldermalsen (plaats)|Geldermalsen]] telt de Linge 13 stuwen, in het overige gedeelte geen. Bij Zoelen komt de rivier samen met de [[Dode Linge]], die ooit het begin vormde van de natuurlijke Linge, als zijtak van de Waal. Vanaf dit punt meandert de Linge, waaraan het natuurlijke karakter van dit gedeelte van de rivier kan worden herkend. Voorbij [[Tiel]] komt het [[Inundatiekanaal]] in de rivier uit, dat een onderdeel vormt van de [[Nieuwe Hollandse Waterlinie]]. Een klein stuk stroomafwaarts, nabij [[Buurmalsen]], stroomt de [[Korne (rivier)|Korne]] in de Linge en even verderop, bij [[Tricht]], ook de [[Bisschopsgraaf]]. BijIn [[Gorinchem]] splitstbevindt zich vóór de binnenstad de splitsing van de Linge zichmet het [[Kanaal van Steenenhoek]]. Hierna loopt de Linge nog 950 meter door de binnenstad tot in de [[Lingehaven]] met aan het eindeinde daarvan de [[Lingesluis]], endie wordtde hetverbinding vormt met de [[Beneden Merwede]]. Het stromende water van de Linge afgevoerdwordt doorvia dehet normaal9,3 openkilometer staandelange [[GorinchemseKanaal Kanaalsluis]]van enSteenenhoek, metwat hetkort waterna vande splitsing het [[Merwedekanaal]] viakruist, hetafgevoerd door de normaal openstaande [[KanaalGorinchemse van SteenenhoekKanaalsluis]] naaren deuiteindelijk door het [[Lingegemaal|Kolffgemaal]] verder stroomafwaarts in de Beneden Merwede]] geloosd.
 
== Scheepvaart ==
Regel 25:
 
== Afvoer ==
De afvoer van de Linge is afhankelijk van twee factoren: de hoeveelheid water die wordt ingelaten vanuit het Pannerdensch Kanaal en de hoeveelheid regen die is gevallen in het stroomgebied van de Linge. De gemiddelde afvoer van de Linge bedraagt 7 m³/s, waarvan 4 m³/s wordt ingelaten vanuit het Pannerdensch Kanaal. In de zomermaanden kan het waterpeil in het Pannerdensch Kanaal te laag zijn voor het inlaten van water in de Linge, waardoor het [[debiet]] soms maandenlang 0 m³/s kan bedragen. Een afvoer van meer dan 10 m³/s komt zelden voor. In zeer natte tijden kan het debiet echter tijdelijk stijgen tot enkele tientallen kubieke meters per seconde. De maximale capaciteit van het [[Lingegemaal]] (of ''Gemaal mr. dr. G. Kolff'', dat het water van de Linge in de Merwede loost) bedraagt 60 m³/s - dit wordt in de praktijk echter nooit gehaald. Er zijn door gemaal Kuijk bij [[Randwijk]], en gemaal Van Beunigen bij het Amsterdam-Rijnkanaal ook nog secundaire lozingsmogelijkheden, voor zeer natte perioden. Wanneer het water in het Pannerdensch Kanaal voor langere tijd hoog genoeg staat voor voldoende inlaatdebiet zonder pompondersteuning wordt het drijvende gemaal naar de haven in Arnhem weggesleept om risico op schade te vermijden.
 
== Geschiedenis ==
De Linge is boven Zoelen dus een kunstmatige rivier. Het 53 kilometer lange gedeelte tussen Zoelen en Gorinchem is van oorsprong een natuurlijke waterloop, die via wat nu de "3,2 kilometer lange Dode Linge" heet tot in de [[14e eeuw]] vanuit de [[Waal (rivier)|Waal]] bij [[Tiel]] werd gevoed. In [[1304]] werd de Linge echter in Tiel [[dam (waterkering)|afgedamd]], nadat zij twee jaar eerder in Gorinchem waarschijnlijk ernstige wateroverlast had veroorzaakt.<ref>[http://books.google.nl/books?id=gJQNUQGWHekC&pg=PA29&dq=Linge+afgedamd Linge afgedamd] </ref> ZieIn de [[Lingebrief van 1456]] voorwordt de geschiedenis van de Linge ookuitgebreid uit de [[Lingebriefdoeken van 1456]]gedaan. Hiermee was de wateroverlast echter nog niet geweken. Ook na de afdamming van de Linge stond de binnenstad van Gorinchem soms nog blank. Dit probleem is mede opgelost door het graven van het Kanaal van Steenenhoek. Dit kanaal takt zich vlak voor de binnenstad van Gorinchem af, en neemt het overtollige water met zich mee. Dit water wordt uiteindelijk bij [[Hardinxveld-Giessendam]] in de [[Beneden-Merwede]] geloosd. De aanleg van de wetering vanaf Doornenburg heeft eveneens bijgedragen aan de waterbeheersing stroomafwaarts. Door deze nieuwe aanvoer van water in de rivier werd het gedeelte tussen Tiel en Zoelen de Dode Linge.
 
In de [[vroege middeleeuwen]] heeft er een verbinding tussen de Linge en de huidige [[Lek (rivier)|Lek]] bestaan, de zogenaamde [[Hagesteinstroom]]. Die is volledig verzand en niet meer in het landschap te herkennen.
Regel 35:
 
== Mythe ==
Al heel lang duikt op vele plaatsen de bewering op dat de Linge 'de langste rivier van Nederland' zou zijn. Daarmee wordt bedoeld dat de rivier in Nederland ontspringt, het gehele stroomgebied zich binnen Nederland bevindt en dat de waterloop van begin tot eind dezelfde naam draagt. Aangezien daar veel op af te dingen is behoort deze kwalificatie tot de [[Folklore|folkloristische]] [[mythe]]s. Van ontspringen is geen sprake, aangezien de inlaat een overloop is met pompondersteuning. Van een rivier is tot Tiel geen sprake, aangezien het hier een gegraven wetering betreft. Het gedeelte dat wel als een natuurlijke waterloop kan worden gezien is, zelfs als de Dode Linge wordt meegerekend, is echter met 57 kilometer veel te kort voor de bedoelde kategoriecategorie.
 
== Trivia ==