Micronesiërs: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Link |
Delen vertaald van en:Micronesia |
||
Regel 2:
Hun cultuur is sterk beïnvloed door de omringende culturen. In het oosten is de cultuur sterk Polynesisch met [[sociale klasse]]n ([[adel]], middenstand, [[slavernij|slaven]]) en in het westen heerst een cultuur die meer door de [[Melanesiërs|Melanesisch]]-[[Indonesië|Indonesisch]]e cultuur is beïnvloed met [[stamhoofd]]en zonder adel, waarbij de [[Marianen]] een uitzondering vormen.
== Oorsprong ==
[[Bestand:Chronological_dispersal_of_Austronesian_people_across_the_Pacific_(per_Benton_et_al,_2012,_adapted_from_Bellwood,_2011).png|miniatuur|Chronologische verspreiding van [[Austronesiërs]] over de [[Indo-Pacific|Indo-Pacifische regio]]<ref name="Chambers2013">{{Citeer journal|achternaam=Chambers|voornaam=Geoff|datum=15 January 2013|titel=Genetics and the Origins of the Polynesians|journal=eLS|uitgever=John Wiley & Sons, Inc.|doi=10.1002/9780470015902.a0020808.pub2}}</ref>]]
De [[Noordelijke Marianen]] waren de eerste eilanden in [[Oceanië]] die door de [[Austronesiërs]] werden gekoloniseerd. Ze werden bewoond door de reizigers die in ongeveer 1500 v.Chr. vanuit de [[Filipijnen]] naar het oosten zeilden.]] Deze populaties hebben zich geleidelijk verplaatst naar het zuiden tot zij de [[Bismarck-archipel]] en de [[Salomonseilanden]] tegen 1300 v.Chr. bereikten en weer contact legden met de [[Lapitacultuur]] van de zuidoostelijke migratietak van de Austronesiers, die langs de kusten van [[Nieuw-Guinea]] en de eilanden van Melanesië trok. Tegen 1200 v.Chr. begonnen ze opnieuw open zeeën over te steken en bereikten ze [[Vanuatu]], [[Fiji]] en [[Nieuw-Caledonië (gebiedsdeel)|Nieuw-Caledonië]] ; alvorens verder oostwaarts te gaan om de voorouders van de [[Polynesiërs]] te worden.<ref name="Chambers2013"/><ref name="wilson2018">{{Citeer boek|titel=The Oxford Handbook of the Archaeology and Anthropology of Rock Art|auteur=Wilson|voornaam=Meredith|uitgever=Oxford University Press|pagina's=221–252|ISBN=9780190844950|hoofdstuk=Rock Art of the Pacific: Context and Intertextuality|hoofdstukurl=https://books.google.com/books?id=tXFyDwAAQBAJ&pg=PP1|year=2018}}</ref><ref name="Bellwood2011">{{Citeer journal|achternaam=Bellwood|voornaam=Peter|datum=9 December 2011|titel=The Checkered Prehistory of Rice Movement Southwards as a Domesticated Cereal—from the Yangzi to the Equator|journal=Rice|volume=4|issue=3–4|pagina's=93–103|doi=10.1007/s12284-011-9068-9|url=https://core.ac.uk/download/pdf/81529950.pdf}}</ref>
Verdere migraties door andere Austronesiërs volgden ook, waarschijnlijk uit [[Sulawesi]], en vestigden zich rond 1000 v.Chr. in [[Palau (land)|Palau]] en [[Yap]]. De details van deze kolonisatie zijn echter niet goed bekend.<ref name="Chambers2013"/><ref name="wilson2018"/>{{Sfn|Morgan|1988}} In 200 v.Chr. trok een losjes verbonden groep Lapita-kolonisten vanuit de Melanesische eilanden ook terug naar het noorden en vestigden zich bijna gelijktijdig op de eilanden van Oost-Micronesië. Deze regio werd het centrum van een nieuwe golf van migraties die naar buiten uitstraalde en hen opnieuw verbond met andere gevestigde eilanden in het westen van Micronesië.<ref name="Chambers2013" /><ref name="wilson2018" />
Rond 800 n.Chr. arriveerde een tweede golf migranten uit Zuidoost-Azië op de Marianen, wat nu bekend staat als de [[Latte-periode]] inluidde. Deze nieuwe kolonisten bouwden grote bouwwerken met kenmerkende stenen pilaren die bekend staan als ''haligi''. Ze introduceerden ook [[rijst]] (wat eerdere reizen niet overleefde), waardoor de Noordelijke Marianen de enige eilanden in [[Oceanië]] waren waar rijst werd verbouwd voorafgaand aan Europees contact. Het werd echter beschouwd als een gewas met een hoge status en werd alleen gebruikt in rituelen. Het werd pas na de [[Spaans-Oost-Indië|Spaanse kolonisatie]] deel van alledaagse maaltijden.<ref name="Bellwood2011"/><ref name="Carson2012">{{Citeer journal|achternaam=Carson|voornaam=Mike T.|datum=2012|titel=An overview of latte period archaeology|journal=Micronesica|volume=42|issue=1/2|pagina's=1–79|url=https://micronesica.org/sites/default/files/1_carson1-79sm.pdf}}</ref><ref name="Peterson2012">{{Citeer journal|achternaam=Peterson|voornaam=John A.|datum=2012|titel=Latte villages in Guam and the Marianas: Monumentality or monumenterity?|journal=Micronesica|volume=42|issue=1/2|pagina's=183–08|url=https://micronesica.org/sites/default/files/5_smpeterson_pp183-208.pdf}}</ref>
De bouw van [[Nan Madol]], een [[Megaliet|megalithisch]] complex gemaakt van [[Basalt (gesteente)|basaltlavablokken]] in Pohnpei, begon rond 1180 n.Chr.. Dit werd gevolgd door de bouw van het [[Archeologische vindplaats Leluh|Leluh-complex]] in [[Kosrae]] rond 1200 n.Chr..<ref name="wilson2018"/><ref name="Richards2015">{{Citeer journal|achternaam=Richards|voornaam=Zoe T.|datum=March 2015|titel=New precise dates for the ancient and sacred coral pyramidal tombs of Leluh (Kosrae, Micronesia)|journal=Science Advances|volume=1|issue=2|pagina's=e1400060|pmid=26601144|pmc=4643814|doi=10.1126/sciadv.1400060}}</ref><ref>{{Citeer journal|achternaam=Rainbird|voornaam=Paul|datum=2 January 2015|titel=Crossing the line: the enveloped cross in Pohnpei, Federated States of Micronesia|journal=Antiquity|volume=76|issue=293|pagina's=635–636|doi=10.1017/S0003598X00091018}}</ref>
<gallery>
Bestand:Map FM-Nan Madol.PNG|Centraal Nan Madol (kaart)
Bestand:Nan Madol 5.jpg|[[Nan Madol]]
Bestand:Lelu Ruins, Kosrae, Micronesia.jpg|[[Archeologische vindplaats Leluh|Leluh]]
Bestand:Latte stones in Hagatna.jpg|[[Latte-stenen]]
Bestand:Yap Stone Money.jpg|[[Rai-steen]]
</gallery>
== Volkeren ==
De Micronesiers bestaan tegenwoordig uit vele etniciteiten, maar ze stammen allemaal af van en behoren tot de Micronesische cultuur. De Micronesische cultuur was één van de laatst ontwikkelde inheemse culturen van de regio. Het is ontstaan uit een mengsel van [[Melanesiërs]] en [[Filippino's]]. Vanwege deze mix van afkomst voelen veel van de etnische groepen van Micronesië zich dichter bij sommige groepen in [[Melanesië]] of de [[Filipijnen]]. Een goed voorbeeld hiervan zijn de [[Yapezen]] die verwant zijn aan [[Austronesiërs|Austronesische]] stammen in de noordelijke [[Filipijnen]].<ref>{{Citeer web|url=http://www.everyculture.com/wc/Mauritania-to-Nigeria/Micronesians.html|titel=Micronesians - Introduction, Location, Language, Folklore, Religion, Major holidays, Rites of passage|werk=everyculture.com}}</ref> Uit een onderzoek uit 2011 bleek dat 93,1% van de Micronesiërs [[christen]] is. Genetica toont ook aan dat een aanzienlijk aantal Micronesiërs een Japanse vaderlijke voorouder hebben: 9,5% van de mannen uit Micronesië en 0,2% in [[Oost-Timor]] dragen de Haplogroep D-M55.<ref name="tumonggor">{{Citeer journal|achternaam=Tumonggor|voornaam=Meryanne K|datum=September 2014|titel=Isolation, contact and social behavior shaped genetic diversity in West Timor|journal=Journal of Human Genetics|volume=59|issue=9|pagina's=494–503|pmid=25078354|pmc=4521296|doi=10.1038/jhg.2014.62}}</ref>
==== Caroliniers ====
Er wordt gedacht dat de voorouders van het [[Carolijnse mensen|Carolinische volk]] ongeveer 2000 jaar geleden oorspronkelijk van het Aziatische vasteland en [[Indonesië]] naar Micronesië zijn geëmigreerd. Hun primaire taal is [[Caroliniaans]], genaamd ''Refaluwasch'' in het Caroliniaans, wat een totaal van ongeveer 5.700 sprekers heeft. De Caroliniers hebben een [[Matriarchaat|matriarchale]] samenleving waarin respect een zeer belangrijke factor is in hun dagelijks leven, vooral tegenover de matriarchen. De meeste Caroliniers zijn aanhangers van het [[Rooms-Katholieke Kerk|rooms-katholieke]] geloof.
De immigratie van Caroliniers naar [[Saipan]] begon in het begin van de 19e eeuw, nadat de [[Spanje|Spanjaarden]] de lokale bevolking van [[Chamorro (volk)|Chamorro-]] inboorlingen hadden teruggebracht tot slechts 3.700. De Caroliniers begonnen te [[Immigratie|immigreren,]] meestal zeilend vanuit kleine [[Kano (vaartuig)|kano's]] van andere eilanden, die eerder door een tyfoon waren verwoest. De Caroliniers hebben een veel donkerdere huidskleur dan de inheemse Chamorros.
==== Chamorros ====
[[Bestand:Chamorro_people_in_1915.jpg|rechts|miniatuur| Chamorro-mensen in 1915]]
Het [[Chamorro (volk)|Chamorro-volk]] is de [[inheemse bevolking]] van de [[Marianen]], die politiek verdeeld zijn tussen [[Guam]] en het [[Noordelijke Marianen|Gemenebest van de Verenigde Staten van de Noordelijke Marianen]] in Micronesië. Algemeen wordt aangenomen dat de Chamorro rond 2000 voor Christus uit [[Zuidoost-Azië]] kwamen. Ze zijn het nauwst verwant aan andere [[Austronesiërs|Austronesische]] inboorlingen in het westen in de [[Filipijnen]] en [[Inheemse volken van Taiwan|Taiwan]], evenals de [[Caroliniers]] in het zuiden.
De [[Chamorro|Chamorro-taal]] is opgenomen in de [[Malayo-Polynesische talen|Maleis-Polynesische subgroep]] van de [[Austronesische talen|Austronesische]] familie. Omdat Guam meer dan 300 jaar door Spanje werd gekoloniseerd, zijn veel woorden afkomstig uit het [[Spaans]]. Het traditionele Chamorro-getalsysteem werd vervangen door Spaanse getallen.<ref>{{Citeer boek|titel=Del español al chamorro: Lenguas en contacto en el Pacífico|auteur=Rodríguez-Ponga Salamanca|voornaam=Rafael|taal=es|uitgever=Ediciones Gondo|plaats=Madrid|ISBN=978-84-933774-4-1|year=2009}}</ref>
==== Chuukezen ====
De [[Chuukezen]] zijn een [[Etniciteit|etnische groep]] in [[Oceanië]]. Ze vormen 48% van de bevolking van de [[Federale Staten van Micronesië]]. Hun taal is het [[Chuukees]]. Het thuisatol Chuuk is ook bekend onder de vroegere naam Truk.
==== Kapings ====
De ongeveer 3000 inwoners van de Federale Staten van Micronesië die in [[Kapingamarangi (atol)|Kapingamarangi]] wonen, bijgenaamd 'Kapings', wonen op een van de meest afgelegen locaties in zowel Micronesië als de rest van de wereld. Hun thuisatol is bijna 800 km vanaf het dichtstbijzijnde punt. De lokale taal is de [[Kapingamarangi (taal)|Kapingamarangi-taal]]. De kinderen gaan meestal naar de middelbare school op Pohnpei, waar ze verblijven bij familieleden in een enclave die bijna uitsluitend uit Kapings bestaat.
==== Nauruanen ====
Het [[Nauruanen|Nauruaanse volk]] is een [[etniciteit]] die op het [[eiland]] [[Nauru]] in de [[Stille Oceaan]] woont. Ze zijn hoogstwaarschijnlijk een mengsel van andere volkeren van de Stille Oceaan.<ref>{{Citeer boek|titel=FutureFish 2001: FutureFish in Century 21: The North Pacific Fisheries Tackle Asian Markets, the Can-Am Salmon Treaty, and Micronesian Seas|auteur=Bay-Hansen|voornaam=C.D.|uitgever=[[Trafford Publishing]]|pagina's=277|ISBN=1-55369-293-4|year=2006}}</ref> De oorsprong van het Nauruaanse volk is nog niet definitief vastgesteld, maar kan mogelijk worden verklaard door de laatste Malayo-Pacifische [[menselijke migratie]] (c. 1200). Het waren waarschijnlijk zeevarende of gestrande [[Polynesiërs]] of [[Melanesiërs]] die zich in Nauru vestigden omdat er nog geen [[inheemse bevolking]] aanwezig was, terwijl de Micronesiërs in dit gebied al vermengd waren met de Melanesiërs.
== Talen ==
De grootste groep talen die in Micronesië wordt gesproken, zijn de Micronesische talen. Ze behoren tot de familie van Oceanische talen, onderdeel van de [[Austronesische talen|Austronesische taalgroep]]. Ze stammen af van het Proto-Oceanisch, dat op zijn beurt weer afstamde via het Proto-Malayo-Polynesische van het Proto-Austronesisch. De talen in de Micronesische familie zijn [[Marshallees]], [[Kiribatisch]], Kosraeaans, [[Nauruaans]], evenals een grote subfamilie genaamd de Trukische-Ponapeische taalfamilie bestaande uit 11 talen.
Aan de oostelijke rand van de Federale Staten van Micronesië vertegenwoordigen de talen Nukuoro en [[Kapingamarangi (taal)|Kapingamarangi]] een uiterste westwaartse uitbreiding van de [[Polynesische talen|Polynesische tak]] van Oceanisch.
Ten slotte worden er in Micronesië twee [[Malayo-Polynesische talen]] gesproken die niet tot de Oceanische talen behoren: het [[Chamorro]] op de [[Marianen]] en het [[Palaus]] op [[Palau (land)|Palau]].
== Cultuur ==
=== Dieren en voedsel ===
Tegen de tijd dat er contact met het Westen was, waren er geen honden op [[Palau (land)|Palau]], maar wel kippen en misschien ook varkens. Nergens anders in Micronesië waren in die tijd varkens bekend. [[Vleerhonden]] zijn inheems in Palau, maar andere zoogdieren zijn zeldzaam. Reptielen zijn talrijk en zowel weekdieren als vissen zijn een belangrijke voedselbron.{{Sfn|Morgan|1988}} De mensen van Palau, de Marianen en Yap kauwen vaak op [[betelnoot|betelnoten]] gekruid met limoen- en peperblad. West-Micronesië was niet op de hoogte van de ceremoniële drank, die op Kosrae ''[[Saken|saka]]'' en op Pohnpei ''sakau'' heette.{{Sfn|Morgan|1988}}
=== Architectuur ===
Het boek ''Prehistoric Architecture in Micronesia'' stelt dat de meest productieve pre-koloniale Micronesische architectuur is: "Palau's monumentale gebeeldhouwde heuvels, megalithische steengravures en uitbundig versierde bouwwerken van hout geplaatst op pieren boven verhoogde stenen platformen."{{Sfn|Morgan|1988}} De archeologische tradities van het Yapese volk bleven relatief onveranderd, zelfs na het eerste Europese contact met de regio tijdens [[Ferdinand Magellaan|Magellaan]]'s reis rond de wereld in de jaren 1520.{{Sfn|Morgan|1988}}
=== Kunst ===
De artistieke traditie van de Micronesiërs is voortgekomen uit de [[Lapitacultuur]]. Een van de meest prominente werken van de regio is de megalithische drijvende stad [[Nan Madol]]. De stad werd in 1200 n.Chr. gevestigd en werd nog steeds gebouwd toen Europese ontdekkingsreizigers rond 1600 arriveerden. De stad was echter rond 1800 samen met de Saudeleur-dynastie in verval geraakt en werd in de jaren 1820 volledig verlaten. Tijdens de 19e eeuw werd de regio verdeeld tussen de [[Kolonialisme|koloniale machten]], maar de kunst bleef bloeien. Houtsnijwerk, vooral door mannen, floreerde in de regio, wat resulteerde in rijkelijk versierde ceremoniële huizen op Palau, gestileerde kommen, kano-ornamenten, ceremoniële vaten en soms gebeeldhouwde figuren. Vrouwen creëerden textiel en ornamenten zoals armbanden en hoofdbanden. Stilistisch gezien is traditionele Micronesische kunst gestroomlijnd en praktisch eenvoudig in functie, maar wordt meestal afgewerkt met een hoge kwaliteitsstandaard.<ref>{{Citeer web|url=http://www.metmuseum.org/toah//ht/10/oci/ht10oci.htm|titel=Micronesia, 1800–1900 a.d|werk=Heilbrunn Timeline of Art History|uitgever=[[The Metropolitan Museum of Art]]|archiefurl=https://web.archive.org/web/20081201183658/http://www.metmuseum.org/toah//ht/10/oci/ht10oci.htm|archiefdatum=1 December 2008|jaar=2000}}</ref> Dit was vooral om zo goed mogelijk gebruik te maken van de weinige natuurlijke materialen die de Micronesiërs ze tot hun beschikking hadden.<ref>{{Citeer encyclopedie|titel=Oceanic art|encyclopedie=[[Columbia Encyclopedia]]|editie=Sixth|uitgever=Columbia University Press}}</ref>
=== Keuken ===
De keuken van de Marianen is tropisch van aard, inclusief gerechten als Kelaguen en vele andere.
De Marshallese keuken omvat de gerechten van de Marshalleilanden, en omvat onder andere lokale gerechten zoals broodvruchten, tarowortel, [[pandanus]] en zeevruchten.
Palauan keuken omvat lokale gerechten zoals cassave, taro, yam, aardappel, vis en varkensvlees. De westerse keuken is favoriet onder jonge Palauanen.
=== Muziek en dans ===
Micronesische muziek heeft een grote invloed op de Micronesiërs.<ref name="Garland">{{Citeer encyclopedie|url=https://books.google.com/books?id=ulLJUDmptFMC&pg=PA697|titel=The Music and Dance of Micronesia|encyclopedie=The Concise Garland Encyclopedia of World Music, Volume 1|uitgever=Routledge|locatie=New York|pagina's=697–706|ISBN=978-1136095702}}</ref> Een deel van de muziek is gebaseerd op [[Mythe|mythologie]] en oude Micronesische [[Ritueel|rituelen]]. Het omvat een scala aan stijlen, van traditionele liederen, doorgegeven van generatie op generatie, tot hedendaagse muziek.
Traditionele overtuigingen suggereren dat de muziek aan mensen in [[Droom|dromen]] en trances kan worden gepresenteerd, in plaats van door [[Componist|componisten]] zelf te worden geschreven. Micronesische volksmuziek is, net als Polynesische muziek, voornamelijk op zang gebaseerd.
Op de Marshalleilanden is de ''roro'' een soort traditioneel [[Chant|gezang]], meestal over oude legendes en uitgevoerd om begeleiding te geven tijdens navigatie en kracht voor moeders in bevalling. Moderne bands hebben de unieke liedjes van elk eiland in het land vermengd met moderne muziek. Hoewel [[trommel]]s over het algemeen niet gebruikelijk zijn in Micronesische muziek, vormen eenzijdige zandlopervormige trommels een belangrijk onderdeel van Marshallese muziek.<ref>{{Citeer web|url=http://www.scu.edu.au/schools/arts/music/musicarchive/PacificInfo.html|titel=Music of the Pacific Island Nations|auteur=Telford|voornaam=Hans W.|datum=n.d.|werk=Music Archive for Pacific Island Nations|uitgever=School of Arts, [[Southern Cross University]]|archiefurl=https://web.archive.org/web/20071012123403/http://www.scu.edu.au/schools/arts/music/musicarchive/PacificInfo.html|archiefdatum=12 October 2007}}</ref>
== Religie en mythologie ==
[[Micronesische mythologie]] omvat de traditionele geloofssystemen van de mensen van Micronesië. Er is geen enkel geloofssysteem op de eilanden van Micronesië, aangezien elk eilandgebied zijn eigen [[Mythisch wezen|mythologische wezens heeft]].
Er zijn verschillende belangrijke figuren en mythen in de tradities van de Federale Staten van Micronesië, Nauruan en Kiribati.
== Externe link ==
* {{en}} [http://www.everyculture.com/wc/Mauritania-to-Nigeria/Micronesians.html Countries and their cultures: Micronesians]
{{Appendix}}
{{Navigatie nationaliteiten}}
{{DEFAULTSORT:Micronesiers}}
[[Categorie:Volk in Oceanië]]
[[Categorie:Azië-Pacific]]
[[Categorie:Micronesië]]
| |||