Rusland: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Labels: Bewerking via mobiel Bewerking via mobiele website Geavanceerde mobiele bewerking |
k Archiefurl toegevoegd |
||
Regel 36:
'''Rusland''' ([[Russisch]]: Россия, ''Rossija''), officieel ook de '''Russische Federatie''' ([[Russisch]]: Российская Федерация, ''Rossijskaja Federatsija''), is een land dat [[Aardrijkskunde|geografisch]] gedeeltelijk gelegen is in [[Europa (werelddeel)|Europa]] ([[Europees Rusland]]) en gedeeltelijk in [[Azië]]. Vanuit politiek perspectief is het echter Europees, omdat de belangrijkste delen (waaronder de hoofdstad) in het Europese deel liggen en ruim 70% van de bevolking in het Europees gedeelte woont. [[Moskou (hoofdbetekenis)|Moskou]] is de grootste stad, de hoofdstad en het economisch hart van Rusland. Hier zetelt de regering.
Met zijn oppervlakte van {{statsland-oppervlaktekort}} is Rusland het grootste land ter wereld, bijna tweemaal zo groot als het daaropvolgende land, [[Canada (hoofdbetekenis)|Canada]].<ref>{{fr}}{{pdf}}{{Citeer web |url=http://unstats.un.org/unsd/demographic/products/dyb/DYB2004/Table03.pdf |titel=Population by sex, rate of population increase, surface area and density |uitgever=Verenigde Naties |datum=2004 |bezochtdatum=7 mei 2015 |taal=en}}</ref> Qua inwonertal is Rusland het [[Lijst van landen naar inwonertal|negende land]] ter wereld. Rusland deelt zijn grenzen met de volgende veertien landen (tegen de klok in van noordwest naar zuidoost): [[Noorwegen]], [[Finland]], [[Estland]], [[Letland]], [[Litouwen]], [[Polen (hoofdbetekenis)|Polen]], [[Wit-Rusland]], [[Oekraïne]], [[Georgië]], [[Azerbeidzjan]], [[Kazachstan]], [[Volksrepubliek China|China]], [[Mongolië]] en [[Noord-Korea]].<ref>{{Citeer web |url=http://www.voorbeginners.info/rusland/geografie.htm |titel=Geografie |uitgever=Rusland voor beginners |datum= |bezochtdatum=8 mei 2015|archiefurl=https://web.archive.org/web/20160114032235/http://www.voorbeginners.info:80/rusland/geografie.htm|archiefdatum=2016-01-14|dodeurl=nee}}</ref> Verder is het door een smalle zeestraat gescheiden van de [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Verenigde Staten]] ([[Alaska]]) en [[Japan (hoofdbetekenis)|Japan]]. De [[oblast Kaliningrad]] is een [[exclave]], ingeklemd tussen Polen en Litouwen.
Het land vormde van 1917 tot 1991 als [[Russische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek]] (RSFSR) de kern van de [[Sovjet-Unie]]. Rusland is een onafhankelijk land en invloedrijk lid van het [[Gemenebest van Onafhankelijke Staten]] (GOS). In diplomatieke zaken wordt Rusland gezien als de [[statenopvolging|opvolgerstaat]] van de Sovjet-Unie.
Regel 76:
=== Taal ===
{{Zie ook|Zie ook [[Talen in Rusland]].}}
Het [[Russisch]] is de enige officiële staatstaal, maar de republieken en autonome districten hebben hiernaast het recht om éen of meerdere talen als officiële taal te gebruiken.<ref>{{Citeer web|title=The Constitution of the Russian Federation|work=(Article 68, §2)|url=http://www.constitution.ru/en/10003000-04.htm|accessdate=2 april 2012|archiefurl=https://web.archive.org/web/20120717012146/http://www.constitution.ru/en/10003000-04.htm|archiefdatum=2012-07-17|dodeurl=nee}}</ref> Deze talen worden alle in het [[cyrillisch alfabet]] geschreven, al bestaan voor sommige talen, als het [[Tataars]] en [[Tsjetsjeens]] hiernaast andere alfabetten, die geen officiële status hebben. Officiële teksten dienen altijd met het cyrillisch alfabet te worden geschreven. In de republieken zijn de belangrijkste lokale talen voertaal naast het Russisch. In totaal spreken de 160 etnische groepen in Rusland ongeveer 100 talen.
== Geografie ==
Regel 85:
De belangrijkste [[lijst van rivieren in Rusland|Russische rivieren]] in het Europese deel van het land zijn de [[Wolga]], [[Don (Rusland)|Don]], [[Kama (rivier)|Kama]], de [[Oka (Europa)|Oka]], [[Noordelijke Dvina]], de [[Dnjepr (rivier)|Dnjepr]] en de [[Westelijke Dvina]]. In het Aziatische deel van Rusland zijn de belangrijkste rivieren de [[Ob (rivier)|Ob]], [[Irtysj (rivier)|Irtysj]], [[Jenisej]], [[Angara (rivier)|Angara]], [[Lena (rivier)|Lena]], [[Amoer (rivier)|Amoer]], [[Jana (rivier)|Jana]], [[Indigirka]] en de [[Kolyma (rivier)|Kolyma]]. In totaal zijn er meer dan 120.000 rivieren en circa 2.000 meren in Rusland.
Rusland telt een groot aantal [[beschermde gebieden van Rusland|beschermde natuurgebieden]]. Er zijn 23 UNESCO-[[Werelderfgoedlijst#Rusland|werelderfgoederen]], 40 UNESCO-[[Biosfeerreservaat|biosfeerreservaten]],<ref>{{Citeer web|last=The World Network of Biosphere Reserves—UNESCO|title=Russian Federation|url=http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/environment/ecological-sciences/|accessdate=2 april 2012|archiefurl=https://web.archive.org/web/20120824235644/http://www.unesco.org:80/new/en/natural-sciences/environment/ecological-sciences/|archiefdatum=2012-08-24|dodeurl=nee}}</ref> 40 [[Lijst van nationale parken in Rusland|nationale parken]] en 101 [[Zapovednik|natuurreservaten]] ([[Lijst van zapovedniks in Rusland|lijst]]) in Rusland.
Rusland telt 11 [[Tijdzones in Rusland|tijdzone]]s, van [[UTC+2]] tot [[UTC+12]], en heeft daarmee het grootste aantal opeenvolgende tijdzones ter wereld. Moskou en Sint-Petersbrug liggen in de zone [[Moskoutijd]] die 3 uur voor loopt op de [[Coordinated Universal Time|UTC]] en 2 uur op de [[Midden-Europese Tijd|MET]].
Regel 95:
=== Biodiversiteit ===
[[Bestand:Kamchatka Brown Bear near Dvuhyurtochnoe on 2015-07-23.jpg|thumb|Een [[bruine beer]], een veelgebruikt Russisch symbool, in Kamtsjatka]]
Rusland kent een enorme biodiversiteit met 320 verschillende soorten zoogdieren, 730 soorten vogels, 93 soorten reptielen,<ref>The Reptile Database - Reptiles in Russia - [http://reptile-database.reptarium.cz/advanced_search?location=Russia&submit=Search Website]</ref> 36 soorten amfibieën,<ref name="AMNH">{{Citeer web | url = http://research.amnh.org/vz/herpetology/amphibia/?action=names&taxon=&family=&subfamily=&genus=&commname=&authority=&year=&geo=96&dist=&comment= | titel = Amphibians in Russia | auteur = American Museum of Natural History|archiefurl=https://web.archive.org/web/20190222172250/http://research.amnh.org/vz/herpetology/amphibia/?action=names&taxon=&family=&subfamily=&genus=&commname=&authority=&year=&geo=96&dist=&comment=|archiefdatum=2019-02-22|dodeurl=nee}}</ref> bijna 400 soorten aan de zeekust voorkomende vissoorten en 270 soorten zoetwatervissen. Sinds 1997 zijn hiervan in totaal 415 diersoorten opgenomen in het ''Red Data Book of the Russian Federation''<ref>{{Citeer web|author=I.A. Merzliakova|url=http://enrin.grida.no/biodiv/biodiv/national/russia/state/00440.htm |title=List of animals of the Red Data Book of Russian Federation|publisher=Enrin.grida.no|date=1 november 1997|accessdate=1 april 2012|archiefurl=https://web.archive.org/web/20120610061229/http://enrin.grida.no/biodiv/biodiv/national/russia/state/00440.htm|archiefdatum=2012-06-10|dodeurl=nee}}</ref> en worden nu beschermd. Meer in detail betreft het 155 soorten [[ongewervelden]], 4 soorten [[kaakloze vissen]], 39 soorten [[vissen (dieren)|vissen]], 8 soorten [[amfibieën]], 221 soorten [[reptielen]], 123 soorten [[vogels]] en 65 soorten [[zoogdieren]].
=== Belangrijke steden ===
Regel 201:
In 1997 kende Rusland voor het eerst sinds het begin van de hervormingen een geringe economische groei (ca. 2%), maar door de [[Roebelcrisis]] die begon op 17 augustus 1998 (ongecontroleerde depreciatie van de [[Russische roebel|roebel]]) werd deze positieve tendens doorbroken. Vanaf 1999 maakte Rusland een decennium door van sterke economische groei, gemiddeld 6% per jaar. Die is vooral te danken aan de [[devaluatie]] van de roebel en de hoge olieprijzen. Met de geleidelijke groei van de investeringen en het inkomen van de bevolking wordt de binnenlandse [[consumptie]] een steeds grotere factor van deze groei. Vanaf 2008 zette een daling van de [[olieprijs]] een rem op de groei.
In 2011, twee decennia na de omwenteling, lag het inkomen per hoofd van de bevolking op 40% van het gemiddelde van de [[OESO]]-landen.<ref name="IMFRF">{{en}} {{pdf}} IMF [http://www.imf.org/external/pubs/ft/scr/2012/cr12217.pdf Country Report No. 19/260, augustus 2012]</ref> De economische groei in de periode 2001-2011 was gemiddeld 5,25% per jaar; volgens het [[Internationaal Monetair Fonds]] een teleurstellend resultaat gezien de rijkdom aan natuurlijke hulpbronnen, met name [[aardolie]] en [[aardgas]], en de verviervoudiging van de olieprijs over deze jaren.<ref name="IMFRF" /> Economische instabiliteit en het zwakke politieke systeem, waaronder rechtsonzekerheid, resulteerde in een moeilijk investeringsklimaat.<ref name="IMFRF" /> Gezien de politieke onzekerheid en een gebrek aan investeringsmogelijkheden kampt het land met een grote kapitaalvlucht; tussen 1994 en 2018 verdween zo'n $ 750 miljard uit het land waarvan $ 67 miljard in 2018.<ref>{{en}} {{Citeer web|url=https://www.themoscowtimes.com/2019/03/13/russia-lost-750b-to-capital-flight-since-1994-bloomberg-a64790|title=Moscow Times Russia Lost $750B to Capital Flight Since 1994, 13 maart 2019|accessdate=7 februari 2020|archiefurl=https://web.archive.org/web/20200920172145/https://www.themoscowtimes.com/2019/03/13/russia-lost-750b-to-capital-flight-since-1994-bloomberg-a64790|archiefdatum=2020-09-20|dodeurl=nee}}</ref> In de periode 2009-2018 stagneerde de economische groei en deze bleef steken op zo'n gemiddelde van 1% op jaarbasis.<ref name="IMFRF19" /> De [[kredietcrisis]], dalende olie-inkomsten en kapitaalvlucht drukten de consumptie en investeringen en in 2014 kwamen daar nog economische sancties bij na de [[Annexatie van de Krim (2014)|annexatie van de Krim]].<ref name="IMFRF19" />
In 2018 had het land een [[bruto nationaal product]] van 104.000 miljard [[Russische roebel|roebels]],<ref name="IMFRF19">{{en}} {{pdf}} IMF {{en}} IMF [https://www.imf.org/en/Publications/CR/Issues/2019/08/01/Russian-Federation-2019-Article-IV-Consultation-Press-Release-Staff-Report-48549 IMF Country Report No. 19/260, augustus 2019]</ref> ofwel $ 1658 miljard, minder dan driemaal het niveau van Nederland. Dankzij de export van energie heeft het land een groot overschot op de [[handelsbalans]]. Ongeveer twee derde van de exportopbrengsten zijn het resultaat van de uitvoer van aardolie en aardgas.<ref name="IMFRF19" /> Een deel van deze opbrengsten worden gereserveerd en Rusland beschikte over circa $ 500 miljard aan internationale reserves per ultimo 2018.<ref name="IMFRF19" /> De regering profiteert ook van de energie rijkdom; ongeveer de helft van de federale staatsinkomsten zijn energie gerelateerd.<ref name="IMFRF19" />
| |||