Stollingsgesteente: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Link naar doorverwijspagina Mineraal gewijzigd in Mineraal (geologie) met DisamAssist.
Regel 44:
Magma kan slechts in een aantal situaties gevormd worden, die voornamelijk veroorzaakt worden door [[platentektoniek|plaattektonische omstandigheden]]. Het type magma dat vormt, en daarom de soorten stollingsgesteente die gevonden worden, verschillen per tektonische situatie. De [[platentektoniek]] verdeelt de [[lithosfeer]] van de Aarde in [[tektonische plaat|tektonische platen]], die onderling bewegen. De beweging van de platen wordt aangedreven door [[mantelconvectie|convectie]] in de onderliggende aardmantel. Op plekken waar heet mantelmateriaal omhoog beweegt bewegen de platen uit elkaar. Bij een [[continent]] wordt dit een [[rift]] genoemd, in een [[oceaan]] een [[mid-oceanische rug|spreidingsrug]]. In beide situaties vormt onder in de lithosfeer magma doordat het hete mantelgesteente omhoog komt, zodat de druk vermindert. Het wegvallen van de druk zorgt voor partieel smelten. Het magma kan daarna verder omhoog bewegen en intruderen in de hogere delen van de lithosfeer. Hetzelfde kan gebeuren bij een [[mantelpluim]], een omhoog gerichte stroom van heet materiaal in de mantel. Door het verminderen van de druk bij het omhoog komen kan het hete materiaal partieel smelten. De plekken aan het oppervlak waar daardoor vulkanisme ontstaat worden [[hotspot (geologie)|hotspots]] genoemd.
 
Het [[tektoniek|tektonische]] proces waarbij een [[oceanische lithosfeer|oceanische plaat]] onder een andere plaat de mantel in schuift, wordt [[subductie]] genoemd. Omdat de oceaanbodem [[porositeit|poreus]] is en doordrenkt met zeewater, zullen langs de [[subductiezone]] water en andere [[Vluchtigheid (stof)|vluchtig]]e stoffen de mantel in gebracht worden, waar ze de smelttemperatuur van het gesteente verlagen. De aldus gevormde zal magma opstijgen en in de [[overrijdende plaat]] intruderen. Als de overrijdende plaat een continent is, ontstaat een cordillera, een [[bergketen]] met actieve vulkanen. Als de overrijdende plaat uit oceanische lithosfeer bestaat, zal een vulkanische [[eilandboog]] gevormd worden.<ref>Zie voor een overzicht van het proces van vorming van magma en de tektonische omstandigheden waaronder dit mogelijk is Press ''et al.'' (2003), pp 95-97; Duff (1993), p 58-60; Winter (2001), pp 14-15</ref>
 
===Soorten intrusies===