Waldenzen: verschil tussen versies

De '''waldenzen''', ook '''de armen van Lyon''' genoemd, waren oorspronkelijk aanhangers van een [[christendom|christelijke]] [[armoedebeweging]] die in [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]] in de [[12e eeuw]] is ontstaan. Het in [[Italië]] gevestigde [[protestantisme|protestantse]] [[kerkgenootschap]] van [[gereformeerd protestantisme|gereformeerde signatuur]] noemt zich 'Waldens'.

 

De waldenzen wilden een apostolisch leven in eenvoud en armoede leiden. Toen ze later enkele [[sacrament]]en en het [[vagevuur]] verwierpen en zich ook tegen de [[hiërarchie van de Rooms-Katholieke Kerk|kerkelijke hiërarchie]] verzetten, kwamen ze in conflict met de Kerk.

 

De waldenzen zijn genoemd naar de Franse koopman [[Pierre Valdes]] uit [[Lyon]] (in de latere overlevering Petrus Waldus), die zich in 1173 bekeerde tot een apostolisch leven van armoede.<ref>[[Grote Winkler Prins]], 7e druk, 1974</ref>

 

Het moment waarop de groep precies ontstond is niet bekend, maar zij leefden eeuwen in de valleien (rivierdalen) in het zuidoosten van [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]], ten oosten van de stad [[Albi (Frankrijk)|Albi]].

 

De waldenzen verwierpen het dragen van wapens, maar ook allerlei [[katharen|kathaarse]] theorieën. Aangezien ze louter op basis van de Bijbel wilden leven en leren, verwierpen ze ook vele katholieke gewoonten die niet in de Bijbel vermeld staan, zoals het toekennen van [[aflaat|aflaten]] en het opdragen van missen voor overledenen.

 

De kerkelijke hiërarchie in Lyon, onder leiding van Guichard de Pontigny, steunde aanvankelijk de prediking van Valdes, maar stoorde zich toch aan het gebrek aan theologische vorming van Valdes - hij was een [[leek (christendom)|leek]] - en door het gebruik van een niet-Latijnse versie van de Bijbel. Valdes woonde het [[Derde Lateraans Concilie]] (1179) bij in Rome en werd er door [[paus Alexander III]] in zijn gelofte van armoede bevestigd. Waarschijnlijk bevestigde hij tijdens dat concilie zijn geloof in een schriftelijke ''Geloofsbelijdenis'' die bewaard is gebleven. Hij kreeg echter de kerkelijke bevestiging niet. Valdes trok zich dit niet aan en bleef onverstoord prediken met zijn volgelingen (de ''Pauperes''), waarop de volgende aartsbisschop de beweging veroordeelde en de volgelingen door [[paus Lucius III]] in 1184 met de bul ''Ad abolendam''<ref>{{la}}[http://digilander.libero.it/eresiemedievali/decretale_1.htm ''Ad abolendam diversam haeresium pravitatem'']</ref> [[excommunicatie|in de ban werden gedaan]].

 

Het [[Vierde Lateraans Concilie]] in 1215 deelde deze groep in bij de ketters (''haeresii''). Ze werden door de [[inquisitie]] vervolgd. In 1488 werd een [[kruistocht]] tegen hen gericht{{Bron?||2018|02|18}}; ze verborgen zich echter in de dalen van de [[Alpen]], ten zuidwesten van [[Turijn (stad)|Turijn]]. De groep telde op dat moment ongeveer 700 mensen. Het leger van [[Lodewijk XIV van Frankrijk|Lodewijk XIV]] probeerde hen daar te verslaan, waarna er slechts 250 mensen over bleven. Onder druk van deze vervolgingen waren zij op het einde van de 15e eeuw ten slotte in hoofdzaak geconcentreerd in de valleien van de Franse en Italiaanse [[Cottische Alpen]] in [[Piëmont]] (met hoofdplaats [[Torre Pellice]]).

 

In de 16e eeuw sloten veel waldenzen in Frankrijk alsook in Piëmont zich aan bij de [[Reformatie]], vooral onder invloed van [[Guillaume Farel]]. Waldenzen werd de naam voor protestanten in Noord-Italië. Ze verloren toen voor een groot deel de voor hun voorgangers in de middeleeuwen kenmerkende trekken.

In 1530 werden ze in Frankrijk door de Inquisitie ontdekt en 10 jaar later sprak het parlement van [[Aix-en-Provence]], opgericht in 1501, het 'arrest van [[Mérindol]]' uit tegen negentien ketters. [[Frans I van Frankrijk|Koning Frans I]] probeerde tijd te winnen en bepleitte een opschorting, maar toen de waldenzen in [[1544]] de [[abdij van Sénanque]] aanvielen, deels verwoestten en een groot aantal monniken verhingen, kreeg parlementsvoorzitter [[Meynier d'Oppède]] van de koning toestemming het bewuste arrest toe te passen en een strafexpeditie te organiseren in de [[Luberon]]. Dit geschiedde van 15 tot 20 april 1545, waarbij sommige plaatsen in brand werden gestoken. Drieduizend burgers werden gedood en zeshonderd tot de [[galei (schip)|galeien]] veroordeeld. Ze werden nogmaals teruggedrongen naar Piëmont.

In de 17e eeuw werden ze ook uit Piëmont verdreven. Ze zochten hun toevlucht onder andere in [[Zwitserland]].

 

Onder [[Henri Arnaud]] vond in 1689 de terugkeer plaats naar hun dalen. In 1848 kregen ze hun burgerrechten terug.

 

De ''Waldenzische (Evangelische) Kerk'' (in het Italiaans: ''Chiesa (Evangelica) Valdese'') werkt met andere (kleinere) protestantse kerkgenootschappen in Italië samen in de ''Unione delle chiese metodiste e valdesi'' (de (Italiaanse) bond van waldenzische en [[Methodistische kerk|methodistische]] kerken).

 

Wereldwijd waren er in 2015 nog ca. 98.000 waldenzen van wie ca. 47.000 in Italië. Voorts in [[Uruguay (hoofdbetekenis)|Uruguay]] (circa 15.000) en [[Argentinië]]. Het hoofdkwartier is gevestigd in [[Rome (stad)|Rome]]. De waldenzen vormen het belangrijkste protestantse kerkgenootschap in Italië.

 

Nadat zijn directe pauselijke voorgangers al leiders van de waldenzen hadden ontvangen, bracht de Argentijnse [[Paus Franciscus I]] op 22 juni 2015 een bezoek aan de waldenzenkerk in [[Turijn (stad)|Turijn]]. Daar bad hij samen met de waldenzische voorgangers, en vroeg hij om vergeving voor de vervolgingen in het verleden.<ref>Reformatorisch Dagblad 23 juni 2015</ref>

 

* H. Gründmann (1935, 1961) ''Religiöse Bewegungen im Mittelalter''

* E. Comba (1935) ''Storia dei Valdesi''

{{Appendix}}

{{Commonscat|Waldensians}}

 

[[Categorie:Protestantse stroming]]