Energietransitie: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Invulling parameters sjabloon
Regel 44:
De kooldioxide uitstoot daalde in 2020 5,8%, bijna 2 Gton, maar het IEA verwacht 4,8% stijging in 2021.<ref>https://www.iea.org/reports/global-energy-review-2021/co2-emissions#abstract</ref>
 
De winning of verwerking van fossiele brandstoffen gaan gepaard met meer problemen, zoals water- en bodemverontreiniging. Ook stoot de verbranding van kolen [[roet]] en [[fijnstof]] uit, wat de menselijke gezondheid aantast. Deze luchtverontreiniging veroorzaakt jaarlijks miljoenen doden.{{feitBron?||2021|05|04}} In China is dit een belangrijke reden voor de stimulering van schone energiebronnen.{{feitBron?||2021|05|04}}
 
Ten tweede raken de olie- en gasreserves langzaam uitgeput. Daarbij komt dat olie en in mindere mate ook aardgas door andere landen zoals Nederland geïmporteerd worden uit landen als [[Saudi-Arabië]]] en [[Rusland]]. Door die levering (dreigen) te verminderen hebben zij hier politiek druk mee in handen. Dit argument weegt voor veel West-Europese landen vooral zwaar sinds Rusland begin 2006 en 2009 de gaskraan naar [[Oekraïne]] dichtdraaide na wanbetalingen.
Regel 51:
 
== Problemen en mogelijke oplossingen ==
 
=== Kosten ===
De marktprijzen voor verschillende alternatieve energiebronnen zijn - of worden - lager dan die van fossiele brandstoffen. Zo waren in 2018 42% van de kolencentrales wereldwijd verliesgevend en zou het in 2030 goedkoper zijn deze centrales te sluiten en nieuwe capaciteit voor hernieuwbare energie te bouwen.<ref>https://www.forbes.com/sites/mikescott/2018/12/03/coal-power-plants-lose-their-cost-advantage-over-clean-energy/</ref> Volgens het [[Internationaal Agentschap voor hernieuwbare energie]] waren de gemiddelde productiekosten van duurzame elektriciteit in 2018, in dollarcent per kWh:<ref>[https://www.irena.org/-/media/Files/IRENA/Agency/Publication/2019/May/IRENA_Renewable-Power-Generations-Costs-in-2018.pdf Renewable Power Generation Costs in 2018], International Renewable Energy Agency</ref> waterkracht 4,7; zonnepanelen 8,5; wind op zee 12,7; wind op land 5,6. Meer dan driekwart van de wind- en vier-vijfde van de zonne-energie die in 2020 in gebruik is genomen, zou goedkoper elektriciteit produceren dan met fossiele brandstof, ook zonder subsidie.
Regel 63 ⟶ 62:
 
=== Milieu-effecten ===
Zonne- en windparken beslaan veel ruimte. Voor zonnepanelen is in principe veel ruimte beschikbaar op daken van woningen en bedrijfsgebouwen, hoewel niet alle gebouwen geschikt zijn door ligging of constructie. Panelen kunnen ook buiten stedelijke gebieden, op land, opgesteld worden. Door slimme constructies, flexibel, schuin of hoog, kan medegebruik voor landbouw- natuur- of andere doeleinden mogelijk blijven. <ref>https://www.topsectorenergie.nl/sites/default/files/uploads/Urban%20energy/publicaties/2018-12_brochure_Zonnepanelen_en_Natuur.pdf</ref> Er zijn ook zonnepanelen die drijven op plassen en meren.<ref>https://www.tno.nl/nl/aandachtsgebieden/energietransitie/roadmaps/naar-een-overvloed-aan-zonnestroom/zonne-energie-slim-integreren-in-onze-leefomgeving/drijvende-zonnepanelen/</ref>
 
Windturbines in landelijke gebieden staan doorgaans voldoende ver van elkaar om 99% van de tussenliggende ruimte te kunnen gebruiken voor landbouw, zie [[Windenergie#Ruimtebeslag]]. Windturbines kunnen overlast aan mensen en dieren veroorzaken en als landschapsontsierend worden ervaren. Nieuwe windturbines zijn stiller<ref>https://www.milieucentraal.nl/klimaat-en-aarde/energiebronnen/windenergie/</ref> en via aanpassingen zoals lichtsignalen of tijdelijke uitschakeling kunnen effecten op vogels en mensen verminderd worden. Steeds meer windparken worden op zee geplaatst.
 
Voor windturbines en zonnecollectoren zijn grondstoffen nodig. Van sommige zoals [[koper (element)|koper]] en [[kobalt]] gebeurt de winning niet altijd milieu (-en mens) vriendelijk. <ref>https://www.somo.nl/nl/grondstoffen-windmolens-moeten-duurzamer/</ref>.
 
=== Specifieke sectoren ===
De transportsector in de wereld gebruikte in 2017 48% van de fossiele brandstof en 2% van de elektriciteit.<ref name="balances" /><sup>p.&nbsp;60</sup> Elektrificering van het vervoer kan de kooldioxide uitstoot sterk verminderen mits ook elektriciteit duurzamer opgewekt wordt. In het wegtransport groeit het aantal EVs (elektrische voertuigen) sterk, in 2018 tot 5 miljoen waarvan bijna de helft in China. Dit is nog niet 1% van het totale aantal voertuigen. In maart 2021 was het aantal EVs 11,5 miljoen.<ref>Viktor Irle, Market Analyst http://www.EV-volumes.com </ref> Consumentenvoorkeuren voor [[SUV]]'s kunnen de voordelen van elektrische auto's neutraliseren. Het aantal elektrische tweewielers groeide tot 300 milioen, bijna allemaal in China. In lucht- en scheepvaart is het percentage elektrisch vrijwel nul.<ref name="tcep">[https://webstore.iea.org/global-ev-outlook-2019 Global EV Outlook 2019], IEA</ref> De luchtvaart is lastig te verduurzamen doordat de inzet van elektriciteit beperkt kan zijn, en nieuwe brandstoffen (bio[[kerosine]]) niet op korte termijn te verwachten is.<ref>https://newmobility.news/2019/02/11/biokerosene-is-not-booming-yet/</ref>
 
Industrie en landbouw in de wereld gebruikte in 2017 32% van de fossiele brandstof voor motoren en verwarming en als grondstof. Duurzaam opgewekte elektricitiet als oplossing zal voorlopig problematisch zijn bij bijvoorbeeld [[hoogoven]]s, die [[cokes]] gebruiken, bij [[kunststof|plastic]] productie met aardolie als grondstof en in de [[Cementindustrie]], die veel CO<sub>2</sub> uitstoot. <ref>https://www.duurzaambedrijfsleven.nl/recycling/30379/cement-co2</ref> [[Hoogovenslak]] kan cement grotendeels vervangen.
 
Fossiele brandstof kan vervangen worden door [[biobrandstof]], maar dat is beperkt beschikbaar onder andere omdat het concurreert met de voedselvoorziening. Ook waterstof, geproduceerd door [[elektrolyse]] van water kan worden gebruikt, bijvoorbeeld in de staalindustrie, maar vereist veel duurzaam opgewekte elektriciteit.<ref>https://www.deingenieur.nl/artikel/staalproducent-gebruikt-waterstof-in-plaats-van-kolen</ref><ref>https://www.technischweekblad.nl/artikelen/tech_categorie/goede-vraag-hoe-duurzaam-is-staalproductie-met-waterstof</ref>
 
In gebouwen werd in 2017 13% fossiele brandstof verstookt.<ref name="balances" /> Door de inzet van elektromotoren en elektrische warmtepompen<ref>whttps://www.technischweekblad.nl/artikelen/tech_categorie/goede-vraag-hoe-duurzaam-is-staalproductie-met-waterstofarmtepompen </ref> die veel efficiënter zijn, kan het energiegebruik dalen, maar met name de energievoorziening in de woningsector is moeilijk stuurbaar.
 
==Energietransitie in Europa en Rusland ==
Regel 130 ⟶ 129:
 
=== Verenigd Koninkrijk ===
[[FileBestand:Primary energy mix in the United Kingdom, OWID.svg|thumb|Primaire energiemix in het Verenigd Koninkrijk (in % van het totale energieverbruik)]]
De broeikasgas-emissie in het [[Verenigd Koninkrijk]] daalde in de periode 2005-2018 van 0,6 naar 0,5 gigaton per jaar. In 1990 was de uitstoot van kooldioxide 0,8 Gt.<ref name="em" /><sup>p.61</sup> De Climate Change Act 2008 introduceerde de wettelijke bindende doelstelling voor 2050 om broeikasgasemissies met ten minste 80% te verminderen ten opzichte van het niveau van 1990.<ref>[https://assets.publishing.service.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/774235/national_energy_and_climate_plan.pdf The UK’s draft Integrated National Energy and Climate Plan (NECP)], Department for Business, Energy & Industrial Strategy; januari 2019</ref>
 
Regel 141 ⟶ 140:
 
=== Frankrijk ===
[[FileBestand:Electricity production in France en.svg|thumb|Productie van elektriciteit in Frankrijk, per bron.]]
In [[Frankrijk]] is de uitstoot van broeikasgas vrijwel constant 0,5 gigaton (7 ton per persoon) per jaar.<ref name="em" /><sup>p.61,65</sup> Elektriciteit-opwekking was in 2017 voor 11% fossiel, 70% nucleair en 17% duurzaam.<ref name="balances" /><sup>p.&nbsp;132</sup>
 
Regel 162 ⟶ 161:
----
{{Kolommen
| Kolom1=
{{legenda|black|Kolen}}
{{legenda|#C8102E|Olie}}
{{legenda|#c9daf8|Gas}}
| Kolom2=
{{legenda|#00ff00|Hernieuwbaar}}
{{legenda|#f1c232|Elektriciteit}}
Regel 173 ⟶ 172:
{{Zie ook|Zie ook [[Energietransitie in Nederland]]}}
 
In Nederland was de broeikasgas-emissie 220 megaton in 1990 en in 2018 15% minder.<ref>IEA, [https://www.iea.org/reports/the-netherlands-2020#executive-summary The Netherlands 2020 Energy Policy Review], "Overview": ''"In 2018, GHG emissions were down 15% from 1990 levels."''</ref>. In 2020 moet 14% van alle gebruikte energie in Nederland uit duurzame bronnen komen, in 2023 moet dat 16% zijn, maar in 2017 was het pas 7%, het na Luxemburg laagste percentage in de Europese Unie.<ref>[https://ec.europa.eu/info/news/europe-leads-global-clean-energy-transition-latest-eurostat-data-confirms-2019-feb-12_en Europe leads global clean energy transition, latest Eurostat data confirms], European Commission, 12 febr. 2019</ref> In 2019 was het volgens het CBS 8,6%.<ref>https://nos.nl/artikel/2368905-industriedoel-klimaatakkoord-nu-al-in-gevaar-ons-systeem-is-te-traag.html</ref> Het [[Stichting Urgenda|Urgenda]] doel (25 procent minder uitstoot van broeikasgassen dan in 1990) zal naar verwachting niet gehaald worden. De Klimaatwet (mei 2019) bepaalt dat de uitstoot van broeikasgassen in 2030 minstens 49% en in 2050 95% vermindert ten opzichte van 1990.<ref name="NLenergie" /><ref>[https://www.nrc.nl/nieuws/2019/05/28/eerste-kamer-neemt-klimaatwet-aan-a3961829 Eerste Kamer neemt Klimaatwet aan], www.nrc.nl, 28 mei 2019</ref> Ook de 49% reductie zal niet gehaald worden volgens het [[PBL]].<ref>[https://www.pbl.nl/publicaties/klimaat-en-energieverkenning-2019 Klimaat- en Energieverkenning 2019], Planbureau voor de Leefomgeving, 1 nov. 2019</ref>
 
Nederland geeft nog altijd voor meer dan acht miljard euro per jaar staatssteun aan de fossiele energiesector, stellen Milieudefensie en Oil Change International. Dit staat haaks op een belofte uit 2013, dat die steun uiterlijk dit jaar afgebouwd zou zijn.<ref>https://nos.nl/artikel/2340617-milieugroepen-nog-altijd-miljarden-euro-s-stimulering-voor-fossiele-energie.html</ref>
Regel 211 ⟶ 210:
 
=== Portugal ===
[[FileBestand:Long-term energy transitions, OWID.svg|thumb|Primaire energiemix in Portugal (in % van het totale energieverbruik)]]
De uitstoot van kooldioxide in [[Portugal]] daalde in de periode 2005-2017 van 68 naar 57 megaton (5,5 ton per persoon) per jaar.<ref name="emit" /><sup>p.&nbsp;178</sup> Elektriciteitsopwekking was in 2017 voor 60% fossiel, 10% waterkracht en 30% duurzaam.<ref name="balances" /><sup>p.&nbsp;186</sup> In 2020 werd elektriciteit voor 38% fossiel, 25% met waterkracht, 25% met wind en 9% overig duurzaam opgewekt.<ref>https://www.theportugalnews.com/news/2021-01-08/renewables-supplied-59-of-electricity-in-2020/57574</ref> In 2021 sluiten de laatste kolencentrales.<ref>https://www.euractiv.com/section/energy/news/portugal-on-track-to-become-coal-free-by-year-end/</ref>
 
Regel 237 ⟶ 236:
 
=== Denemarken ===
[[FileBestand:Denmark electricity generation.png|thumb|Elektriciteitsproductie in Denemarken.]]
De jaarlijkse kooldioxide-emissie daalde in [[Denemarken]] van 51 megaton in 2005 naar 34 Mt (6 ton per persoon) in 2017.<ref name="emit" /><sup>p.&nbsp;83</sup>
 
Regel 246 ⟶ 245:
== Energietransitie in Amerika ==
=== Verenigde Staten ===
[[FileBestand:History of energy consumption in the United States.svg|thumb|Energieconsumptie in de VS (1776-2016)]]
In de periode 2005-2018 daalde in de [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|VS]] de broeikasgas-emissie van 7,1 naar 6,7 gigaton (21 ton per persoon) per jaar. Daarvan was het kooldioxide aandeel in 2018 5,2 Gt.<ref name="em" /><sup>p.57,61</sup>
 
Regel 256 ⟶ 255:
 
=== Canada ===
[[FileBestand:Electricity production in Canada.svg|thumb|Elektriceitsproductie in Canada]]
Elektriciteitsopwekking in [[Canada (hoofdbetekenis)|Canada]] was in 2017 voor 19% fossiel, 15% nucleair, 60% met waterkracht en 6% overig duurzaam.<ref name="balances" /><sup>p.&nbsp;116</sup> Het land exporteert elektriciteit naar de VS.