Plurale tantum: verschil tussen versies

Een '''plurale tantum''' (''pluralis'' = meervoudig; ''tantum'' = slechts) (meervoud: ''pluralia tantum'') is een [[woord]] of [[woordgroep]] metdie dein vormkenmerkeneen vangegeven eentaal alleen in het [[meervoud (taal)|meervoud]], terwijl er geen overeenkomstige enkelvoudigevoorkomt. vorm met dezelfde betekenis bestaat.

[[Zelfstandige naamwoorden]] in het [[Nederlands]] zijn onder te verdelen in ''telbare'' en ''niet-telbare'' zelfstandige naamwoorden. De telbare hebben zowel een enkel- als een meervoud. De niet-telbare hebben hetzij deeen kenmerken van eenexclusief enkelvoud – deze woorden worden [[singulare tantum]] genoemd – hetzij dieeen van eenexclusief meervoud.

Behalve de [[morfologie (taalkunde)|vormkenmerken]] zijn ook de [[Syntaxis (taalkunde)|syntactische]] eigenschappen van ''pluralia tantum'' die van meervouden: als zij onderwerp van de zin zijn, staat hetde erbij behorende werkwoord[[persoonsvorm|werkwoordsvorm]] ook in het meervoud; voornaamwoordennet dieals erbijeventuele horen,bijbehorende zijn[[bijvoeglijk ooknaamwoord|bijvoeglijke voornaamwoordennaamwoorden]] van([[congruentie het meervoud(taal)|congruentie]]).

Zij geven dan ook niet zozeer een ''meervoud'' aan, als wel een ''veelheid'', die soms alsof een ''continuüm'' (zonder onderscheidbare losse elementen). Soms kan wordendeze gezienveelheid en ooknader gekwantificeerd kan worden (vandaar ''weinig'', maar ookof ''veel onkosten'').

; financieel en zakelijk: [[financiën]], "activa en passiva", (on)kosten, bescheiden, paperassen, [[notulen]], sommige financiële sommen, met name in bepaalde (meestal juridische) contexten, waaronder in- en uitvoer-''rechten''

soms [[taalfossiel|overlevend]] nadat het woord zelf in onbruik geraakte, bijvoorbeeld <u>in de luren</u> leggen

: [[kapsones]], troebelen, [[watten (katoen)|watten]], '&consorten', lui/lieden.

Sommige woorden hebbenkennen weliswaar tevens een enkelvoudige vorm, maar worden ''in een bepaalde betekenis'' alleen in het meervoud gebruikt; in het enkelvoud kunnenhebben zij die betekenis niet hebben:

Bij een woord als ''kleren'' bestaat de enkelvoudsvorm nog wel (kleed), maar het meervoud is hiervan geïsoleerd geraakt en heeft zelfs een wat andere betekenis gekregen.

Pluralia tantum die zijn [[leenwoord|ontleend]] aan andere talen worden niet altijd als zodanig herkend. Zo wordt ''[[Gegeven|data]]'' in de betekenis "gegevens", oorspronkelijk een meervoud in het [[Latijn]], door sommige taalgebruikers (zowel in het Engels als in het Nederlands) nog als meervoud onderkend, maar door andere niet meer. Overigens is ''data'' ook een meervoudsvorm van [[datum (dagaanduiding)|datum]], dat ''afzonderlijk'' is ontleend, maar doorgaans een specifiek chronologische betekenis heeft.

''Plurale'' is Latijn voor "meervoudig", terwijl het Latijnse ''tantum'' hier "slechts" betekent. ''Plurale tantum'' beduidt dus letterlijk "slechts meervoud(ig woord)". Wil men het over meerdere dergelijke woorden hebben, dan moet de uitdrukking dus in het meervoud worden gezet: Plural''pluralia tantumia'', tantum zijn "slechts meervoudig(e woorden)".