|
[[Bestand:Novice gardenHetLoo4.jpgJPG|thumb|250pxright|200px|Gazon bij [[Paleis Het Loo]]]]
[[Bestand:White House lawn.jpg|thumb|right|200px|Gazon voor het Witte Huis]] ▼Een '''gazon''' is een veld met kort gemaaid [[grassenfamilie|gras]], meestal gelegen bij een huis. Een gazon wordt onderhouden, in het bijzonder door het regelmatig [[maaien]] van het gras, zodat het op een beperkte hoogte blijft en de meeste andere planten geen kans krijgen zich op het gazon te vestigen. De kunst van het aanleggen van gazon is in [[Engeland]] ontstaan. Natuurlijke [[grasland]]en werden kort gehouden door grote kudden [[Schaap (dier)|schapen]], die de bodem aanstampten en bemestten.
In de Tudortijd ([[1485]]-[[1603]]) was het hebben van een gladgemaaid veld voor balspelen een statussymbool. De [[kooimaaier]], die in 1830 door [[Edwin Budding]] was uitgevonden, kon zorgen voor een perfect gemaaid grasveld. Doordat er heen en weer wordt gemaaid, ontstond het beroemde Engelse streep- of dambordpatroon.
Nu staat vooral in de [[Verenigde Staten|VS]] het gazon hoog in aanzien. Terwijl in Engeland gazons vooral op landgoederen werden aangetroffen, hebben de Amerikanen ze gedemocratiseerd. In [[2004]] bezat dit land 130.000 km² gazon, waaraan jaarlijks 30 miljard dollar wordt besteed.
== De juiste plek voor een gazon ==
Sommige grassen willen bijna overal groeien, maar goede soorten hebben een hekel aan slechte groeiplekken. Men zal rekening moeten houden met schaduwen van bomen en gebouwen. Ook de grondsoort bepaalt in sterke mate de keuze van het soort [[grassenfamilie|gras]]. Een zware en vochtige grond vraagt een ruwere grassoort, dan een lichte, goed [[Drainage (waterbouw)|gedraineerde]] grond. Zeer zure of [[kalk]]rijke aarde verlangt een speciaal grasmengsel. Een echt mooi gazon krijgt men na een goede grondbewerking. De ideale bodem voor een gazon wordt gevormd door vijf centimeter zand met daarboven dertig centimeter goede rijke aarde op goed afwaterende ondergrond.
Als de grond erg vochtig is, kan men draineerbuizen aanleggen of moet men leren leven met onvermijdelijke [[mossen]] en sommige [[onkruid]]soorten. Voor een klein gazonnetje op vochtig terrein volstaat een draineerput van 1 m³ op het laagste punt, gevuld met steengruis en grof [[zand]].
== De vorm van het gazon ==
[[Bestand:HetLoo4.JPG|thumb|right|200px|Gazon voor Het Loo]]
▲[[Bestand:White House lawn.jpg|thumb|right|200px|Gazon voor het Witte Huis]]
De vorm van een gazon moet passen bij de stijl van de tuin en van het huis. Vierkante en rechthoekige vormen passen bij formele tuinen, maar kunnen saai overkomen. Vloeiende en ronde vormen geven een meer natuurlijke en ontspannen indruk. Ovalen en cirkels kunnen heel aantrekkelijk zijn. Een ingewikkelde vorm maakt het maaien moeilijker. Een grote grasvlakte kan door een vloeiend pad middendoor worden gedeeld, of er kan een eilandperk met [[heester]]s en vaste planten in aangelegd worden. Bij echte plantenliefhebbers, die houden van ruime borders, zal er misschien minder ruimte overblijven voor het gazon. In dat geval kan het gras de functie van groene paden krijgen tussen de weelderige planten.
== Aanleg van een gazon ==
Een gazon wordt aangelegd voor jaren. Om aanleg van een gazon tot een succesvol resultaat te brengen, zijn de volgende stappen belangrijk:
=== Zuurgraad van de bodem ===
Bij problemen, zoals mos in een gazon, wordt steevast geadviseerd om kalk te strooien. Dit is alleen nuttig wanneer uit bemonstering van de bodem blijkt dat de pH-waarde (de zuurtegraad) ook daadwerkelijk te laag is. De Bodemkundige Dienst van België (BDB) signaleerde dat gazons vaak juist een te hoge pH-waarde hebben. In bemonsterde gazons in de periode 2010-2011 bleek zelfs 35% een zeer hoge pH te hebben. Volgens Hilde Vandendriessche, professor aan de KU Leuven, en verbonden aan de Bodemkundige Dienst, zijn meer dan 72% van de Vlaamse tuinen overbekalkt (http://www.bdb.be/radio_2/tabid/237/language/nl-BE/Default.aspx).
Grassen groeien goed in lichtzure grond. Zowel in extreem zure grond (zeer lage pH-waarde ofte wel zuurtegraad), als in basische grond (hoge pH-waarde) ontstaan problemen met het opnemen van voedingsstoffen. En daar waar gras slecht groeit, komt mos vanzelf tevoorschijn.
De BDB geeft de volgende streefwaarden op voor gazonbodems: in zand pH5.1 tot pH5.6, in zandleem- en leembodems pH5.7 tot pH6.2 en in kleibodems ("polders" genoemd) pH5.7 tot pH6.4.
=== Optimale bodemstructuur ===
De aanleg van een gazon is het ideale moment om de structuur van de grond in orde te brengen en voldoende en geschikt organisch materiaal in te brengen als humusbron. Talrijke problemen in jonge gazons zijn het gevolg van een slechte bodemstructuur; slechte drainage van overtollig regenwater, dichtslempen van de toplaag en plasvorming, zuurstofgebruik in de wortelzone, een verarmd bodemleven en slechte beworteling, slechte grasgroei zonder dichtgroeien van de grasmat, ontstaan van mosgroei en woekering van zwarte algen. De bodemstructuur kan verbeterd worden door diepere, ondoordringbare grondlagen goed los te maken, te zorgen voor een overal voldoend dikke toplaag en voor voldoende [[humus]] in de grond door het toevoegen van geschikt organisch materiaal.
=== Aangepaste basisbemesting ===
Een aangepaste bemesting is van groot belang voor een snelle en gelijkmatige kieming van het graszaad en voor een goede inworteling en groei van het jonge gras. Bij een organische complete NPK-meststof met magnesium (werking ca. 100 dagen) is er geen gevaar voor verbranding van het jonge gras. De organische fosforbronnen in de meststof zorgen voor een betere beworteling; het kalium voor meer droogteresistentie en magnesium voor een diepgroene graskleur.
== Keuze juiste gazontype ==
Er zijn diverse gazontypen te onderscheiden: speel- en sportgazon, siergazon, schaduwgazon etc. Hiervoor zijn specifieke graszaden beschikbaar.
=== Grassoorten ===
Veel gebruikt voor het aanleggen van een siergazon is een mengsel van [[gewoon struisgras]] en [[roodzwenkgras]]. Voor een speelgazon wordt vaak een mengsel van [[Engels raaigras]] en roodzwenkgras gebruikt. Eventueel kan bij een speelgazon ook [[veldbeemdgras]] toegevoegd worden. Vooral in schaduwplekken zal roodzwenkgras gaan domineren. Bij weinig bemesten en weinig betreden zal roodzwenkgras ook meer naar voren komen. Bij veel belopen zal Engels raaigras en/of veldbeemdgras meer op de voorgrond treden.
=== Kunstgras ===
Wie een gazon wil met zeer weinig onderhoud, kan voor [[kunstgras]] kiezen, dat op basis van het tapijt tuftprincipe gemaakt wordt.
== Mos ==
[[Mossen|Mos]] komt vooral in het gazon voor als het gras minder goed groeit. Bij regelmatige bemesting en maaien, maar niet te kort, krijgt mos weinig kans. In schaduwplekken kan mos echter wel een probleem gaan geven. Mos wordt door [[IJzer(II)sulfaat|ijzer(II)sulfaat]] gedood. Maar de werking van dit als 'schadelijk' aangemerkte middel is tijdelijk. Mos zal snel terugkomen. Voor een blijvend resultaat is het noodzakelijk dat de grasplanten goed uitstoelen en samen een sluitende grasmat vormen. Alleen dan wordt mos blijvend verdrongen.
[[Bestand:Mos in gazon (Moss in lawn).jpg|300px|thumb|Gazon met mos]]
=== Voorkoming van mos ===
In een grasmat die niet goed groeit, steekt mos de kop op. Slechte groei van gras kan verschillende oorzaken hebben:
# Schaduw. gazongrassoorten zijn van origine steppeplanten, die het best in de volle zon groeien. Op schaduwrijke plaatsen wordt het gras sprieterig lang, zonder dat de planten in de breedte voldoende uitstoelen om een sluitende grasmat te vormen. Ze laten ruimte voor mos. Mos profiteert extra van de vochtiger grond in de schaduw.
# Het gazon te kort maaien. Ook dit zorgt voor een niet goed sluitende grasmat, waarin mos een kans krijgt.
# Voedselgebrek. Grassen groeien alleen goed wanneer ze voldoende voedingsstoffen kunnen opnemen. Op schrale gronden ontstaat gebrek aan voedingsstoffen, vooral wanneer het gazonmaaisel iedere keer wordt afgevoerd. Het humusgehalte in de bodem gaat daarbij omlaag. De verteerde plantenresten in de vorm van humus blijken erg belangrijk voor het vasthouden van voedingsstoffen in de toplaag van de grasmat. Het strooien van compost kan verlies van humus, als gevolg van afvoeren van het maaisel, compenseren. Voordeel daarbij is, dat het toedienen van compost de geleidelijke verzuring van gronden compenseert. Compost verhoogt de pH-waarde iets. Bovendien stimuleert humus het bodemleven, waaronder regenwormen, die de grond luchtiger maken.
# Een verkeerde zuurtegraad in de grond. Zie bij 4.1 Zuurgraad van de bodem.
# Zuurstofarme bodem. Stagnerend water, een harde toplaag of gebrek aan regenwormen zorgen voor een zuurstofarme bodem, waarin graswortels de voedingsstoffen slecht kunnen opnemen. Vermijd daarom het gebruik van [[IJzer(II)sulfaat|ijzersulfaat]] (heptahydraat) (dat o.a. regenwormen schaadt) en belucht verdichte grond door er gaten in te prikken (daar zijn speciale tuingereedschappen voor) en door regenwormen te stimuleren.
== Aanleg met graszoden ==
[[Bestand:Sod Farm 4.JPG|250px|thumb|left|Snijden van graszoden]] ▼Ook kunnen voor de aanleg van een gazon [[graszode]]n gebruikt worden.
Een juiste zuurgraad, verbetering van de bodemstructuur en een basisbemesting zijn ook essentieel bij een geslaagde aanleg van graszoden.
Daarnaast is een extra stimulans voor een snelle beworteling noodzakelijk. Een organische NP-meststof met een hoog gehalte aan fosfor zorgt voor een extra stimulans van de beworteling en een snellere inworteling tussen de graszode en de ondergrond.
== Onderhoud van gazon ==
Voor een goed onderhouden gazon zijn twee zaken belangrijk:
* correct [[maaien]]
* aangepast [[bemesten]]
De keuze van de meststof is afhankelijk van [[grondsoort]], gazontype, beregening en periode.
In grote lijnen zijn er voor gazons drie bemestingsperiodes per jaar: voorjaar, zomer en najaar. In het najaar zorgt een hoog kaliumgehalte in de meststof voor het afharden van het gras voor de winterperiode en magnesium voor een groene kleur gedurende de winter.
▲[[Bestand:Sod Farm 4.JPG|250px|thumb| leftright|Snijden van graszoden]]
Het verdient aanbeveling een gazon in het voorjaar te [[Verticuteermachine|verticuteren]] om mos en dood materiaal te verwijderen en de doorlatendheid van de bodem te verbeteren.
== Zie ook ==
| 