Gebruiker:Hugo DK/Moordpartij in de Ardeatijnse grotten: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
 
Regel 33:
Dobbrick, [[commandant]] van het bewuste "Bozen"-[[regiment]] en Von Mackensen, [[generaal]] van de SS in Rome weigerden om de executies door hun manschappen te laten uitvoeren. Die taak lieten ze over aan Kappler, [[kolonel]] van de [[Gestapo]] in Rome: samen met zijn 74 manschappen moest hij 320 slachtoffers executeren. Bij het bericht dat er een 33ste SS'er was gestorven in het ziekenhuis, werd beslist geen 320 maar 330 Italianen te doden.
 
In de namiddag van 24 maart werden de arrestanten onder leiding van SS-[[Officier|officieren]] [[Erich Priebke]] en [[Karl Hass]] getransporteerd naar de verlaten Ardeatijnse grotten (''Fosse Ardeatine'').<ref>Ten onrechte wordt ''fosse'' in deze context meestal vertaald met "grotten". Het Italiaanse woord ''fossa'' betekent echter: "groef, kuil, put". De ''Fosse Ardeatine'' zijn groeven.</ref> Deze vroegere [[puzzolaan]]<nowiki/>groeven zijn genoemd naar de vlakbij gelegen [[Via Ardeatina]], een baan die leidt naar het 33 km verderop gelegen stadje [[Ardea (gemeente)|Ardea]]. De keuze viel op deze grotten omdat het stelsel van [[Mijngang|mijngangen]] toeliet de slachtpartij naderhand te verbergen zonder een [[massagraf]] te moeten delven.
 
Vanaf 15.30 uur werden de gevangenen telkens in groepen van 5 de grot in gedreven, met de handen op de rug gebonden. Ze moesten knielen voor het [[Fusillade|vuurpeloton]] en werden afgemaakt met een nekschot. Achter hen moesten dan de volgende vijf slachtoffers plaatsnemen, zodat er “geordende” stapels zouden ontstaan.
Regel 41:
Alle 74 SS'ers van het [[Gestapo]]-politiekantoor van Herbert Kappler moesten deelnemen aan deze massaexecutie. Tijdens het latere [[Rechtszaak|proces]] tegen Kappler kwam naar voren dat sommige [[Officier|officieren]] tijdens de executie gedwongen moesten worden om deel te nemen, en dat een van hen zelfs flauwviel tijdens het tafereel. Omdat het [[Fusillade|vuurpeloton]] bestond uit onervaren officieren gaf Kappler hen [[Brandewijn (drank)|brandy]] te drinken om hun zenuwen te kalmeren. Onder de invloed van de [[Alcoholische drank|alcohol]] werden de executies minder secuur uitgevoerd, waardoor vele slachtoffers een ware lijdensweg ondergingen doordat de dood pas laat intrad, of zelfs pas toen de nazi's de ingang van de grotten hadden opgeblazen om te verhinderen dat de lijken zouden worden ontdekt.
 
De executies duurden van kort na 15.30 tot 20 uur. De lijken werden opgestapeld in twee [[Mijngang|mijngangen]]. Onmiddellijk nadien deden [[Genie (strijdmachtonderdeel)|genie]]<nowiki/>soldaten de toegang tot de grotten instorten, opdat de lijken niet zouden worden ontdekt.
 
Nog diezelfde dag, om 22.45 uur, delen de Duitse bevelhebbers mee aan het Italiaanse persbureau dat "misdadige [[Communisme|communisten]], aanhangers van [[Pietro Badoglio|Badoglio]]" daags voordien een bomaanslag hadden gepleegd op een Duitse politie[[Militaire colonne|colonne]], waarbij 32 Duitsers om het leven waren gekomen, dat zij bevel hadden gegeven om voor elke gedode Duitser 10 "misdadige communisten" zouden worden [[Fusillade|gefusilleerd]], en dat dit bevel reeds was uitgevoerd.<ref>In het Italiaans luidt de tekst van het communiqué: «Nel pomeriggio del 23 marzo 1944, elementi criminali hanno eseguito un attentato con lancio di bomba contro una colonna tedesca di Polizia in transito per Via Rasella. In seguito a questa imboscata, 32 uomini della Polizia tedesca sono stati uccisi e parecchi feriti. La vile imboscata fu eseguita da comunisti-badogliani. Sono ancora in atto indagini per chiarire fino a che punto questo criminoso fatto è da attribuirsi ad incitamento anglo-americano. Il Comando tedesco è deciso a stroncare l’attività di questi banditi scellerati. Nessuno dovrà sabotare impunemente la cooperazione italo-tedesca nuovamente affermata. Il Comando tedesco, perciò, ha ordinato che per ogni tedesco ammazzato dieci criminali comunisti saranno fucilati. Quest’ordine è già stato eseguito».</ref>. Het communiqué vermeldde de [[locatie]] niet.
Regel 79:
== De houding van de Heilige Stoel ==
 
Er bestaat grote [[controverse]] omtrent de houding van [[paus Pius XII]] tegenover het oorlogvoerende [[Nazi-Duitsland|Duitsland]] en omtrent zijn houding in verband de moordpartij in de Ardeatijnse Grotten. De schrijver Robert Katz betoogt dat het [[Heilige Stoel|Vaticaan]] op de hoogte was van de voorgenomen executie, maar zich niet heeft laten horen. Vanuit het [[Heilige Stoel|Vaticaan]] is als tegenargument gevoerd, dat er wellicht niets gedocumenteerd is over eventueel ingrijpen van de [[paus]], maar dat op [[Diplomatie|diplomatieke]] manier wel was getracht om de Duitse [[Bezetting (militair)|bezetter]] op andere gedachten te brengen. Verder kwam naar voren dat het Vaticaan geholpen zou hebben bij de vlucht van de [[Schutzstaffel|SS]]-[[officier]] [[Erich Priebke|Priebke]] naar [[Argentinië]].
 
Pas op 2 maart 2020 zijn de [[Archief|archieven]] van Pius XII door het Vaticaan opengesteld voor onderzoek.<ref>Zie bericht van S.P.Q.R. - Romenieuws van 2 maart 2020 "[https://romenieuws.wordpress.com/2020/03/02/archieven-van-paus-pius-xii-worden-vandaag-opengesteld-voor-onderzoek/ Vaticaan stelt archieven paus Pius XII vandaag open voor onderzoek]".</ref> Slechts na het bestuderen daarvan zal men zich een exact beeld kunnen vormen van de houding van deze paus tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] en meer in het bijzonder tegenover de moordpartij in de Ardeatijnse Grotten.
 
== Memoriaal ==
[[File:Fosse Ardeatine - 06.jpg|thumb|il piazzale e il gruppo scultoreo "le tre età"]]
[[File:Fosse Ardeatine - 02.jpg|thumb|iscrizione all'entrata del mausoleo]]
Onmiddellijk na het einde van de oorlog besliste de stad Rome om op de plaats van de executie een memoriaal op te richten ter herdenking van de slachtoffers van deze moordpartij. Voor het ontwerp werd een wedstrijd uitgeschreven, waarin twee deelnemende groepen [[ex aequo]] eindigden . Zij kregen de opdracht om een gezamenlijk ontwerp te realiseren voor het monument, het voorliggende plein en de versteviging van de [[Mijngang|mijngangen]] die de [[Nazi|nazi's]] hadden doen instorten na de moordpartij. Het "''Mausoleo delle Fosse Ardeatine''" werd ingehuldigd op 24 maart 1949, vijf jaar na de moordpartij.
 
Op het voorplein staat een 6 meter hoog [[Travertijn|travertijnen]] beeld, een werk van Francesco Coccia, genaamd ''Le tre età'' ("de drie leeftijden"). Het staat symbool voor de slachtoffers en stelt 3 mannen voor van verschillende leeftijden: jeugd, volwassenheid en ouderdom, met de handen op de rug gebonden zoals de slachtoffers naar hun dood waren gevoerd.
 
Achter dit standbeeld bevindt zich de "[[monoliet]]": een plateau van [[gewapend beton]], 48 op 26 meter groot en 3,60 meter dik, dat met 6 korte [[Pilaster|pilasters]] steunt op de onderliggende omtrekmuur. In de duistere binnenruimte bevinden zich 14 rijen met in totaal 336 individuele [[Graniet|granieten]] grafzekerengrafzekerken: 335 voor de slachtoffers van deze moordpartij, genummerd in volgorde van de ontdekking van het lichaam, en 1 als vertegenwoordiger voor alle slachtoffers van het [[fascisme]] en [[Nationaalsocialisme|nazisme]] in [[Italië]].
 
Ook het gangenstelsel waar de slachtpartij plaatsgreep is toegankelijk gemaakt. Verder omvat het memoriaal ook een museum met oorlogsherinneringen: drukwerken, foto's en andere objecten die getuigen van de gebeurtenissen van 23 en 24 maart 1944. Op enkele feestdagen na kan dit memoriaal alle dagen van het jaar worden bezocht.
 
Jaarlijks vindt er bij dit memoriaal een herdenking plaats op of omstreeks 24 maart, vaak in aanwezigheid van de Italiaanse [[president]]. Op 3 mei 2017 werd het memoriaal voor de eerste keer bezocht door een Duitse president, toen [[Frank-Walter Steinmeier|Frank Walter Steinmeier]], vergezeld door de Italiaanse president [[Sergio Mattarella]].
 
== Boeken, films en theater ==
 
=== Boeken ===
In twee [[Monografie|monografieën]] wordt deze moordpartij vanuit historisch standpunt onderzocht:
 
* ''Death in Rome'' van de Amerikaanse auteur Robert Katz (1967);
Regel 106:
Verder komt de moordpartij ook aan bod in andere literaire werken van Italiaanse auteurs:
 
* ''La Storia'' van [[Elsa Morante]] (1974);
* ''Tutti i sognatori'' van Filippo Tuena (1999);
* ''Al di là della notte. Il romanzo delle Fosse Ardeatine'' van Ivano Liberati (2017);
Regel 114:
Over deze gebeurtenis werden er een aantal speelfilms en documentaires gemaakt, waaronder:
 
* ''Giorni di gloria'' ("Dagen van roem") van [[Luchino Visconti (regisseur)|Luchino Visconti]] (1944), te vinden op youtube;[https://www.youtube.com/watch?v=VxbMNH9WDDw]
*''Dieci italiani per un tedesco'' (= 'tien Italianen voor één Duitser') van Filippo Walter Ratti (1962);
*''Rappresaglia'' (Engelse titel: ''Massacre in Rome'') van George Pan Cosmatos (1973), gebaseerd op het boek van Robert Katz;
*''Quel 24 marzo ("Die 24ste maart")'' een documentaire uit 2013, te zien op [https://www.youtube.com/watch?v=oe_QCoKFv0Y youtube.]
De razzia waarbij burgers werden opgepakt en afgevoerd naar de Fosse Ardeatine komt ook voor in de film ''Una giornata particolare'' van [[Roberto Rossellini|Roberto Rosselini]] (1945).
 
=== Theater ===
Regel 125:
== Foto's ==
<gallery mode="packed" heights="180">
Bestand:Mausoleo delle Fosse Ardeatine 34.jpg|Het toegangshek symboliseert de [[Chaos (situatie)|chaos]] waarin de moordpartij werd uitgevoereduitgevoerd.
Bestand:Mausoleo delle Fosse Ardeatine 09.jpg|De gangen in de puzzolaangroeve zijn toegankelijk gemaakt voor bezoek.
Bestand:Mausoleo delle Fosse Ardeatine 11.jpg|De gangen in de puzzolaangroeve.
Bestand:Fosse Ardeatine - 03.jpg|De grafzerken voor de slachtoffers onder de "[[monoliet]]".
Bestand:Fosse Ardeatine - 04.jpg|Grafzerken met naam, foto, geboortejaar en beroep van het slachtoffer.
Bestand:Fosse Ardeatine - 05.jpg|Pad naast de "monoliet" dat naar de grotten leidt.