Rangeerterrein: verschil tussen versies

Op rangeerterreinen worden goederentreinen in delen gesplitst en daarna opnieuw samengesteld. Voor het splitsen en opnieuw samenstellen van goederentreiengoederentreinen bestaan twee werkwijzen voor het [[rangeren]]: '''stoten''' en '''heuvelen'''. Het stoten is arbeidsintensief maar stelt weinig eisen aan het spoorwegemplacement. Heuvelen is veel doelmatiger, maar vereist een speciaal daarvoor ingericht spoorwegemplacement.

[[Stoten (spoorwegen)|Stoten]] is al mogelijk op de meest eenvoudigeeenvoudigste spoorwegemplacementen. Bij het stoten duwt een [[Locomotief (spoorwegmaterieel)|locomotief]] een of meer [[Rangeerdeel|rangeerdelen]], die elk bestaan uit een of meer [[goederenwagons]]. Het voorste rangeerdeel is niet gekoppeld aan volgende rangeerdeel of de locomotief. De duwende locomotief maakt vaart ruim voor een [[wissel (spoorweg)|wissel]], en remt vervolgens om tot stilstand te komen voordat het wissel is bereikt. Het losgekoppelde rangeerdeel rolt echterdan door, over het wissel en bereikt het spoor na het wissel. De locomotief rijdt vervolgens terug naar zijn uitgangspositie. Het rangeerdeel dat vervolgens aan de beurt is om te stoten wordt losgekoppeld, het wissel of de wissels worden in de juiste stand gezet en het proces begint opnieuw.

Voor het heuvelen moet er een heuvel aanwezig zijn, waarover een 'heuvelspoor' ligt. Goederentreinen worden in delen ontkoppeld en vervolgens duwt een locomotief deze trein langzaam over de heuvel. Als een treindeel het hoogste punt van de heuvel gepasseerd is, rolt het van de heuvel af en maakt enige vaart. Onderaan de heuvel splitst het heuvelspoor zich in een flink aantal verdeelsporen, en via wissels wordt het treindeel naar een van de verdeelsporen geleid. De wissels moeten binnen korte tijdvensters gesteld worden, namelijk nadat het rangeerdeel het wissel in zijn geheel is gepasseerd. Zodra het rangeerdeel de wissels is gepasseerd en voordat het volgende rangeerdeel bij eende wisselwissels aankomt. Bij moderne heuvelterreinen wordt het stellen van wissels door computers gestuurd, wat een hogere snelheid bij het [[heuvelen]] mogelijk maakt en waardoor de capaciteit van het heuvelterrein vergroot.

De verdeelsporen zijn vaak voorzien van [[railrem]]men die er voor zorgen dat een rangeerdeel deel zo ver afgeremd wordt dat dezehet tijdig tot stilstand komt, wat nodig is als een verdeelspoor in enige mateal bezet is met andere rangeerdelen. Soms zijn verdeelsporen ook voorzien van lieren, dieom rangeerdelen die niet ver genoeg zijn doorgerold verder te kunnen trekken.

[[bestand:Schema Heuvelterrein.svg|miniatuur|rechtop=2.4|alt=schema|Schematische weergave van een 'heuvelterrein']]
Om doelmatig te heuvelen bestaat een 'heuvelterrein' uit achtereenvolgens:

* een bundel aankomstsporen: hier komt de goederentrein aan en wordt gesplitst in rangeerdelen of afloopjes,; goederenwagens met dezelfde bestemming blijven gekoppeld;

Een rangeerterrein is het vormingsstation [[station Antwerpen-Noord|Antwerpen-Noord]] met twee heuvels met respectievelijk 40 en 56 verdeelsporen, en zes bijkomende spoorbundels. Andere belangrijke rangeerterreinen in België zijn [[station Gent-Zeehaven|Gent-Zeehaven]] met (32 verdeelsporen), station Kinkempois bij Luik dat er (38 heeft), station Monceau bij Charleroi met (32 verdeelsporen), station Ronet-Formation bij Namen met (41) en [[station Zeebrugge-Vorming|Zeebrugge-Vorming]] met (twee heuvels, en respectievelijk 24 en 30 verdeelsporen).

Een nog groter rangeerterrein is Bailey Yard bij North Platte in de staat [[Nebraska]] in de gelijknamige staat in de Verenigde Staten, met twee heuvels met 65 en 49 verdeelsporen.<ref >{{citeer web | url = http://trn.trains.com/en/Interactive/TrainsTube/2010/05/TrainsTube%20Humping%20cars%20in%20Union%20Pacifics%20Bailey%20Yard.aspx | titel = Humping cars in Union Pacific's Bailey Yard | Uitgever = Trains Magazine | datum = 21 mei 2010 | taal = en}}</ref> Een voorbeeld van een groot rangeerterrein in Europa is het [[Maschen Rangierbahnhof]] ten zuiden van Hamburg in Duitsland met een grootte van 280 hectare. Er zijn twee heuvels met respectievelijk 64 en 48 verdeelsporen.<ref>{{citeer web | url = https://www.deutschebahn.com/pr-hamburg-de/hintergrund/themendienste/rbf_maschen-1311072 | titel = Rangierbahnhof Maschen, Größte Rangierbahnhof Europas | bezochtdatum = 29 april 2018 | uitgever = Deutsche Bahn AG | taal = de}}</ref>

Sinds de jaren zestig is er een schaalvergroting in het goederenvervoer per spoor. Zendingen waarvoor één of enkele goederenwagons voldoende zijn ([[wagenladingvervoer]]) maken steeds meer plaats voor zendingen waarvoor een hele trein nodig is ([[bloktrein]]). De daling van het wagenladingvervoer heeft geleid tot sluiting van veel rangeerterreinen. Bloktreinen rijden in hun geheel van 'verzendstation'herkomst totnaar 'ontvangststation'bestemming en hoeven onderweg niet gerangeerd te worden.

* Sluiter, J.W. enSluiter Nieweg, en H.Nieweg: ''Tram en trein luchtig en grondig bekeken.'' Leiden: E.J. Brill, s.d. 1981, ISBN 90-04-06516-4

*Gerrit Nieuwenhuis, Gerrit: ''Op weg naar Rail 21 Cargo. Het naoorlogse goederenvervoer per spoor in Nederland.'' In: Spoor & Trein, Editie 6, onder redactie van Carel van Gestel, pp.&nbsp;128 ... 153. Alkmaar: de Alk bv. 1995, ISBN 90-6013-026-X

*Hans Kaas, Hans: ''Amsterdam Goederen. De geschiedenis van de goederenstations in Amsterdam.'' 's-Hertogenbosch: Stichting Rail Publicaties 1996, ISBN 90-71513-24-6

* Ferrée, Guus Ferrée en Vocke, Marijn Vocke: ''Rangeeremplacement Kijfhoek, spil in het internationale goederenvervoer.'' In: Spoor & Trein. Feiten, ontwikkelingen en actualiteiten in binnen- en buitenland. Editie 4, onder redactie van Carel van Gestel, pp.&nbsp;110 ... 121. Alkmaar: de Alk bv. 1993, ISBN 90-6013-529-6

* Nationaal Geografisch Instituut: ''Topografische atlas BELGIË/Atlas topographique BELGIQUE 1:50.000.'' Brussel en Tielt: Uitgeverij LANOO 2002, ISBN 90-209-4853-9