Nieuwe Bijbelvertaling: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
kGeen bewerkingssamenvatting
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 20:
===Brontekst===
De brontekst van de NBV is afkomstig uit drie uitgaven van de [[Deutsche Bibelgesellschaft]].
* Voor het [[Oude Testament]] is een vertaling gemaakt van de [[Biblia Hebraica Stuttgartensia]] Stuttgartensia, (red. K. Elliger en W. Rudolph, Stuttgart 1997, (5e druk), de [[Masoretische tekstTekst]] van het handschrift [[Codex Leningradensis|Codex L]] uit 1008. Waar de tekst onbegrijpelijk is, wordt gebruikgemaakt van de [[Septuagint]] en de [[Dode Zee-Zeerollenrollen]].
* Voor de [[Deuterocanonieke boeken]] is een vertaling gemaakt van de ''[[SeptuagintaSeptuagint]]'', ''Vetus Testamentum Graecum Auctoritate Academiae Scientiarum Gottingensis editum'', geredigeerd door A. Ralphs, W. Kappler e.a., Göttingen 1931-heden ([[Göttinger Ausgabe]]).<ref> Voor het boek [[De wijsheidWijsheid van Jezus Sirach]] is de Griekse Septuagintversie vertaald, maar waar deze onduidelijk is heeft men een beroep gedaan op de oorspronkelijke Hebreeuwse tekst, waarvan delen bekend zijn.</ref> Voor zover deze niet beschikbaar was is de handeditie van Rahlfs gebruikt.
* Voor het [[Nieuwe Testament]] iswerd gebruik gemaakt van het [[Novum Testamentum Graece]], [[(Nestle-Aland]], 27e editie uit 2001 gebruikt. Dit is), een tekstkritische editie, gebaseerd op honderden Griekse en tientallen Latijnse teksten.<ref>De tekst is dezelfde als de UBS ''Greek New Testament'' 4.</ref> Wanneer recente tekstvondsten consequenties hebben voor de betekenis, worden die bij de vertaling betrokken.
 
===Methoden===
Regel 36:
 
===Voetnoten===
Waar bijvoorbeeld de [[NBG51NBG 1951]] een tekst tussen vierkante haken zette omdat die waarschijnlijk niet in de oorspronkelijke tekst stond, vermeldt de NBV hem in een voetnoot. Zo ook het [[Comma Johanneum]], al bestaat van deze [[glosse]] alleen een Latijns origineel.
 
In veel oudere vertalingen, met name in de [[Statenvertaling]], staan veel verwijzingen naar parallelteksten direct bij de paragraaf in kwestie. Dit is een rijke bron om de samenhang van de verschillende Bijbelse uitspraken en verhalen beter te kunnen begrijpen, precies op de plaats waar de lezer dat nodig heeft.
Regel 49:
Het besluit een nieuwe, interconfessionele Bijbelvertaling te maken werd in 1989 genomen door de Raad voor Contact en Overleg betreffende de Bijbel. In [[1993]] begon het vertaalwerk, dat werd uitgevoerd door het [[Nederlands Bijbelgenootschap]], de [[Katholieke Bijbelstichting]], het [[Vlaams Bijbelgenootschap]] en de [[Vlaamse Bijbelstichting]]. Het is een geheel nieuwe vertaling van de [[Bijbel (christendom)|Bijbel]] vanuit de talen waarin de Bijbel geschreven is. Men heeft geprobeerd enerzijds trouw te zijn aan de oorspronkelijke tekst, anderzijds alleen in het Nederlands gebruikelijke woorden en zinsconstructies te gebruiken ('brontekstgetrouwheid' en 'doeltaalgerichtheid'). Elk Bijbelboek werd vertaald door een vertaalkoppel dat bestond uit een kenner van de brontaal (oud- of nieuwtestamenticus) en een kenner van de Nederlandse taal (neerlandicus, vertaalwetenschapper of dichter).
 
In [[1998]] verscheen een selectie van Bijbelboeken in deze vertaling onder de naam "Werk in uitvoering". Dit veroorzaakte veel discussie. In [[2000]] verscheen deel 2 met de Bijbelboeken [[Genesis (boek)|Genesis]], [[Zacharia (boek)|Zacharia]], [[Tobit]], [[Evangelie volgens Marcus|Marcus]], [[Eerste brief van Paulus aan de Korintiërs|1 Korintiërs]] en [[Openbaring van Johannes|Openbaring]]. In december [[2003]] verscheen "Werk in uitvoering 3" waarin de teksten van [[Ruth (boek)|Ruth]], [[Amos (boek)|Amos]], de [[Wijsheid van Jezus Sirach]] en het [[Evangelie volgens Lucas|Lucas]] zijn opgenomen.
In de boeken ''Werk in uitvoering'' wordt bovendien uitvoerig ingegaan op vertaalkeuzes die men bij de besproken boeken heeft gemaakt.
 
Regel 74:
==Kritiek==
Er kwam kritiek op de nieuwe vertaling toen bleek dat termen als "kribbe" en "zondebok" vervangen werden door "voederbak" en "bok"<ref>http://www.nieuwsblad.be/Article/Detail.aspx?ArticleID=GV59TNFI</ref>. Omdat in de originele teksten nergens sprake was van een café of herberg verdween die, er staat nu "er was voor hen nergens plaats".<ref>[https://www.digibron.nl/search/detail/012dcb3a51601197eb84cbdb/kribbe-wordt-voederbak-in-nbv "Kribbe wordt voederbak in NBV", via digibron.nl]</ref> Het Bijbelgenootschap heeft enige tijd het woord "voederbak" gebruikt in de url van een website met vertaalnotities bij de Nieuwe Bijbelvertaling.<ref>Destijds te raadplegen via www.voederbak.nl, inmiddels verplaatst naar http://www.nbv.nl/vertaalaantekeningen/.</ref>
Zoals dat ook het geval was met de NBG51NBG 1951, zijn er mensen die in de NBV nauwelijks de hun vertrouwde Bijbel meer herkennen en dit uiten in niet mis te verstane bewoordingen.<ref>[https://getrouwevertaling.nl/div-200412-nbvnegenpunten.html "Negen punten waarom de NBV niet aanvaardbaar is", via getrouwevertaling.nl]</ref> Het woord dat gekozen is voor [[melaatsheid]] (Hebreeuws: tsara'aat; Grieks lepra), huidvraat, deed ook aanvankelijk vraagtekens ontstaan.<ref>Met ander woorden, 03.3; C. Verheul, NBG september 2003</ref>
 
===Verband tussen Oude en Nieuwe Testament===
De NBV vertaalt het Oude Testament zoals het er ligt, dus niet vanuit de optiek van het Nieuwe. Voor de gelegenheden waar het Oude Testament geciteerd wordt in het Nieuwe geldt dat die om meerdere redenen soms moeilijk herkenbaar kunnen zijn: het citaat komt uit de [[Septuagint]] en die wijkt af van de [[Masoretische tekstTekst]] of het citaat is door de Nieuw-Testamentische schrijver aangepast aan zijn bedoeling ermee. De regel van de NBV is dat de context waarin geciteerd wordt, boven de oorspronkelijke context van het citaat gaat.<ref>Werk in Uitvoering, deel 1, bladzijde 238</ref> Volgens critici zijn veel citaten onherkenbaar geworden.
 
===Te vrij===
Regel 100:
Voorbeelden zijn:
*Waar mannen en vrouwen samen aangesproken worden, gebruikt het Grieks het mannelijk meervoud. In de brieven van Paulus richt hij zich vaak tot ''adelfoi'', letterlijk ''broeders'', in de NBV wordt dat vertaald met ''Broeders en zusters''.<ref>Werk in Uitvoering, deel 1; bladzijde 240; NBG 1998</ref>
*In [[Handelingen dervan Apostelende apostelen|Handelingen]] 1:16 wordt zelfs ''andres adelfoi'' (''mannen broeders'') vertaald met ''broeders en zusters''; ook dit is correct, zie vers 14 - een moderne Nederlander zou een gemengd gezelschap nooit serieus aanspreken met ''mannen broeders''.
* De NBG51NBG 1951 heeft de vrouwennaam Junia in Romeinen 16:7 vertaald met een (niet-bestaande) mannennaam Junias. In de NBV mag Junia met haar eigen naam onder de apostelen in aanzien zijn.
* In [[Brief van Paulus aan de Efeziërs|Efeziërs 5:22]] laat de NBG51NBG 1951 midden in een zin een nieuwe paragraaf beginnen. De NBV heeft de twee zinsdelen ("wees elkander onderdanig, (...) de vrouwen aan de mannen") weer bij elkaar gezet, zodat zichtbaar wordt dat de opstelling van vrouwen naar hun man een verbijzondering is van de gewenste instelling van een christen in het algemeen.
 
=== Hoofdletters ===
Hebreeuws en Aramees maken geen verschil tussen hoofd- en kleine letters. Dit is evenmin het geval in oudere Griekse handschriften van het Nieuwe Testament, aangezien deze zonder uitzondering gebruik maken van [[Unciaal|unciaal schrift]]. De hoofdletters in de NBV volgen de regels van het Nederlands. Sedert de 18e eeuw is men steeds meer hoofdletters gaan gebruiken om eerbied te tonen, de ''eerbiedskapitalen''. De NBV gebruikt deze hoofdletters summier. Er worden geen hoofdletters gebruikt voor voornaamwoorden (hij, zijn, zich), ook niet als ze op God betrekking hebben. Ook worden geen hoofdletters gebruikt voor woorden uit de godsdienst, zoals tempel, ark enzovoorts.<ref>Werk in uitvoering deel 1, bladzijde228</ref> Dit wordt door sommigen oneerbiedig gevonden.
 
Regel 110:
 
==Acceptatie in de kerken==
=== Gebruik in de katholieke liturgie ===
Het was aanvankelijk de bedoeling dat deze vertaling in oktober [[2004]] de [[NBG 1951|NBG]]- en de [[Willibrordvertaling]] zou aflossen. Toch werd besloten dat deze beide vertalingen zullen blijven bestaan. Vooral de Willibrordvertaling wordt sinds de herziene uitgave in [[1995]] meer gebruikt, ook onder [[protestantisme|protestanten]]. De [[Rooms-Katholieke Kerk]] heeft besloten de NBV niet te gebruiken in de liturgie, waar het voorgeschreven lectionarium gebaseerd is op de Willibrordvertaling van [[1978]] met het [[imprimatur (kerkrecht)|imprimatur]] van [[1980]].
 
=== Gebruik in de Protestantse Kerk in Nederland ===
De Nieuwe Bijbelvertaling werd in 2004 in de [[Protestantse Kerk in Nederland]] (PKN) vrijgegeven ter beproeving. Tijdens de protestantse synode van 22 en 23 april 2010 werd de NBV met een ruime meerderheid (van de 146 aanwezige leden stemden slechts 16 tegen; anderen vroegen uitstel) verkozen als een van de officiële Bijbelvertalingen van de PKN. Het heeft daarmee een predicaat dat gelijk is aan dat van de [[Statenvertaling]] en de [[NBG-vertaling van 1951]]; een van deze drie moet "bij voorkeur" worden gebruikt in de erediensten van de bij de PKN aangesloten kerken; andere vertalingen zijn overigens niet verboden. Critici binnen de PKN vonden de tekst te ver van de brontekst afstaan en meenden er te veel nieuwe, subjectieve inkleuring in te zien. Voorstanders wezen op de in hun ogen al bestaande brede acceptatie onder 'gewone' gelovigen.
 
== Literatuur ==
* Rieuwerd Buitenwerf, Jaap van Dorp en Clazien Verheul, ''Columns over De Nieuwe Bijbelvertaling,'' Heerenveen 2004.
 
* Rieuwerd Buitenwerf, Jaap van Dorp en Clazien Verheul, ''Columns over De Nieuwe Bijbelvertaling,'' Heerenveen 2004.
*Rieuwerd Buitenwerf, Jan Willem van Henten en Nelleke de Jong-van den Berg (red.), ''Ambacht en wetenschap. Elf wetenschappers over De Nieuwe Bijbelvertaling,'' Heerenveen 2006.
*Paul Gillaerts en Geert Beheydt, 'De Nieuwe Bijbelvertaling (2004)', in Paul Gillaerts e.a. (red.), ''De Bijbel in de Lage Landen. Elf eeuwen van vertalen,'' Heerenveen 2015, blz. 792-836.
*Klaas Spronk, ''Het verhaal van een vertaling. De totstandkoming van de Nieuwe Bijbelvertaling'', Heerenveen 2005.
* Klaas Spronk e.a. (red.), ''De Bijbel vertaald. De kunst van het kiezen bij het vertalen van de bijbelse geschriften,'' Zoetermeer 2007.
 
== Externe links ==
* [https://www.debijbel.nl/ Volledige tekst van de Nieuwe Bijbelvertaling]
* [http://www.nbv.nl/ Officiële website van de Nieuwe Bijbelvertaling]
* [http://www.biblianeerlandica.be/geschiedenis/geschiedenis-van-de-nederlandse-bijbelvertaling-druk-21e-eeuw/ Geschiedenis van de Nederlandse Bijbelvertaling in druk: 21e eeuw]
 
== Externe links ==
* [https://www.debijbel.nl/ Volledige tekst van de Nieuwe Bijbelvertaling]
* [http://www.nbv.nl/ Officiële website van de Nieuwe Bijbelvertaling]
* [http://www.biblianeerlandica.be/geschiedenis/geschiedenis-van-de-nederlandse-bijbelvertaling-druk-21e-eeuw/ Geschiedenis van de Nederlandse Bijbelvertaling in druk: 21e eeuw]
{{Appendix}}
{{Navigatie Nederlandse Bijbelvertalingen}}
 
[[Categorie:Bijbelvertaling]]
[[Categorie:Katholicisme in Nederland]]