Gooise r: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Dandelionjb (overleg | bijdragen)
k foute en inconstistente informatie
Dandelionjb (overleg | bijdragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
De '''Gooise r''' is de [[Uitspraak van de r in het Nederlands|uitspraak van de letter r]] zoals men die, althans in naam, vooral in de Nederlandse streek [[het Gooi]] (provincie [[Noord-Holland]]) bezigt. Tegenwoordig is dit echter een wijdverbreide [[allofoon|allofone]] variatie van dit [[foneem]], die vooral in de Nederlandse [[pers (media)|media]] en in de [[Randstad (gebied)|Randstad]] voorkomt en in sommige andere delen van [[Nederland]].<ref>[http://www.kennislink.nl/publicaties/friesland-klaar-voor-gooise-r Friesland klaar voor de Gooise r - kennislink.nl], 8 mei 2009</ref> Het betreft hier overigens niet iets dat typisch is voor het [[Goois]]e [[dialect]] zoals dat oorspronkelijk werd gesproken.
 
Voor een [[klinker (klank)|klinker]] wordt de klank vaak als een [[alveolaire tril]] of [[Alveolaire tap|tap]] gerealiseerd ([r]/[ɾ]), voorof als een [[huig-r]]. Voor [[medeklinker]]s en aan het eind van een frase treedt een tong-r ([[approximant]]) op die niet trilt: [ɹ]: ''daajdooj''), of zelfs volledig [[elisie|geëlideerd]] wordt (''daadoo''). De onhoorbare r behoudt dan echter wel de normale invloed op omliggende klanken, die sterk kan zijn (''weet''/''weer'', ''dood''/''door'') of zwak (''daad''/''daar''). Een zodanig gevormd ''daadoo'' heeft in de optiek van [[fonetiek|fonetici]] dan ook heel andere klinkers dan ''halo''.
 
De Gooise r is sterk [[sociolect|sociolectisch]] gebonden. Ze wordt eerder met de Randstad dan met andere delen van het [[Nederlands taalgebied]], eerder met jongeren dan met ouderen, eerder met hogere dan met lagere [[sociale klasse]]n en eerder met vrouwen dan met mannen geassocieerd.<ref>Stroop 1998</ref> In de volksmond spreekt men van ''koude kak'' zodra iemand, al dan niet geforceerd, met een Gooise R spreekt.