Een '''vonnis''' is een beslissing van een [[rechter]]. Meer specifiek van een lagere rechter, die verbonden is aan een [[rechtbank]]. Sinds in 2002 de kantongerechten bij de rechtbanken zijn ondergebracht en daarin de [[sector kanton]] vormen, gaat het daarbij ook om uitspraken van de [[Kantonrechter]]. Het kan een [[eindvonnis]] zijn, maar ook een [[tussenvonnis]].
De [[rechter]] neemt zijn beslissing na kennisneming van de schriftelijke stukken, die beide partijen daartoe hebben ingediend, eventueel na het horen van [[getuige|getuigen]] en [[deskundigen]].
In [[Nederland]] mag een rechter bij de beoordeling alleen de feiten mee laten wegen, die door de partijen zelf zijn ingebracht. Hij mag geen feiten toevoegen. Wanneer de rechter zelf bepaalde feiten weet, die niet door de partijen bij het proces zijn behandeld, mag hij deze kennis niet gebruiken voor het vonnis. Feiten of omstandigheden die algemeen bekend zijn en algemene ervaringsregels mag een rechter altijd gebruiken. Dat geldt ook voor feiten die uit openbare bronnen op eenvoudige wijze gekend kunnen worden.
