Bouillonstraat: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k http://www.dbnl.org --> https://www.dbnl.org |
aanvullingen + ref; afbeelding vervangen |
||
Regel 37:
[[Bestand:Atlas Beudeker-C9E10 039 011-TRAIECTUM AD MOSAM - Bouillonstraat.jpeg|thumb|De Bouillonstraat (en de [[Lenculenpoort]]) op de kaart van Maastricht in de ''[[Civitates orbis terrarum]]'' uit 1572. Bovenaan het [[Vrijthof (Maastricht)|Vrijthof]]]]
Burgers hadden de plicht de oude stadsmuur te blijven onderhouden. Wel kwamen er allerlei bouwsels tegen de muur, vooral aan de stadszijde. In 1504 gaf de [[magistraat]] toestemming aan de [[Abt (abdij)|abt]] van de [[Abdij van Averbode]], die aan de Bouillonstraat ("opten Bilyon") een [[refugiehuis]] bezat dat "In 't Lam Gods" heette, toestemming om de muurtoren achter zijn erf te herstellen en in gebruik te nemen. Zijn buurman, Goeswin Passart, mocht in 1522 eveneens de vervallen stadsmuur achter zijn erf herstellen en van een dak voorzien. In 1529 blijkt Goeswin Passart de muurtoren te hebben overgenomen van de abt.<ref>Morreau (1979), p. 8.</ref> De strook grond langs de buitenzijde van de muur, ter plaatse aangeduid als [[Boichgraeve]], werd al sinds 1420 gebruikt als oefenterrein voor de handboogschutters, later ook van de voetboogschutters.<ref>Ubachs/Evers (2005), p. 82, 'Boichgraeve'.</ref>
De Bouillonstraat was vanouds een straat van de gegoede burgerij. Vanaf het begin van de 17e eeuw kwamen daar de [[Lijst van gouverneurs van Maastricht|militaire gouverneurs]] bij, nadat enkele huizen aan de oostzijde van de straat waren verbouwd tot [[Oud Gouvernement|Gouvernementspaleis]]. Tot de illustere bewoners van de Bouillonstraat behoorden verder de hierboven genoemde abt van Averbode, de heren van Eynenberg (of Eynenberch), de humanist [[Herbenus]], de burgemeestersfamilie [[Van Slijpe]] en, in de 19e eeuw, de zus van [[Karl Marx]]. Eerstgenoemden bewoonden refugie- en poorthuizen en resideerden dus niet permanent in Maastricht. De heren van Eynenberg waren ridders van [['s Herenelderen]]. Ze bezaten in Maastricht, behalve de Poort van Eynenberg, ook de [[Apostelhoeve]] op de [[Louwberg]]. De protestantse magistratenfamilie Van Slijpe bewoonde van 1684 tot 1802 de [[Hof van Slijpe]]. Dat niet alle bewoners van de straat in goeden doen waren, blijkt uit een mededeling van 1347, wanneer sprake is van een houten huis en een huis dat deels van leem is tegenover de Poort van Eynenberg. Van Eustachius van Elst, die daar in de buurt woont, wordt in 1362 en 1363 gezegd dat hij strodekker en "plakker" (stukadoor) is. Anderen zijn steenhouwer of kleermaker.<ref>Schaepkens van Riempst (1907), pp. 83-86.</ref><ref>Beijer e.a. (2006), pp. 206-207.</ref>▼
[[Bestand:Philippus van Gulpen - Vm Gouvernement 1850.jpg|thumb|left|180px|Gouvernement, Poort van Eynenberg en Dragonderwacht ([[Philippe van Gulpen|Ph. van Gulpen]]), ca. 1850]]
[[Bestand:6 en hoger - Maastricht - 20148029 - RCE.jpg|thumb|left|180px|De Bouillonstraat in 1962]]
▲De Bouillonstraat was vanouds een straat van de gegoede burgerij. Vanaf het begin van de 17e eeuw kwamen daar de [[Lijst van gouverneurs van Maastricht|militaire gouverneurs]] bij, nadat enkele huizen aan de oostzijde van de straat waren verbouwd tot [[Oud Gouvernement|Gouvernementspaleis]]. Tot de illustere bewoners van de Bouillonstraat behoorden verder de hierboven genoemde abt van Averbode, de heren van Eynenberg (of Eynenberch), de humanist [[Herbenus]], de burgemeestersfamilie [[Van Slijpe]] en, in de 19e eeuw, de zus van [[Karl Marx]]. Eerstgenoemden bewoonden refugie- en poorthuizen en resideerden dus niet permanent in Maastricht. De heren van Eynenberg waren ridders van [['s Herenelderen]]. Ze bezaten in Maastricht, behalve de Poort van Eynenberg, ook de [[Apostelhoeve]] op de [[Louwberg]]. De protestantse magistratenfamilie Van Slijpe bewoonde van 1684 tot 1802 de [[Hof van Slijpe]]. Dat niet alle bewoners van de straat in goeden doen waren, blijkt uit een mededeling van 1347, wanneer sprake is van een houten huis en een huis dat deels van leem is tegenover de Poort van Eynenberg. Van Eustachius van Elst, die daar in de buurt woont, wordt in 1362 en 1363 gezegd dat hij strodekker en "plakker" (stukadoor) is. Anderen zijn steenhouwer of kleermaker.<ref>Schaepkens van Riempst (1907), pp. 83-86.</ref><ref>Beijer e.a. (2006), pp. 206-207.</ref>
In 1770 werd tegenover het gouvernement, op de hoek van het Sint Servaasklooster en de Papenstraat, een militair wachthuis gebouwd, de zogenaamde Dragonderwacht. Rond diezelfde tijd vond een ingrijpende verbouwing van het gouvernementspaleis plaats, waarbij de langgerekte gevel aan de Bouillonstraat werd vernieuwd en verhoogd. In de [[Franse tijd in Nederland|Franse tijd]] was hier de [[Prefect (Frankrijk)|prefectuur]] gevestigd, waar onder anderen [[Napoleon Bonaparte]] in 1803 logeerde. Ook de Nederlandse koningen waren er te gast. In 1927, bij het bezoek van [[Wilhelmina der Nederlanden|koningin Wilhelmina]], was het gebouw al dermate bouwvallig dat het balkon gestut moest worden.
Regel 50:
== Bezienswaardigheden ==
De Bouillonstraat ligt binnen het [[beschermd stadsgezicht]] van Maastricht. De straat telt zeven [[rijksmonument]]en.
{{Zie ook|Zie ook [[Lijst van rijksmonumenten in Maastricht]], [[Lijst van gemeentelijke monumenten in Binnenstad (Maastricht)|Lijst van gemeentelijke monumenten in Binnenstad]] en [[Lijst van gemeentelijke monumenten in Kommelkwartier (Maastricht)|Lijst van gemeentelijke monumenten in Kommelkwartier]]}}
=== Gouvernement en Hof van Slijpe ===
Regel 65 ⟶ 66:
</gallery>
=== Overige monumentale panden ===▼
[[Bestand:2018 Maastricht, Bouillonstraat 4-6, Poort van Eynenberg.jpg|thumb|Poort van Eynenberg, Bouillonstraat 4-6]]
[[Bestand:Maastricht, Bouillonstraat 12, detail traptoren achterzijde.jpg|thumb|Detail traptoren Bouillonstraat 12]]▼
▲=== Overige monumentale panden ===
De Poort van Eynenberg (Bouillonstraat 4-6) is een U-vormig complex rondom een voorhof, waaraan in verschillende verschillende periodes gebouwd is. De middenvleugel (nr. 4) vormt het hoofdgebouw. De gevel heeft een asymmetrische [[middenrisaliet]]. De linkervleugel (nr. 6) en het hoofdgebouw vormen ogenschijnlijk een eenheid door de regelmatige vensterindeling met hardstenen omlijsting. Door de helling van het terrein heeft de linkervleugel een hoge souterrainverdieping met halfronde ramen. De rechtervleugel (voorheen Bouillonstraat 2; thans Sint Servaasklooster 38) heeft [[Blind (bouwkunde)|blinde]] vensters aan de zijde van de voorhof. De middenvleugel heeft een [[mansardedak]], de zijvleugels [[schilddak]]en. De voorhof wordt door een lage muur met een smeedijzeren hekwerk van de straat afgescheiden. In het midden bevindt zich een toegangshek tussen hardstenen [[Pijler (bouwkunde)|pijlers]] in Lodewijk XV-stijl. Het hoofdgebouw is in gebruik als klooster (zie hierboven).<ref>Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), pp. 614-615.</ref> De achtertuin met een deel van de [[Vestingwerken van Maastricht#Eerste stadsomwalling|eerste middeleeuwse stadswal]] ("[[Boichgraeve]]"), een houten [[prieel]] en een [[Lourdesgrot]] is een [[gemeentelijk monument]].<ref>[https://flexinext.maastricht.nl/files/GemMonument/GM-1157.pdf GM1157] op ''flexinext.maastricht.nl''.</ref>
▲[[Bestand:Maastricht, Bouillonstraat 12, detail traptoren achterzijde.jpg|thumb|Detail traptoren Bouillonstraat 12]]
Het rijksmonument Bouillonstraat 11 dateert uit 1763 en heeft een gave [[lijstgevel]] met [[segmentboog]]vensters omlijst met [[Naamse steen]]. Boven de deur bevindt zich een [[gevelsteen]] met drie vogels en het opschrift ''IN DE DRY LEEWERKEN 17 63''. De gevel van Bouillonstraat 12 lijkt op die van nr. 11, maar de winkelpui is van later datum. Het bijzondere van dit pand zit aan de achterkant, waar zich een uitgebouwde, slechts deels zichtbare traptoren bevindt. De zeskantige toren van baksteen heeft [[hoekblok]]ken van [[Limburgse mergel]] en een typisch Maaslands [[Fries (kunst)|fries]] met gebeeldhouwde [[Console (bouwkunde)|consoles]] en andere versieringen.<ref>Van Nispen tot Sevenaer (1926/1974), p. 600.</ref>
Bouillonstraat 14 dateert uit 1814 en heeft een brede, [[Neoclassicistische architectuur|neoclassicistische]] gevel van rood gesausde baksteen met natuurstenen [[Lijst (bouwkundig)|lijsten]] en [[diamantkop]]pen. De asymmetrische geplaatste inrijpoort van Naamse steen heeft een [[sluitsteen]], die met een raadselachtige [[gevelsteen]] is versierd. De in 2020 geplaatste steen is van elders afkomstig.<ref>[http://www.maastrichtsegevelstenen.nl/rubriek/2020/2020%20hartsvanger.pdf 'Raadselachtig steentje'] op ''maastrichtsegevelstenen.nl''.</ref> De poort wordt geflankeerd door [[pilaster]]s die over de hele gevel doorlopen en eindigen in een [[Fronton (bouwkunde)|fronton]]. Achter dit huis ligt, verscholen achter een hoge muur aan de Minderbroedersberg, een 18e-eeuws pand met [[Band (bouwkundig)|speklagen]] van baksteen en mergel, segmentboogvensters en deuromlijstingen van Naamse steen. De inrijpoort en de achterbouw zijn rijksmonumenten; de rest van het gebouw is een gemeentelijk monument.
<gallery widths="150" heights="150">
Regel 78 ⟶ 79:
Bestand:Bouillonstraat 11.JPG|Bouillonstraat 11
Bestand:Maastricht - rijksmonument 26823 - Bouillonstraat 12 20100514.jpg|Bouillonstraat 12
Bestand:Maastricht -
</gallery>
Regel 96 ⟶ 97:
* {{aut|Ubachs, P.J.H., en I.M.H. Evers}} (2005): ''Historische Encyclopedie Maastricht''. Walburg Pers, Zutphen. {{ISBN|90-5730-399-X}}
-----
{{References|2=
}}
{{Commonscat|Bouillonstraat (Maastricht)}}
| |||