Tussenvoegsel: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Bever (overleg | bijdragen)
→‎Soorten voor- of tussenvoegsels: aanpassing kopje tot "Namen met voorvoegsels"; huidige kopje markeert nu 1e subparagraaf; +2 extra betekenissen "van", vgl. https://www.gutenberg.org/files/36077/36077-h/36077-h.htm#ss64 en https://www.gutenberg.org/files/36077/36077-h/36077-h.htm#ss64
Bever (overleg | bijdragen)
→‎Hoofdletters: Engelse namen naar onder; protesten van Belgen tegen de schrijfwijze in hun land; buitenlandse namen in Ned. taalgebied (gebruik Von der Leyen in België wisselt); Belgische namen in NL
Regel 51:
Bij aaneengeschreven namen vervalt meestal de hoofdletter van het grondwoord. In Engelse namen blijft de hoofdletter echter vaak behouden na voorvoegsels als Mac en Fitz, zoals in MacDonald, McCartney en FitzGerald (de schrijfwijze van deze namen is niet uniform). Dit komt in de Angelsaksische landen ook voor bij namen afkomstig van het vasteland van Europa, zoals [[Leonardo DiCaprio]], [[Cecil B. DeMille]] en [[Betsy DeVos]] (respectievelijk van Italiaanse en Nederlandse afkomst). In het Nederlands taalgebied komt zo’n schrijfwijze incidenteel voor, zoals in ''VanderBroeck''.
 
In [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]] krijgt het tussenvoegsel een hoofdletter als er geen voornaam of voorletter aan voorafgaat. Dus: ''Jan de Vries'', maar: ''de heer De Vries'' en ''de heer en mevrouw Jansen-de Vries''. Niet de heer en mevrouw Jansen-'''De''' Vries.
In Angelsaksische landen krijgen meestal alle delen een hoofdletters, dus ook de voor- en tussenvoegsels: Lee Van Cleef, Gus Van Sant, Martin Van Buren. Ook hier zijn uitzonderingen op, zoals [[Walter de la Mare]], onder andere ook bij sommige Britse adellijke families (bijvoorbeeld ''de Vere''). In publicaties over mensen van het Europese vasteland wordt het voorvoegsel dikwijls met een kleine letter geschreven, ook zonder voornaam ervoor, bijvoorbeeld ''[[Willem de Kooning|de Kooning]]'' en ''de Gaulle''. De mate waarin de naam wordt aangepast aan de Engelse gewoonte (''Vincent Van Gogh''), aan de vermeende continentale gewoonte (''van Gogh'') of naar wat in een specifiek land gebruikelijk is (''van'' dan wel ''Van'' naar gelang er Vincent voor staat, volgens Nederlandse gewoonte), varieert sterk.
 
Sommige software, al dan niet van Amerikaanse makelij, geeft automatisch alle naamsdelen een hoofdletter ook als dat niet hoort.
 
In [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]] krijgt het tussenvoegsel een hoofdletter als er geen voornaam of voorletter aan voorafgaat. Dus: ''Jan de Vries'', maar: ''de heer De Vries'' en ''de heer en mevrouw Jansen-de Vries''. Niet de heer en mevrouw Jansen-'''De''' Vries.
{{Zie ook|Zie [[Nederlandse spelling van achternamen]] voor meer details.}}
 
In [[België (hoofdbetekenis)|België]] beschouwt men naast de lettervolgorde ook het hoofdlettergebruik als een integraal kenmerk van iemands naam, zoals vastgelegd in het bevolkingsregister, hoewel dit niet letterlijk zo in de wet staat. Belgen worden dus geacht op officiële documenten hun naam op die manier te schrijven. DeDaarbij meeste publicaties volgen dit ook in gewone teksten, waarbijmaakt het dus niet uitmaaktuit of er een ander naamsdeel voor het voorvoegsel staat: ''mevrouw Van Der Velde'', ''mevrouw J. Van Der Velde'' en ''Jan Vanden Broucke''.
 
Deze regel is soms aangevochten door mensen die vinden dat hij niet overeenstemt met de gewoonten in vroeger eeuwen en met de Nederlandse taalregels.<ref>Bijvoorbeeld:
In sommige landen zoals België, Italië en Frankrijk associeert men voorvoegsels met een kleine letter met de [[adel (hoofdbetekenis)|adel]]. Andere mensen met hetzelfde voorvoegsel zouden dit met een hoofdletter moeten schrijven (tenzij ze zich als adellijk willen voordoen). Dit is echter geen officiële regel en er zijn families die al eeuwen een kleine letter gebruiken, terwijl anderzijds adellijke families niet altijd afkerig zijn geweest van hoofdletters. In het tweetalige België komt daar de complicatie bij dat ‘de’ zowel een Frans voorzetsel is (en eventueel een adelspredicaat) als een Nederlands lidwoord.
* Frans de Potter, [https://www.dbnl.org/tekst/_bel002189101_01/_bel002189101_01_0075.php#209 ‘Schrijft gij ook al uwen naam met eene kleine d?’], in ''Het Belfort'', jrg. 6 (1891), p.&nbsp;132
* Marc van Trimpont, [https://www.gerardimontium.be/artikel/over-familienamen-met-de-en-van/ Over familienamen met “de” en “van”], in ''De Heemschutter'' jrg. 152 (1997), p. 23-27 (pdf, 1 MB)</ref> Niettemin volgen de meeste publicaties volgen de regel ook in gewone teksten. Voorstellen om de wet te veranderen op dit punt, hebben het niet gehaald. Sommige schrijvers die ook in Nederland publiceren, gebruiken de ‘Nederlandse’ schrijfwijze, dus met een kleine letter bij aanwezigheid van de voornaam. Een bekend voorbeeld is [[Geert van Istendael]], geboren Geert Vanistendael.
 
In sommige landen zoals België, Italië en Frankrijk associeert men voorvoegsels met een kleine letter met de [[adel (hoofdbetekenis)|adel]]. Andere mensen met hetzelfde voorvoegsel zouden dit met een hoofdletter moeten schrijven (tenzij ze zich als adellijk willen voordoen). Dit is echter geen officiële regel en er zijn families die al eeuwen een kleine letter gebruiken, terwijl anderzijds adellijke families niet altijd afkerig zijn geweest van hoofdletters. In het tweetalige België komt daar de complicatie bij dat ‘de’ zowel een Frans voorzetsel is (en eventueel een adelspredicaat) als een Nederlands lidwoord. Dit speelde een rol bij de jurisprudentie van eind 19e eeuw die de hoofdletterregels in België bepaalt.
 
In België zijn er verschillende procedures gevoerd door mensen die een hoofdletter in hun achternaam wilden wijzigen in een kleine letter, juist met het argument dat dit het herstel van een oude situatie was. Tot 2018 was er in de procedures rondom naamswijziging een speciaal, hoger tarief voor zulke wijzigingen (en ook voor het toevoegen van een voorvoegsel).<ref>[http://www.ejustice.just.fgov.be/eli/wet/1987/05/15/1987009715/justel ''Wet betreffende de namen en voornamen, 15 mei 1987''], art. 14. Medio 2018 is deze wet opgeheven, zie de [http://www.ejustice.just.fgov.be/mopdf/2018/07/02_1.pdf#Page43 Wet houdende diverse bepalingen inzake burgerlijk recht en bepalingen met het oog op de bevordering van alternatieve vormen van geschillenoplossing (1)] (pdf-bestand 6,1 MB), art. 57 en verder (nieuwe bepalingen, als onderdeel van het Burgerlijk Wetboek, p. 69 in de pdf) en art. 117 (opheffing bestaande wet, p. 84 in de pdf). Zie voor de oude tarieven ook het nieuwsbericht [https://www.rtbf.be/info/belgique/detail_2380%20belges%20ont%20demande%20a%20changer%20de%20nom%20et%20ou%20de%20prenom%20en%202015?id=9201764 2380 Belges ont demandé à changer de nom et/ou de prénom en 2015], RTBF 1-2-2016, en zie het bericht [https://rechtenkrant.be/nieuwe-regels-voor-naamswijziging-voornaam-veranderen-wordt-eenvoudiger/ Nieuwe regels voor naamswijziging: voornaam veranderen wordt eenvoudiger] van Lorenzo Risack op de website ''Rechtenkrant'', 5-7-2018, voor de wetswijziging.</ref>
Regel 73:
 
Het ingekorte voorzetsel d’ krijgt vrijwel altijd een kleine letter, het samengetrokken voorvoegsel ''Du'' vaak een hoofdletter, aangezien het lidwoord ''Le'' hier inclusief hoofdletter bij inbegrepen is. Voor Belgen met een Franstalige naam gelden de hiervoor beschreven Belgische regels.
 
In [[Angelsaksische landen]] krijgen meestal alle delen een hoofdletters, dus ook de voor- en tussenvoegsels: Lee Van Cleef, Gus Van Sant, Martin Van Buren. Ook hier zijn uitzonderingen op, zoals [[Walter de la Mare]], onder andere ook bij sommige Britse adellijke families (bijvoorbeeld ''de Vere''). In publicaties over mensen van het Europese vasteland wordt het voorvoegsel dikwijls met een kleine letter geschreven, ook zonder voornaam ervoor, bijvoorbeeld ''[[Willem de Kooning|de Kooning]]'' en ''de Gaulle''. De mate waarin de naam wordt aangepast aan de Engelse gewoonte (''Vincent Van Gogh''), aan de vermeende continentale gewoonte (''van Gogh'') of naar wat in een specifiek land gebruikelijk is (''van'' dan wel ''Van'' naar gelang er Vincent voor staat, volgens Nederlandse gewoonte), varieert sterk.
 
Sommige software, al dan niet van Amerikaanse makelij, geeft automatisch alle naamsdelen een hoofdletter ook als dat niet hoort.
 
Auteurs schrijven van mensen uit een ander land vaak zoals ze gewend zijn in hun eigen land. Zo staat in Nederlandstalige publicaties vaak ''Von der Leyen'' in plaats van ''von der Leyen''. Belgische namen worden in Nederlandse media vaak op de ‘Nederlandse’ wijze geschreven: Wout van Aert in plaats van Wout Van Aert. Maar geregeld wordt de Belgische schrijfwijze gerespecteerd.
 
== Sortering ==