Dopamine: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 69:
Dopamine kan uit het aminozuur [[tyrosine]] worden gevormd. De eerste stap hierbij is de omzetting van tyrosine in [[levodopa]] door het [[enzym]] [[tyrosinehydroxylase]]. Vervolgens wordt deze stof [[decarboxylering|gedecarboxyleerd]] door het enzym DOPA-decarboxylase en ontstaat dopamine.<ref>Leerboek Psychiatrie, J. Bekker, M. Hengeveld e.a., derde druk, De Tijdstroom, Utrecht, 2016</ref> Het komt in het menselijk en dierlijk organisme ook voor als een [[precursor]] van de hormonen [[adrenaline]] en [[noradrenaline]], dat daaruit door [[hydroxylering]] kan ontstaan.
Het speelt een belangrijke rol in door beloning gemotiveerd gedrag bij [[executieve functies]], [[motivatie]], [[Arousal|opwinding]], [[bekrachtiging]] en [[beloning]]. Dopamine heeft ook effect in de hersenen op motorische controle evenals op lagere functies waaronder [[borstvoeding]], [[Orgasme|seksuele bevrediging]] en [[misselijkheid]]. Dopamine is in de populaire cultuur en media de neurotransmitter voor het ervaren van [[geluk (emotie)|geluk]], [[genot]], [[Vreugde|blijdschap]] en [[welzijn]]. <ref><ref name="Wikipedia">{{Bronvermelding anderstalige Wikipedia|taal=en|titel=Dopamine|datum=20201025}}</ref>
In de [[hersenen]] zijn zenuwbanen aanwezig die gevoelig zijn voor deze transmitter zoals de [[voorhoofdskwab]] en de [[basale ganglia]]. De afbraak gaat door middel van de enzymen [[monoamino-oxidase]] en aldehydroxydase en hierbij ontstaat homovanillinezuur. Ook kan dopamine in het bijniermerg omgezet worden in [[noradrenaline]] door het enzym [[Hydroxylering|dopaminehydroxylase]] en vervolgens kan noradrenaline weer gemethyleerd worden tot [[adrenaline]].<ref>Medische biochemie - Moleculaire benadering van de geneeskunde, Schuit, Bohn Stafleu Van Loghum, Houten, 2000</ref>
Regel 81:
* De achterste [[hypothalamus]] heeft dopamine-neuronen die naar het [[ruggenmerg]] uitsteken
* De [[arcuate nucleus]] en de [[periventricular nucleus]] in de hypothalamus naar de [[hypofyse]] en remt zo de afscheiding van [[prolactine]]
* De zona incerta in de de hypothalamus stimuleert de afgifte van [[gonadotropin-releasing hormone]] nodig om de ontwikkeling van het mannelijke en vrouwelijke voortplantingssysteem <ref>
De fysiologische effecten van dopamine zijn afhankelijk van binding aan een van vijf verschillende subtypen van dopamine[[receptor (biochemie)|receptoren]], waarvan de D1- en D2-receptoren de meest bekende zijn.<ref>{{en}}E.R. Kandel, J.H. Schwartz & T.M. Jessell (1991). Principles of Neural Science. Third Edition. Elsevier, New York. {{ISBN|0-444-01562-0}}</ref> Deze hebben verschillende locaties in de hersenen. D1-receptoren worden bijvoorbeeld in het striatum en [[neocortex]] aangetroffen en D2-receptoren vooral in het striatum en het limbische systeem.
Regel 94:
Dopamine werkt vervolgens ook als een "leer"-signaal. Na een actie met een toename van de dopamine-activiteit, wordt het basale ganglia-circuit gewijzigd zodat eenzelfde reactie gemakkelijker kan worden opgeroepen bij soortgelijke situaties in de toekomst voordoen. [46] Dit is een vorm van [[operante conditionering]].
De basale ganglia en dopamine spelen een centrale rol spelen bij de theorie van "actie"-selectie wannneer een persoon of dier zich in een situatie bevindt waarin meerdere [[gedrag]]ingen mogelijk zijn. de activiteit in de basale ganglia bepaalt welke van hen wordt uitgevoerd, door die reactie los te laten van remming terwijl ze blijven remmen. Basale ganglia en dopamine zijn in dit model verantwoordelijk voor het initiëren van gedrag, ze vormen in wezen een besluitvormingssysteem.<ref>
== Dopamine en gedragsstoornissen ==
| |||