Versie van 21 okt 2020 21:37 bewerken Saschaporsche (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers, Uitgezonderden van IP-adresblokkades 67.051 bewerkingen →‎2020: + zie hoofdartikel ← Oudere bewerking		Versie van 22 okt 2020 13:26 bewerken ongedaan maken Afhaalchinees (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers 19.150 bewerkingen Verloop van de oorlog was bizar genoeg nooit beschreven. Nu maar een aanzetje gedaan. Label: Visuele tekstverwerker: omgeschakeld Nieuwere bewerking →
Regel 1: {{Zie artikel\|Dit artikel beschrijft de oorlog in Nagorno-Karabach in de jaren 1988-1994. Voor de nieuwste opleving van het conflict, zie [[conflict in Nagorno-Karabach (2020)]].}} {{Infobox militair conflict \| conflict = Oorlog in Nagorno-Karabach (1988-1994) Regel 4 ⟶ 5: \| onderschrift = Armenië, Nagorno-Karabach en Azerbeidzjan. Het gebied van de voormalige Nagorno-Karabachse Autonome Oblast omlijnd met rood. Het gebied onder de feitelijke jurisdictie van de Republiek Artsach in het bruin. \| partof = \| date = [[20 februari]] [[1988]] – [[12 mei]] [[1994]] \| place = [[Nagorno-Karabach]], [[Azerbeidzjan]]. \| result = [[Republiek Artsach\|Nagorno-Karabach]] is een [[de facto]] onafhankelijke republiek, maar is [[de jure]] onderdeel van Azerbeidzjan. Ook gebieden eromheen zijn onder Armeense controle. Regel 29 ⟶ 30: De '''oorlog in Nagorno-Karabach''' was een [[oorlog\|gewapend conflict]] tussen [[Republiek Artsach\|Nagorno-Karabach]], dat naar [[zelfbeschikkingsrecht\|zelfbeschikking]] streeft (volstrekte [[Onafhankelijkheid (staatkunde)\|onafhankelijkheid]] van Azerbeidzjan ofwel aansluiting bij [[Armenië]]), en [[Azerbeidzjan]], dat deze regio onder volledige zeggenschap wil hebben. De wortels van het conflict gaan terug tot het begin van de 20e eeuw. In februari [[1988]] escaleerde het conflict geleidelijk tot een daadwerkelijke oorlog tussen Azerbeidzjan en Nagorno-Karabach, waarbij Armenië vanaf het begin hulp leverde aan de laatste en sinds [[1993]] zelf ook betrokken raakte bij het conflict.<ref name="usip1-forewrd25">United States Institute of Peace [https://web.archive.org/web/20081202233445/http://www.usip.org/pubs/peaceworks/pwks25/forewrd25.html Nagorno-Karabakh: Searching for a Solution. Foreword]</ref><ref name="usip2-chap3">United States Institute of Peace [https://web.archive.org/web/20081201052200/http://www.usip.org/pubs/peaceworks/pwks19/chap3_19.html Sovereignty after Empire. Self-Determination Movements in the Former Soviet Union. Hopes and Disappointments: Case Studies]</ref><ref name="hrwcommunal">[[Human Rights Watch]] [http://hrw.org/reports/1995/communal/ Playing the "Communal Card". Communal Violence and Human Rights]</ref><ref>[[Human Rights Watch]] [http://www.hrw.org/reports/1993/WR93/Hsw-07.htm The former Soviet Union. Human Rights Developments]</ref> ~~Momenteel~~Als gevolg van de oorlog is Nagorno-Karabach, in omvang verdubbeld als de [[Republiek Artsach]], ''de facto'' onafhankelijk van Azerbeidzjan, maar internationaal niet erkend als zelfstandige staat. Deze verdubbeling vond plaats door inlijving van het tussen Armenië en Nagorno-Karabach gelegen gebied. Daarmee is een aaneengesloten Armeens gecontroleerd gebied ontstaan, samengesteld uit het oorspronkelijke Armenië en het nieuwe Artsach. Een noordelijk district dat oorspronkelijk bij de oblast Nagorno-Karabach behoorde wordt sinds 1991 gecontroleerd door Azerbeidzjan. De meeste landen van de wereld rekenen het gehele gebied [[de jure]] (formeel) tot het grondgebied van [[Azerbeidzjan]]~~. Sinds 1994 onderhandelen Armenië en Azerbeidzjan over de toekomstige status van het gebied~~.▼ ~~==Inleiding==~~ ▲Momenteel is Nagorno-Karabach, in omvang verdubbeld als de [[Republiek Artsach]], ''de facto'' onafhankelijk van Azerbeidzjan, maar internationaal niet erkend. Deze verdubbeling vond plaats door inlijving van het tussen Armenië en Nagorno-Karabach gelegen gebied. Daarmee is een aaneengesloten Armeens gecontroleerd gebied ontstaan, samengesteld uit het oorspronkelijke Armenië en het nieuwe Artsach. Een noordelijk district dat oorspronkelijk bij de oblast Nagorno-Karabach behoorde wordt sinds 1991 gecontroleerd door Azerbeidzjan. De meeste landen van de wereld rekenen het gehele gebied [[de jure]] (formeel) tot het grondgebied van [[Azerbeidzjan]]. Sinds 1994 onderhandelen Armenië en Azerbeidzjan over de toekomstige status van het gebied. Sinds 1994 onderhandelen Armenië en Azerbeidzjan over de toekomstige status van het gebied. Honderdduizenden burgers aan beide zijden raakten door het conflict ontheemd. Het geweld is meermaals opnieuw opgelaaid, het meest recent en meest hevig [[conflict in Nagorno-Karabach (2020)\|in het najaar van 2020]]. ~~== Juridische en historische conceptie van het conflict ==~~ Bij de oorlog in Nagorno-Karabach staan het [[zelfbeschikkingsrecht]] van een volk en de [[territoriale integriteit]] van een staat tegenover elkaar. ''[[De jure\|Formeel]]'' behoort Nagorno-Karabach tot het grondgebied van Azerbeidzjan, maar de Azerbeidzjaanse autoriteiten hebben momenteel geen enkele zeggenschap over Nagorno-Karabach. ''[[De facto]]'' gedraagt Artsach (Nagorno-Karabach) zich als een onafhankelijke republiek, maar feitelijk is het een provincie geworden van Armenië.{{Bron?\|\|2019\|05\|26}}<ref name="ambtsbericht2006">[[Ministerie van Buitenlandse Zaken (Nederland)\|Ministerie van Buitenlandse Zaken]], ''[http://www.minbuza.nl/binaries/minbuza_doc/pdf/a/0_aab-armenie-2006.pdf Algemeen ambtsbericht Armenië 2006]'', p. 24.</ref> In de oorlog van [[1991]]-[[1994]] hebben de Armeniërs van Nagorno-Karabach inmiddels niet alleen de voormalige [[autonome oblast]] gefortificeerd, maar ook het oorspronkelijk door Azerbeidzjanen en Koerden bewoonde gebied bezet dat tussen Armenië en Nagorno-Karabach is gelegen, zo is een geografische verbinding tot stand gekomen met Armenië<ref name="usip1-forewrd25" /> en een veiligheidsgordel gevormd.<ref>NKR office in Washington DC. [https://web.archive.org/web/20071109182525/http://www.nkrusa.org/nk_conflict/assets/facts_evidence_1.pdf Nagorno Karabakh Conflict. Facts and Evidence. Part 1]</ref> Anderzijds is het Azerbeidzjaanse gezag in het noordelijke district van Nagorno-Karabach gehandhaafd gebleven. Grootschalige [[etnische zuiveringen]] hebben ervoor gezorgd dat er in het Armeens gecontroleerde gebied voornamelijk nog Armenen wonen, terwijl in het noorden van de betwiste regio de Armenen zijn verdreven. Deels is deze zuivering dus een bevolkingsuitwisseling geworden. Als vergelding voor het [[Territoriaal geschil#Samenhangende begrippen\|bezet houden]] van Azerbeidzjaans grondgebied, houden Azerbeidzjan en bondgenoot [[Turkije]] de grenzen met Armenië en Artsach gesloten.<ref name="ambtsbericht2006" /> ==~~2020~~ Verloop == Het grotendeels door etnische [[Armenen]] bevolkte Nagorno-Karabach was in 1921 per decreet door de [[Sovjet-Unie]] toegewezen aan de [[Azerbeidzjaanse Socialistische Sovjetrepubliek]] (SSR), de voorloper van het huidige Azerbeidzjan. Zo ontstond het [[Nagorno-Karabachse Autonome Oblast]], een gebied met [[Autonome oblast van de Sovjet-Unie\|beperkte autonomie]]. Hoewel zowel de naburige Armeense SSR als de Armeense bevolking van het gebied tegen die beslissing protesteerden, bleef het tijdens de Sovjetjaren relatief rustig. ~~{{Zie hoofdartikel\|Conflict in Nagorno-Karabach (2020)}}~~ Eind september 2020 laaiden de vijandelijkheden tussen de strijdende partijen weer op bij het hernieuwde conflict.<ref>[https://www.ad.nl/buitenland/nagorno-karabach-claimt-vernietiging-legermaterieel-azerbeidzjan~a8d6d307/ ''Nagorno-Karabach claimt vernietiging legermaterieel Azerbeidzjan''] AD, 27 september 2020, bezocht 29-9-2020</ref> Het conflict escaleerde in de eerste week van oktober.<ref>{{Citeer web \|url= https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5188268/nagorno-karabach-armenie-azerbeidzjan-conflict-oorlog\|titel= Bommen over en weer: burgers doelwit bij conflict Armenië en Azerbeidzjan\|auteur= \|uitgever= RTL Nieuws\|datum= 6 oktober 2020\|bezochtdatum=6 oktober 2020}}</ref> Onder meer de stad [[Gəncə]] werd door het Armeense leger onder vuur genomen.<ref>{{Citeer web \|url= https://www.parool.nl/wereld/strijd-om-nagorno-karabach-escaleert~b58ddd5d3/\|titel= Strijd om Nagorno-Karabach escaleert \|auteur= \|uitgever= \|datum= 5 oktober 2020\|bezochtdatum=6 oktober 2020}}</ref> Azerbeidzjan nam [[Stepanakert]] twee keer onder vuur.<ref>https://www.standaard.be/cnt/dmf20201008_93519920</ref>▼ Dat veranderde toen de Sovet-Unie aan het eind van de jaren 80 afkoerste op een [[Uiteenvallen van de Sovjet-Unie\|implosie]]. Wat aanvankelijk begon met vreedzame protesten door Karabachse Armeniërs leidde vanaf februari 1988 tot de eerste gewelddadige aanvaringen tussen beide kampen, gevolgd door toenemende militarisering en grootschalige vluchtelingenstromen. Pogingen van het Karabachse parlement om aansluiting bij Armenië te zoeken werden verworpen. In een referendum, geboycot door de Azerbeidzjaanse minderheid, sprak een overgrote meerderheid van de Karabachse bevolking zich eind 1991 uit voor onafhankelijkheid, die vervolgens op 6 januari 1992 werd uitgeroepen. Inmiddels was zowel Armenië als Azerbeidzjan als gevolg van het uiteenvallen van de Sovjet-Unie onafhankelijk geworden. De twee jonge landen wilden in de strijd om het betwiste gebied, met steun van hun bevolking, van geen wijken weten. Verdragen over [[oorlogsrecht]] hadden ze nog niet getekend. Het geweld escaleerde na de onafhankelijkheidsverklaring in 1992 snel, waarbij de Armeniërs de meeste militaire successen boekten. Met de inname van de stad [[Şuşa (stad)\|Şuşa]], de oude hoofdstad en het voornaamste Azerbeidzjaanse bolwerk in Nagorno-Karabach, boekten de Armeniërs in mei 1992 een belangrijke militaire en symbolische overwinning. Maar de Azerbeidzjanen bleven ook daarna tegenwicht bieden en het aantal slachtoffers liep aan beide zijden op. Armeense burgers waren al eind jaren 80 het slachtoffer van tegen hen gerichte [[pogrom]]s geworden in de Azerbeidzjaanse steden [[Soemgait]], [[Gəncə]] en [[Bakoe]]. De Armeniërs richtten in 1992 op hun beurt een slachting aan onder honderden Azerbeidzjaanse burgers in Nagorno-Karabach aan in het [[bloedbad van Chodzjali]]. Het totale dodental van de oorlog wordt geschat rond de 30.000. Tegen de zomer van 1993 had Armenië niet alleen nagenoeg het hele grondgebied van Nagorno-Karabach in handen gekregen, maar ook gebieden daarbuiten, zoals de [[Laçın-corridor]], die de betwiste republiek verbond met Armenië. Met behulp van Rusland kwam het in het voorjaarvan 1994 tot een [[staakt-het-vuren]]. De territoriale verschuivingen werden daarmee, met tegenzin, geaccepteerd. Een vredesverdrag volgde echter nooit. == Uitkomst == Bij de oorlog in Nagorno-Karabach staan het [[zelfbeschikkingsrecht]] van een volk en de [[territoriale integriteit]] van een staat tegenover elkaar. ''[[De jure\|Formeel]]'' behoort Nagorno-Karabach tot het grondgebied van Azerbeidzjan, maar de Azerbeidzjaanse autoriteiten hebben momenteel geen enkele zeggenschap over Nagorno-Karabach. ''[[De facto]]'' gedraagt Artsach (Nagorno-Karabach) zich als een onafhankelijke republiek, maar feitelijk is het een provincie geworden van Armenië.{{Bron?\|\|2019\|05\|26}}<ref name="ambtsbericht2006">[[Ministerie van Buitenlandse Zaken (Nederland)\|Ministerie van Buitenlandse Zaken]], ''[http://www.minbuza.nl/binaries/minbuza_doc/pdf/a/0_aab-armenie-2006.pdf Algemeen ambtsbericht Armenië 2006]'', p. 24.</ref> In de oorlog van 1991-1994 hebben de Armeniërs van Nagorno-Karabach niet alleen de voormalige [[autonome oblast]] gefortificeerd, maar ook het oorspronkelijk door Azerbeidzjanen en Koerden bewoonde gebied bezet dat tussen Armenië en Nagorno-Karabach is gelegen, zo is een geografische verbinding tot stand gekomen met Armenië<ref name="usip1-forewrd25" /> en een veiligheidsgordel gevormd.<ref>NKR office in Washington DC. [https://web.archive.org/web/20071109182525/http://www.nkrusa.org/nk_conflict/assets/facts_evidence_1.pdf Nagorno Karabakh Conflict. Facts and Evidence. Part 1]</ref> Anderzijds is het Azerbeidzjaanse gezag in het noordelijke district van Nagorno-Karabach gehandhaafd gebleven. Grootschalige [[etnische zuiveringen]] hebben ervoor gezorgd dat er in het Armeens gecontroleerde gebied voornamelijk nog Armenen wonen, terwijl in het noorden van de betwiste regio de Armenen zijn verdreven. Deels is deze zuivering dus een bevolkingsuitwisseling geworden. Als vergelding voor het [[Territoriaal geschil#Samenhangende begrippen\|bezet houden]] van Azerbeidzjaans grondgebied, houden Azerbeidzjan en bondgenoot [[Turkije]] de grenzen met Armenië en Artsach gesloten.<ref name="ambtsbericht2006" /> == Aanhoudende onrust == Ook na 1994 kwam het tot nieuwe diplomatieke en ook gewelddadige confrontaties, onder meer in 2008 en 2016. Het conflict blijft in zowel Armenië als Azerbeidzjan een grote politieke rol spelen. ▲Eind september 2020 [[Conflict in Nagorno-Karabach (2020)\|laaiden de vijandelijkheden]] tussen de strijdende partijen weer op bij het hernieuwde conflict.<ref>[https://www.ad.nl/buitenland/nagorno-karabach-claimt-vernietiging-legermaterieel-azerbeidzjan~a8d6d307/ ''Nagorno-Karabach claimt vernietiging legermaterieel Azerbeidzjan''] AD, 27 september 2020, bezocht 29-9-2020</ref> Het conflict escaleerde in de eerste week van oktober.<ref>{{Citeer web \|url= https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/buitenland/artikel/5188268/nagorno-karabach-armenie-azerbeidzjan-conflict-oorlog\|titel= Bommen over en weer: burgers doelwit bij conflict Armenië en Azerbeidzjan\|auteur= \|uitgever= RTL Nieuws\|datum= 6 oktober 2020\|bezochtdatum=6 oktober 2020}}</ref> Onder meer de stad [[Gəncə]] werd door het Armeense leger onder vuur genomen.<ref>{{Citeer web \|url= https://www.parool.nl/wereld/strijd-om-nagorno-karabach-escaleert~b58ddd5d3/\|titel= Strijd om Nagorno-Karabach escaleert \|auteur= \|uitgever= \|datum= 5 oktober 2020\|bezochtdatum=6 oktober 2020}}</ref> Azerbeidzjan nam [[Stepanakert]] twee keer onder vuur.<ref>https://www.standaard.be/cnt/dmf20201008_93519920</ref> == Zie ook ==

Oorlog in Nagorno-Karabach (1988-1994): verschil tussen versies