Wikipedia

Scheurbuik: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
D'Arch (overleg | bijdragen)
Terugdraaiers
27.076 bewerkingen
k Wijzigingen door 213.126.121.146 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door RonaldB
verander dit niet
Regel 1:
{{Disclaimer medisch lemma}}
{{Infobox aandoening
| afbeelding = Scorbutic gums.jpg
| caption = Tandvleesbloedingen ten gevolge van scheurbuik.
| naam = Scheurbuik
| latijn = scorbutus
| ICD10 = {{ICD10|E|54||e|50}}
| ICD9 = {{ICD9|267}}
| DiseasesDB = 13930
| OMIM = 240400
| MedlinePlus = 000355
| eMedicineSubj = med
| eMedicineTopic = 2086
| eMedicine_mult = {{eMedicine2|derm|521}} {{eMedicine2|ped|2073}} {{eMedicine2|radio|628}}
| MeshID = D012614
}}
 
'''Scheurbuik''' (medisch: ''scorbutus'' of ''scorbuut'') is een [[ziekte]] ten gevolge van een langdurig [[Vitamine C|vitamine-C]]-tekort (ascorbinezuurdeficiëntie) zoals dat in vroeger eeuwen op [[zeilschip|zeilschepen]] op de [[grote vaart]] veel voorkwam.
 
== Symptomen en behandeling ==
Symptomen van scheurbuik zijn onder meer zwellingen en bloedingen van het [[tandvlees]], [[petechiën]], vooral op onderbenen, slapte, stijve en pijnlijke ledematen en [[inwendige bloeding]]en. Er is geen sprake van een specifieke buikaandoening. Onbehandelde scheurbuik is op lange termijn dodelijk, maar de behandeling is eenvoudig: vitamine C innemen.
 
Vitamine C is mede verantwoordelijk voor de productie van [[collageen]]. Dat is een eiwit dat instaat voor stevigheid van biostructuren. Indien niet voldoende vitamine C aanwezig is zal dit eiwit zijn functie niet of slecht kunnen uitvoeren. Als eerste zullen bloedvaatjes het begeven en zo bloedingen veroorzaken.
 
== Geschiedenis ==
Van scheurbuik was bekend dat zij aan het eind van de winter veel voorkwam in de [[Oostzee]]landen en het noordelijk deel van [[Scandinavië]]. Op de verre ontdekkings- en handelsreizen die men na de [[middeleeuwen]] maakte was het een van de voornaamste doodsoorzaken aan boord van de zeilschepen. De bemanningen van de schepen van [[Vasco da Gama]], rond 1500, en van [[Ferdinand Magellaan]], begin 16e eeuw, leden aan scheurbuik.
 
Hoewel sinds de eerste ontdekkingsreizen duidelijk was dat het eten van [[citrusvrucht]]en de ziekte binnen enkele dagen deed verdwijnen bleven de geneeskundigen eeuwenlang zoeken naar andere remedies. De geneeskundige en hoogleraar [[Herman Boerhaave]] beschreef rond 1700 de ziekte als een probleem van de [[Hart en vaatstelsel|bloedcirculatie]], veroorzaakt door vochtig en koud weer en een tekort aan beweging. Door zijn groot gezag in de Europese geneeskundige wereld bleef deze opvatting nog lang opgeld doen.<ref>Leuftink A.E., (2008) Harde heelmeesters, Zeelieden en hun dokters in de 18e eeuw, Walburg Pers, Zutphen</ref>
 
De Britse marinearts [[James Lind]] (1716-1794) wist na 1747 gedaan te krijgen dat op Engelse marineschepen [[Citroen (vrucht)|citroensap]] werd verstrekt. In wat gezien kan worden als de eerste [[Gerandomiseerd onderzoek met controlegroep|randomized clinical trial]] toonde hij in 1747 de effectiviteit aan door zes groepen van twee patiënten een ander voedingssupplement te geven, waarbij de twee die twee sinaasappels en een citroen kregen binnen zes dagen genazen, terwijl de overigen niet herstelden.<ref>{{aut|Stehouwer C., Koopmans R., Meer, J. van der}}, ''Interne geneeskunde'', [[Bohn Stafleu van Loghum]], Houten, 2010, veertiende herziene druk, p. 16</ref> Het leverde de Engelse matrozen de bijnaam ''Limeys'' op.<ref>Nederlands tijdschrift tegen de Kwakzalverij, Jaargang 118, 2007, nr. 3</ref> Eerder werd soms al een aftreksel van [[lepelblad]] met [[jenever]] gebruikt. De houdbaarheid van vruchten en sap was op lange reizen een probleem, maar halverwege de [[18e eeuw]] kwam men erachter dat ook het regelmatig eten van het langdurig houdbare [[zuurkool]] het optreden van scheurbuik kon voorkomen.
 
Fatale vormen van scheurbuik komen sinds het begin van de 20e eeuw niet meer voor in Nederland en België. De diagnose wordt een enkele maal nog weleens gesteld bij iemand met een zeer onvolwaardig dieet.
 
== Etymologie ==
Het woord scheurbuik is een op [[volksetymologie]] gebaseerde verbastering van het Latijnse woord ''scorbutus''.
De stofnaam voor vitamine C is ascorbinezuur, afgeleid van ''a'' (niet) en ''scorbutus'' (scheurbuik).
 
{{Appendix}}
{{Commonscat|Scurvy}}
 
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Scheurbuik"