|
== Geologie==
HetIn het Paltserwoud wordtliggen voornamelijkvooral gekarakteriseerd door een blok vanhet [[Buntsandstein]] (bontzandsteen) en dehet onderliggende formaties[[Zechstein]] vanaan het Zechsteinoppervlak. De tektonischvorming van gesteentelagen gevormdein gesteentenlaagbekkens en de daaropvolgende erosie heeft geleid tot de topografie van de lage bergketen die we vandaag zien.
===Ontstaansgeschiedenis===
==== Vorming van de bonte zandsteenBuntsandstein====
Ongeveer 275 miljoen jaar geleden lagen de continenten verenigd in een grote landmassa, die [[Pangea]] genoemd wordt. Aan het einde van het [[Perm (periode)|Perm]] (ongeveer 275 miljoen jaar geleden) vormden zich [[horst (geologie)|horsten]] en [[graben]]s in dit continent, sommige in het gebied van het hedendaagse Paltserwoud. De zandsteenformaties van het [[Rotliegend]], sommige met een dikte van 100 meter, werden in die bekkens afgezet.
In de geologische periode van het [[Perm (periode)|Perm]] (ongeveer 296 - 251 miljoen jaar geleden) werden de eerste zandsteenformaties, sommige met een dikte van 100 meter, afgezet in het gebied van het hedendaagse Paltserwoud; vooral de rotsstukken van [[Rotliegendes]] en [[Zechstein]] (ongeveer 256 - 251 miljoen jaar geleden) zijn belangrijk. Aan het begin van het Duitse [[Trias]], dat is van het [[Onder-Trias]] tot het begin van het [[Midden-Trias]], was er (ongeveer 251 - 243 miljoen jaar geleden) een woestijnachtig klimaat zodat als gevolg van verdere zandafzettingen steenlagen tot 500 meter dikte werden gevormd. Dit leidde, onder andere door het erbij komen van [[IJzer(III)oxide|ijzeroxide]], tot een wisselende kleuring van de steenlagen - vandaar de naam bontzandsteen - en dat leidde, afhankelijk van de soort en de samenhang van het materiaal (kleigebonden zandsteen tegenover verkiezelde kwartszandsteen) tot de vorming van steenlagen van verschillende hardheid. Dit resulteerde in de onderverdelingen van lagere, middelste en bovenste bontzandsteen. Deze bontzandsteenformaties werden begraven onder verschillende soorten afzettingen in de aangrenzende gedeeltes van muschelkalk (243 - 235 miljoen jaar geleden) en [[keuper]] (234 - 200 miljoen jaar geleden) en ook tijdens de [[Jura (periode)|Jura]] (200 - 142 miljoen jaar geleden) en het [[Krijt (periode)|Krijt]] (142 - 66 miljoen jaar geleden).
Aan het begin van het [[Trias]] (ongeveer 251 - 243 miljoen jaar geleden) heerste in Europa een woestijnachtig klimaat. In de vorm van [[puinwaaier]]s werden zandsteenlagen tot 500 meter dikte gevormd. Het ijzer in het gesteente reageert onder droge omstandigheden met zuurstof uit de lucht en vormt roodkleurig [[IJzer(III)oxide|ijzeroxide]]. Omdat het effect niet in elke laag gelijk is ontstaat een wisselende kleuring van de steenlagen. Daarom werden ze Buntsandstein genoemd. Bovendien zorgden kleine verschillen tussen de lagen (kleiige zandsteen tegenover verkiezelde kwartszandsteen) voor een verschil in [[competentie (geologie)|competentie]]. Op grond daarvan is de Buntsandstein ingedeeld in een onder-, middel- en bovendeel.
==== Het ontstaan van de huidige vorm van de bontzandsteen==== ▼[[Bestand:Teufelstisch_Kreuzschichtung.jpg|thumb|Doorsnede van de laag bontezandsteen aan de voet van de Teufelstisch in de buurt van [[Hinterweidenthal]]]] ▼Aan het begin van de [[Paleogeen|Paleogene]] periode van het [[Cenozoïcum]] (66 tot 23,8 miljoen jaar geleden) leidde de vorming van de [[Alpen]] tot aanzienlijke spanningen in de aardkorst, wat in hun omgeving aan de noordkant van de Alpen een opbolling veroorzaakte in de mantel en de korst. Bij de top van de boog die zo werd gevormd, waren er aanzienlijke uitrekkingsspanningen, zodat de steenlagen werden uitgerekt en er, ongeveer 35 miljoen jaar geleden, diepe scheuren en verzakkingen in de aardkorst kwamen ([[passieve rifting]]). Tezelfdertijd werden de zijkanten van de pas ontstane laaglanden opgetild, in het geval van het Paltserwoud tot een hoogte van ongeveer 1000 meter. ▼
De Buntsandstein werd begraven onder verschillende jongere afzettingen. Eerst volgde de [[Muschelkalk]] (ongeveer 243 - 235 miljoen jaar geleden) en de Keuper (234 - 200 miljoen jaar geleden, daarna andere afzettingen tijdens de [[Jura (periode)|Jura]] (200 - 142 miljoen jaar geleden) en het [[Krijt (periode)|Krijt]] (142 - 66 miljoen jaar geleden).
Deze processen, die nog steeds doorgaan, hebben vier belangrijke consequenties gehad voor het huidige landschap van het lage berggebied.
* De verwijdering van ongeveer 800 meter oppervlaktesteen ([[Dogger]], [[Lias (geologie)|Lias]], Keuper en Muschelkalk) en zodoende de blootstelling van de Bontzandsteen.
▲==== Het ontstaan van dehet huidige vorm van de bontzandsteenreliëf====
* De kanteling van de zandsteen lagen.
▲[[Bestand:Teufelstisch_Kreuzschichtung.jpg|thumb|Doorsnede van de laag bontezandsteenBuntsandstein aan de voet van de Teufelstisch in de buurt van [[Hinterweidenthal]]]]
* De vorming van heuvels en dalen
▲Aan het begin van dehet [[Paleogeen |Paleogene]] periode van het [[Cenozoïcum]] (66 tot 23,8 miljoen jaar geleden) leidde de vorming van de [[Alpen]] tot aanzienlijke spanningen in de aardkorst ,. wat in hun omgeving aan deTen noordkantnoorden van de Alpen eenheerste opbollingals veroorzaaktegevolg invan dehet mantelgroeiende engebergte deaanzienlijke korst[[rekspanning]]. BijOngeveer de35 topmiljoen vanjaar degeleden boogontstond dieals zogevolg werdeen gevormd, waren er aanzienlijkegrote uitrekkingsspanningengrabenstructuur, zodat de steenlagen[[Boven-Rijnslenk]]. werdenOok uitgerektin enhet er,gebied ongeveervan 35het miljoenPaltserwoud jaar geleden,ontstonden diepe scheurenbreuken en verzakkingen in de aardkorst . kwamenTerwijl ([[passievede rifting]]).Boven-Rijnslenk Tezelfdertijdlangzaam verzakte werden de zijkanten van dehet pasbekken ontstane[[tektonische laaglanden opgetildopheffing|opgeheven]], in het geval van het Paltserwoud tot een hoogte van ongeveer 1000 meter.
* Het breken van het bontzandsteen in losse brokken en de formatie van breuken
====Vorming van het huidige landschap====
De opheffing van het gebied gaat nog steeds door. Omdat het gebied vooral aan de kant van de Boven-Rijnslenk wordt opgeheven zijn de gesteentelagen gekanteld.
In het latere Paleogeen (34 tot 23,8 miljoen jaar geleden) en [[Neogeen]] (23,8 tot 2,8 miljoen jaar geleden) en ook in het [[Kwartair]]e tijdvak (2,8 - 0,01 miljoen jaar geleden) voerden erosieprocessen nog een keer de boventoon. Het waren vooral de verwerende en afslijtende processen, die zich voordeden tijdens de diverse koude en warme periodes, die de uiteindelijke topografische vorm van het Paltserwoud bepaalden. Kenmerkend hiervoor is een systeem van diep ingesneden valleien, vooral in het noorden en midden, uiteenlopende bergvormen en grillige rotsformaties.
Vanaf het latere Paleogeen gaan opheffing en erosie hand in hand. De opheffing zorgde dat rivieren zich in konden slijten. Er ontstond een landschap van heuvels en dalen. Door de erosie is ongeveer 800 meter gesteente verwijderd ([[Dogger]], [[Lias (geologie)|Lias]], Keuper en Muschelkalk) waardoor het Buntsandstein nu aan het oppervlak ligt. [[Verwering]] en erosie zorgden voor het ontstaan van grillige kliffen en rotsen in de Buntsandstein. Kenmerkend is een systeem van diep ingesneden valleien uiteenlopende bergvormen en grillige rotsformaties, vooral in het noorden en midden van het Paltserwoud.
===Structuur===
====Basisgesteente====
[[Gneis]] en [[leisteen]] vormenliggen tegenwoordig aan het grondgesteenteoppervlak vanin het Paltserwoud maar ze worden over het algemeen bedekt door jongere steenformaties die slechts op een paar plaatsen op de oostelijke hoek van de bergen open liggen.
====Formaties van Rotliegend en Zechstein====
| 