Maria Hille: verschil tussen versies

'''Maria Elisabeth Hille''' ([[Rhauderfehn]], [[3 juli]] [[1827]] – [[Den Haag]], in of na 1893 overleden) was een Nederlands [[fotograaf]] in de negentiende eeuw die een portretatelier had en een rol speelde in de architectuurfotografie en het vervaardigen van stadsgezichten.<ref> https://rkd.nl/explore/artists/372649 </ref> Ze geldt als de eerste Nederlandse beroepsfotografe.

Hille werkte onder andere voor de [[Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst]]. Zij maakte de eerste architectuurfoto die werd opgenomen in een Nederlands bouwkundig tijdschrift. Ook stelde zij in opdracht van de gemeente [[Leiden]], het eerste album met architectuurfoto's samen. <ref>R. van Venetië en A. Zondervan, ''Geschiedenis van de Nederlandse architectuurfotografie'', 1989 Uitgeverij 010 Rotterdam, p. 7</ref> Als grootste bron van inkomsten zal echter haar portretstudio hebben gediend, waar zij vooral [[Carte de visite|cartes de visites]] produceerde.

Maria Elisabeth (ook wel Elizabeth) Hille werd op 3 juli 1827 geboren te [[Rhauderfehn]] of Rauder Westerfehn in Duitsland. Ze trouwde met Claus Pruter, afkomstig uit [[Emden (Nedersaksen)|Emden]], die zich in 1852 vestigt in Groningen als portretschilder. Een jaar later, in 1853, opende hij een fotografisch atelier aan de Hereweg.

Op 15 oktober 1853 werd hun enige kind geboren: Catherina Gerardina Margaretha Pruter, als dochter van 'daguerreothijpist' Claus Pruter en Maria Elisabeth Hille, 'zonder beroep'.<ref> Groninger archieven, [https://www.allegroningers.nl/zoeken-op-naam/persons?ss=%7B%22q%22:%22Maria%20Elisabeth%20Hille%22%7D geboorteakte 1853] </ref>

In mei 1855 vertrok het gezin naar [[Middelburg (Zeeland)|Middelburg]], waar Pruter adverteerde met een fotografisch atelier ‘tot het vervaardigen van portretten, gezichten van buitenplaatsen en stadgezichten’. Ze vestigden zich eerst op de Lange Delft, in september verhuisden ze naar de Vlasmarkt. <ref>A. Verburg en J. van Bennekom, ''In Zeeuws licht gevangen. Fotografie in Middelburg 1842-1870'', Middelburg 1994,p. 49 </ref> De familie Pruter vertrok op 28 juli 1856 naar [[Amsterdam]] waar het echtpaar zich op Nieuwendijk 41 als het „Nieuw Duitsch Photographisch Etablissement van C. & M. Pruter” vestigde.<ref>[https://archief.amsterdam/indexen/persons?ss=%7B%22q%22:%22Maria%20Elizabeth%20Hille%22%7D Bevolkingsregister Amsterdam, aktedatum 15-10-1853]</ref>

In 1857 vertrokken Maria Hille en Claus Pruter naar ‘[[Den Haag|s-Gravenhage]]. Waar Maria Hille eerst summier werd vermeld als compagnon, wordt de naam van het atelier vanaf nu vermeld als „M. Hille en Comp.”. Het atelier was gevestigd op het Buitenhof K 104, nabij de Gevangenpoort. Gesuggereerd wordt wel dat de naamswijziging verband houdt met de populariteit van het ''Nieuw Groot Cosmoramisch Stereoscopisch Kabinet van H. Hille en Comp. van Hamburg'' dat in 1857 tweemaal Den Haag aandeed.<ref>[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:000015462:mpeg21:a0019 advertentie in Dagblad van Zuidholland en 's Gravenhage, 17-03-1857]</ref> <ref name="depthoffield.universiteitleiden.nl">R. van Venetië, A. Zondervan, [https://depthoffield.universiteitleiden.nl/0714f02nl/ ''Maria Hille'', in Fotolexicon,7e jaargang, nr. 14 (september 1990)]</ref> Dat echter Maria Hille en haar echtgenoot zélf achter dit Cosmoramisch Stereoscopisch Kabinet zaten, wordt aannnemlijk gemaakt door de opmerkelijke gelijktijdigheid van de aanwezigheid van Maria Hille en Claus Pruter in hotel Oud Keizershof in Den Bosch en twee voorstellingen in dat zelfde hotel in december 1856. <ref>J. Coppens, e.a., ''Het licht van de negentiende eeuw. De komst van de fotografie in de provincie Noord-Brabant'', Eindhoven z.j. [1997],p. 27, 76.</ref>

Als portretfotografe heeft Hille een oeuvre achtergelaten dat vergelijkbaar is met andere portretstudio's uit die tijd: ze vervaardigde cartes de visites in de gangbare vorm. Deze portretten zijn onder andere te vinden in de collecties van het Haags Gemeentearchief en het Rijksbureau Kunsthistorische Documentatie .<ref>RKD images [https://rkd.nl/en/explore/images#filters%5Bkunstenaar%5D=Hille%2C+Maria Maria Hille]</ref>

Dat zij echter ook actief was als architectuurfotograaf is bijzonder. In die tijd bestond er enige weerstand tegen het uitoefenen van het beroep van fotograaf door vrouwen, onder andere vanwege het 'werken buitenshuis en op den publieken weg'.<ref>S. Wachlin, ''Corine Ingelse (1869-1950) beroepsfotografe'', in J. Aalbers e.a. ed. Utrechtse biografieën I (Amsterdam en Utrecht 1994) p.89</ref> Hille vervaardigde het vroegst bekende in opdracht gemaakte album met architectuurfoto's in Nederland. Het album werd vervaardigd in opdracht van de stad Leiden en op 30 juli 1858 door de gemeenteraad aangeboden aan Z.K.H., de Prins van Oranje, ter gelegenheid van diens afstuderen aan de Leidse universiteit. Het album bevat acht opnamen van stadsgezichten en bekende gebouwen als het stadhuis, de waag, het Academiegebouw en de Hooglandse Kerk. Het is bekend dat het gehele album f 825,50 heeft gekost. Hille kreeg daarvan voor het maken van de foto’s f 80,- uitbetaald, de zilversmid en de schoonschrijver respectievelijk f 710,50 en f 25,-.<ref>R. van Venetië, A. Zondervan, [https://name="depthoffield.universiteitleiden.nl"/0714f02nl/ ''Maria Hille'', in Fotolexicon,7e jaargang, nr. 14 (september 1990)]</ref>

Ook in Den Haag vervaardigde Hille enkele albums met stadsgezichten. En zij wist een opdracht te verkrijgen van de [[Maatschappij tot Bevordering der Bouwkunst]], voor het periodiek verschijnende ''Afbeeldingen van Oude bestaande gebouwen in Nederland''. Hierin verscheen in 1859 haar opname van het stadhuis van Middelburg, middels ingeplakte albuminedrukken.<ref>R. van Venetië, A. Zondervan, [https://name="depthoffield.universiteitleiden.nl"/0714f02nl/ ''Maria Hille'', in Fotolexicon,7e jaargang, nr. 14 (september 1990)]</ref>

In 1886 werd de firma Hille nog door H.M. de Koning bedankt voor het toezenden van foto's van het brandende Kurhaus in Scheveningen. <ref>[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=MMKB04:000117547:mpeg21:a0001 Haagsche Courant, 8-9-1886]</ref> Het Haags gemeentearchief heeft naast andere foto's van de firma Hille ook afdrukken van deze opnamen van het afgebrande Kurhaus in de collectie.<ref> Kurhaus 1886, M. Hille, [https://haagsgemeentearchief.nl/mediabank/beeldcollectie/detail/cc3ecd2c-f6e1-4896-b7dc-99e4402371bd/media/b951f35c-648a-4065-bd3d-a9e5514549a1 beeldbank Haags Gemeentearchief]</ref>