Communicatie: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Labels: Vervangen Misbruikfilter: Schuttingtaal Visuele tekstverwerker |
k Wijzigingen door 90.145.249.146 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Ronnie PG |
||
Regel 1:
{{Zie dp}}
[[Bestand:Communication.gif|thumb|[[Betekenis|Betekenisgeving]]: "Dit is 'n groene boom". De boodschap lijkt te zijn verwerkt, maar er is nog geen reactie zichtbaar.]]
'''Communicatie''' is een activiteit waarbij [[Organisme|levende wezens]] [[betekenis]]sen uitwisselen door op elkaars [[Signaal (algemeen)|signalen]] te reageren. Het [[Latijn|Latijnse]] [[Stam (taalkunde)|woord]] ''communicare'' slaat terug op "iets gemeenschappelijk maken". Deze pagina behandelt de [[Sociale interactie|interactie]] tussen mensen, maar er bestaat ook [[diercommunicatie]] en [[plantencommunicatie]]. Communicatie is behalve een sociale ''activiteit'', ook het ''resultaat'' van het contact: de optelsom van wederzijdse betekenisgevingen, ook wel communicatie-effect genoemd.
==Woorden én daden ==
[[Bestand:HZZ2.jpg|thumb|Horen, zien en zwijgen. Ook 1 minuut stilte kan veelzeggend zijn.]]Bij communicatie wordt [[informatie]] met elkaar gedeeld door middel van [[geluid]] (zoals bij [[spraak]] en [[Toon (geluid)|toon]]) en [[Vorm (fysiek)|vorm]] (zoals [[beeld (optica)|beeld]], [[Symbool|symboliek]] en [[tekst]]). Het contact omvat ook [[Handelen|handelingen]] want door [[gedrag]] worden eindeloos veel betekenissen [[Weten|kenbaar]] gemaakt. De [[Gevolg|impact]] van (on–)bewuste daden kan heel groot zijn bij betekenistoekenning: [[non-verbale communicatie]] kan zelfs de doorslag geven boven doelbewust gekozen woorden en symboliek. Denk aan de (on–)geloofwaardigheid van een [[Gesprek|gesprekspartner]] die [[Bewering (logica)|beweert]] dat hij niet [[nerveus]] is, maar wel [[Zweten|zweet]] en trilt. Gedrag moet hier ruim worden uitgelegd: zo kunnen architecten door middel van een [[Gebouw|bouwwerk]] mensen imponeren of juist op hun gemak stellen. De keuze voor de [[Locatie|plaats]] en de gebruikte [[Beweging (natuurkunde)|beweging]] of stijl, [[geweld]], [[mode]], [[muziek]] en [[Gelaatsexpressie|mimiek]] zijn slechts enkele voorbeelden die met communicatief handelen c.q. gedrag te maken hebben. Ook door [[geur]], [[warmte]], [[licht]], [[kleur]], [[Intonatie (spraak)|intonatie]], [[Smaak (zintuig)|smaak]] en zelfs door [[Pauze|pauzes]] of door te [[zwijgen]] kan men betekenissen versturen en [[Zintuiglijke indrukken|indrukken]] verkrijgen. Omdat er niet zoiets bestaat als anti-gedrag, is het onmogelijk om ''niet'' te communiceren, stelde de psycholoog [[Paul Watzlawick|Watzlawick]] vast.
==Specifieke kenmerken van het communicatieproces==
Communicatie is een circulair proces waarin gemakkelijk misverstanden ontstaan. De vijf [[Axioma|axioma's]] van [[Paul Watzlawick]] kunnen helpen dit complexe proces te begrijpen:
#Het is onmogelijk om niét te communiceren: alle [[gedrag]] is communicatie, ook wie onverschillig is of elke betrokkenheid ontkent, bedrijft hiermee communicatie (wegkijken, niets terugzeggen).
#Elke communicatie omvat een inhouds- en een [[Relatie (personen)|betrekkingsniveau]]: wat er overkomt wordt beïnvloed door de relatie.
#Elke communicatie is afhankelijk van de [[interpretatie]] van gebeurtenissen: als partijen oorzaak en gevolg van elkaars [[interactie]] verschillend uitleggen (“Nee, jíj begon ermee”).
#Mensen communiceren zowel digitaal (via cijfers, letters, woorden en taal) maar ook analoog (zoals via toonzetting, stijl en gebaren).
#Elke communicatie is [[Symmetrie|symmetrisch]] of complementair (aanvullend): men is uit op gelijkheid of men benadrukt juist verschillen (machtsverschil).
== Andere aspecten ==
[[Bestand:Communication shannon-weaver2.svg|Veelgebruikt [[Model (wetenschap)|model]] voor de visualisatie van een communicatieproces, gebaseerd op het werk van [[Claude Shannon|Shannon]] en [[Warren Weaver|Weaver]]. Links de (af)zender, rechts een ontvanger die een [[Terugkoppeling|reactie]] (boogpijl) geeft. Zender, [[Communicatiemiddel|medium]] en ontvanger zijn ook nodig voor het overbrengen van deze [[Terugkoppeling|feedback]].|thumb|270px]]De essentie van communicatie is dat een of meer zenders en ontvangers binnen een zekere tijdsduur geregeld ''van [[Sociale rol|rol]] wisselen'' en daarbij betekenissen aan elkaar overdragen. Communicatie kan [[Bewustzijn|bewust]] en [[Onbewuste|onbewust]] of [[Subliminale boodschap|subliminaal]] verlopen; het gaat om beurtelings [[Afzender|zenden]] en [[Ontvanger (communicatie)|ontvangen]]. Dit [[Verkeer|informatieverkeer]] draait in wetenschappelijke [[Model (wetenschap)|modellen]] (die doorgaans voortborduren op het [[Wiskunde|wiskundige]] werk van [[Claude Shannon|Shannon]] en [[Warren Weaver|Weaver]]) om de [[Bericht|boodschap]]. Soms wordt ook het beoogde of bereikte effect in zo'n model tot uitdrukking gebracht. Het contact verloopt via een [[Kanaal (informatietheorie)|kanaal]], een [[Techniek|technisch]] [[Medium (communicatiewetenschappen)|medium]] (zoals een [[website]] of [[tamtam]]), intermenselijk (face-to-face, zoals bij praten, dansen of zoenen) of via een [[Tussenpersoon|intermediair]] (een derde [[Mens|persoon]] zoals een [[Tolk (beroep)|tolk]] of [[bemiddelaar]]). Van onrechtstreekse communicatie kan ook sprake zijn als de communicatie in [[Two-Step Flow theorie|twee of meer stappen]] verloopt, bijvoorbeeld via [[opinieleider]]s.
[[Telefonie]] en [[Chatten (communicatie)|chatten]] zijn voorbeelden van simultane communicatie, waarbij [[Handelen|actie]] en reactie elkaar direct opvolgen. Bij bijvoorbeeld een [[ingezonden brief]] is de interval in het contact groter. De term [[Terugkoppeling|feedback]] wordt in dit verband gebruikt voor de terugkoppeling of reactie op een communicatie-initiatief. Het bekendste basismodel dat een communicatieproces uitbeeldt bevat als elementen een zender die een boodschap via een [[Communicatiemiddel|medium]] naar een ontvanger stuurt die daar vervolgens feedback op geeft. Omdat het een [[Mechanisme (filosofie)|mechanistisch]] model is dat oorspronkelijk voor [[telefonie]] is ontwikkeld, ligt er veel nadruk op termen als [[Code (representatie van gegevens)|coderen]] van informatie door de zender ([[Open systeem|input]]) en het decoderen ervan door ontvangers. Omdat communicatie veeleer een sociaal dan een technisch proces is, is meer nadruk komen te liggen op betekenisgeving en [[Verklaring (wetenschap)|uitleg]]. Een zender probeert iets over te dragen en ontvangers interpreteren dat ieder op hun eigen wijze. Storingen in het contact, [[miscommunicatie]], noemt men vanuit het technische perspectief [[Ruis (communicatie)|ruis]]. Ruis kan van buiten komen (zoals storing door lawaai) of door interne factoren (elkaars [[taal]] niet kunnen [[Schrift|lezen]] of [[Spraak|verstaan]]). Communicatie is van een puur [[Technische wetenschappen|technische]] benadering ook een populair studieobject geworden in de [[sociale wetenschappen]] die meer op zoek zijn naar [[Vitalisme (filosofie)|vitalistische]] en [[Dynamiek (beweging)|dynamische]] aspecten ervan. Omdat zender en ontvanger vermoedelijk nooit voor de volle 100% hetzelfde eindbeeld overhouden is communicatie ook weleens [[Satire|satirisch]] gedefinieerd als "Zo dicht mogelijk langs elkaar heen praten".
== Informeren en communiceren ==
[[Bestand:Communication sender-message-reciever.png|thumb|De visualisatie van een poging tot informatieverstrekking. Links de [[Afzender|(af)zender]], rechts een mogelijke [[Ontvanger (communicatie)|ontvanger]]. Er is (nog) geen [[Terugkoppeling|feedback]].]]Kenmerk van het contact bij communicatie is de ''twee- of meerzijdigheid'' ervan. Op bijvoorbeeld een aanleiding volgt een vraag, een antwoord, er komt een tegenreactie, enzovoort. De reactie kan van een [[Individu|eenling]] komen, maar ook van een [[Actief publiek|publiek]]. De communicatie eindigt als de wisselwerking stopt. Zolang er sprake is van (een poging tot) eenrichtingsverkeer dan noemen we het doorgaans ''informeren''. De meeste [[Bericht|boodschappen]] die worden verstuurd of uitgezonden komen nooit aan. [[Gegeven|Gegevens]] veranderen pas in informatie zodra ze zijn [[Interpretatie|geïnterpreteerd]]. Een onbegrijpelijk bord bevat weliswaar signalen, maar als die betekenisloos zijn, is er geen sprake van [[Werkgeheugen (mens)|informatieverwerking]]. Alleen in [[theorie]] is het [[Logische negatie|negeren]] van informatie een communicatie-effect.
Communicatie en informatie worden vaak als synoniem gebruikt in zinnetjes als: "Wil jij dit even naar de doelgroep toe communiceren?". Men spreekt dan al van communicatie als nog onzeker is of informatie ooit zal aankomen, nog afgezien van hoe deze wordt begrepen en verwerkt. Als de ontvanger, bijvoorbeeld de lezer van een [[Boek (document)|boek]], niet in contact staat met de [[auteur]] wordt het contact ''eenzijdig'' genoemd. Van twee- of meerzijdigheid is sprake bij enige vorm van [[respons]] c.q. [[Terugkoppeling|feedback]]. Er kan een grote [[afstand]] in [[tijd]] of [[Ruimte (geografie)|ruimte]] zijn tussen het verzenden en ontvangen van een boodschap: als iemand reageert op het werk van een overleden [[Filmregisseur|cineast]] wordt dit alleen nog op [[metaniveau]] als "communicatie" betiteld.
== Schaalniveaus van communicatie ==
[[Bestand:GDR-stamp Vermeer 1955 Mi. 508.JPG|thumb|Een postzegel als informatiedrager: de ''[[tekst]]'' verwijst naar onder meer een [[Johannes Vermeer|schilder]] en de [[Frankeergeldigheid|frankeerwaarde]], het [[Illustratie|''beeld'']] naar een [[Brieflezend meisje bij het venster|schilderij]], [[Decoratie|decor]], [[kleding]], [[brief]], [[typografie]]... De ''plaats'' waar een postzegel is geplakt kan soms een codeboodschap bevatten. In het [[Verenigd Koninkrijk]] is het verboden een postzegel met de beeltenis van de koningin ondersteboven op een poststuk te plakken.]]Ten aanzien van communicatieprocessen worden tot wel zeven [[Schaalniveau|niveaus]] onderscheiden<ref>Communicatiebeleid en communicatiestrategie, Henk Jan Rebel, 2000, (mede gebaseerd op Rosengren en Van Ginneken).</ref>:
# [[massacommunicatie]]: bij een [[Amorf|amorfe]] verzameling van mensen
# publiekscommunicatie: bij grote ongestructureerde [[Aggregaat (sociologie)|groepen]]
# [[organisatie]]communicatie: bij grote gestructureerde groepen
# groepscommunicatie: bij kleine gestructureerde groepen
# interpersoonlijke communicatie: bij [[Dyade (sociale wetenschappen)|dyadische]] relaties (duorelatie)
# intrapersoonijke communicatie: binnen het individueel [[centraal zenuwstelsel]]
# machinecommunicatie: bij technische [[Mens-computerinteractie|artefacten]] (constructies, verschijnselen, bijvoorbeeld computergestuurde reacties)
== Referenties ==
{{references}}
[[Categorie:Communicatie| ]]
| |||