Coronavirussen: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Labels: Vervangen Misbruikfilter: Leeghalen Visuele tekstverwerker |
k Wijzigingen door 157.97.248.2 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door BonstraGeert |
||
Regel 1:
{{Taxobox virus
| naam = Coronavirus
| afbeelding = Coronaviruses_004_lores.jpg
| afbeeldingtekst = Coronavirussen zijn virussen waarbij een corona (krans) te zien is wanneer ze door een elektronenmicroscoop worden bekeken.
| groep = IV
| orde = [[Nidovirales]]
| familie = [[Coronaviridae]]
| onderfamilie = '''Orthocoronavirinae'''
| geslacht = [[Alfacoronavirus]] <br> [[Betacoronavirus]] <br> [[Deltacoronavirus]] <br> [[Gammacoronavirus]]
| w-naam = ''Orthocoronavirinae''
| synoniem = * ''Coronavirinae''<ref>[https://talk.ictvonline.org/taxonomy/p/taxonomy-history?taxnode_id=20171847 Taxonomie-historie] International Committee on Taxonomy of Viruses (ICTV)</ref>
| taxon = [[Onderfamilie (biologie)|Onderfamilie]]
}}
De '''coronavirussen''' zijn een [[onderfamilie]] van [[Virus (biologie)|virussen]] met [[positief enkel-strengs|positief enkelstrengig RNA]] als [[genetisch materiaal]]. Ze danken hun naam aan de krans (in het [[Latijn]] ''corona'') rond de virusdeeltjes ([[virion]]s). In de [[taxonomie (biologie)|taxonomie]] vormen de echte coronavirussen de '''''Orthocoronavirinae''''', tot en met 2018 de ''Coronavirinae'' genoemd. Dit is een onderfamilie van de [[Coronaviridae]] in de orde der [[Nidovirales]].<ref>Let op: de namen ''Coronavirinae'' (tegenwoordig ''Orthocoronavirinae'') en ''Coronaviridae'' verschillen alleen in de op twee na laatste letter.</ref> Vroeger werd de naam coronavirussen ook wel gebruikt voor alle Coronaviridae.
De groep "voorheen ongekarakteriseerde menselijke ademhalingsvirussen" werd voor het eerst geïdentificeerd in 1966 door [[June Almeida]], een Schotse [[Virologie|virologe]], terwijl ze samenwerkte met David Tyrrell (toenmalig directeur van het Common Cold Research Centre in [[Salisbury (Verenigd Koninkrijk)|Salisbury]] in [[Wiltshire (graafschap)|Wiltshire]]).<ref>{{Citeer web| url=https://www.bbc.com/news/uk-scotland-52278716| titel=The woman who discovered the first corona virus| auteur=Steven Brocklehurst| datum=15 april 2020| uitgever=[[British Broadcasting Corporation|BBC]] |taal=en |bezochtdatum=1 mei 2020}}</ref> Tyrrell stelde voor om de nieuwe groep "coronavirussen" te noemen.
== Coronavirussen bij de mens ==
Het belang van coronavirussen als [[Pathogeen|ziekteverwekker]] bij de [[mens]] is moeilijk te evalueren, omdat ze moeilijk te [[medische microbiologie#Virologisch onderzoek (virologie)|kweken]] zijn in een [[laboratorium]]. Coronavirussen zijn, naast de [[rhinovirus]]sen, de veroorzaker van een groot percentage van gevallen van gewone [[verkoudheid]] bij [[volwassene]]n, met name in de winter en vroeg in de lente. Van de ruim 30 in het laboratorium geïsoleerde [[Stam (microbiologie)|stammen]] van het coronavirus bestaan zeven varianten die de mens kunnen infecteren:
* [[HCoV-229E]]
* [[HCoV-OC43]]
* SARS-CoV ([[#SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome|zie onder]])
* HCoV-NL63 ([[#Humaan coronavirus NL63|zie onder]])
* [[HKU1-nCoV]]
* MERS-CoV ([[#MERS (Middle East respiratory syndrome)|zie onder]])
* SARS-CoV-2 ([[#SARS-CoV-2|zie onder]]), veroorzaakte in 2020 de [[coronapandemie]] waarbij mensen de ziekte [[COVID-19]] kregen
SARS, MERS en SARS-CoV-2 kunnen dodelijke [[longontsteking]]en veroorzaken.
=== Humaan coronavirus NL63 ===
{{Zie hoofdartikel|Humaan coronavirus NL63}}
[[HCoV-NL63]] werd eind 2004 geïdentificeerd in Nederland. Onderzoekers in [[New Haven (Connecticut)]] troffen het virus later ook aan in monsters die zij hadden afgenomen bij verkouden kinderen. Zij noemden hun virusstam het ''New Haven-coronavirus'' (HCoV-NH), maar meldden ook dat deze sterk overeenkwam met HCoV-NL63 en dus op z’n minst tot dezelfde soort behoorde.
=== SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) ===
{{Zie ook|Zie [[SARS-coronavirus]] voor het hoofdartikel over dit virus en [[Severe Acute Respiratory Syndrome]] voor de bijhorende ziekte}}
Het SARS-coronavirus (afgekort SARS-CoV) veroorzaakte in [[2003]] een [[epidemie]] in [[Azië]] waarbij ongeveer 800 mensen stierven.
=== MERS (Middle East respiratory syndrome) ===
{{Zie hoofdartikel|Middle East respiratory syndrome coronavirus}}
MERS-CoV, voorheen bekend als ''nieuw coronavirus 2012'' en ''HCoV-EMC'',<ref>{{Citeer web|werk=RIVM|titel=Vragen en antwoorden MERS-Coronavirus (MERS-CoV)|datum=2020-01-21|url=https://www.rivm.nl/vragen-en-antwoorden-mers-coronavirus-mers-cov}}</ref> komt bij [[kameel (hoofdbetekenis)|kamelen]] voor en kan op de mens worden overgedragen. Bij een epidemie midden mei 2014 had MERS zich verspreid van [[Europa (werelddeel)|Europa]] tot [[Nieuw-Zeeland]], met twee gevallen in [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]] ([[bedevaart]]gangers die naar [[Mekka (hoofdbetekenis)|Mekka]] en [[Medina (Arabië)|Medina]] in [[Saoedi-Arabië]] waren gereisd).<ref>{{en}}Kraaij-Dirkzwager et al., [https://www.eurosurveillance.org/content/10.2807/1560-7917.ES2014.19.21.20817 ''Middle East respiratory syndrome coronavirus (MERS-CoV) infections in two returning travellers in the Netherlands, May 2014'']</ref> In 2015 dook het virus ook op in [[Zuid-Korea]].
=== SARS-CoV-2 (SARS-CoronaVirus 2) ===
{{Zie ook|Zie [[SARS-CoV-2]] voor het hoofdartikel over dit virus, zie [[COVID-19]] voor de bijhorende ziekte en zie ook [[Coronapandemie]]}}
Eind [[2019]] vond in de [[China|Chinese]] [[miljoenenstad]] [[Wuhan]] een uitbraak plaats van een luchtweginfectie waarvan een tot dan toe onbekende variant van het coronavirus de verwekker bleek.<ref>{{Citeer web|werk=RIVM|titel=Coronavirus|url=https://www.rivm.nl/coronavirus}}</ref> Het virus werd aanvankelijk informeel het Wuhan-coronavirus genoemd, kreeg de tijdelijke naam ''2019-nCoV''<ref>{{Citeer web|werk=World Health Organisation|titel=Novel Coronavirus (2019-nCoV)|url=https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019}}</ref> en later [[SARS-CoV-2]] vanwege genetische overeenkomsten met het SARS-virus. De ziekte kreeg de naam [[COVID-19]] (CoronaVirus Disease 2019).
De eerste besmettingen worden in verband gebracht met een vismarkt in Wuhan, waar illegaal ook levende zoogdieren werden verhandeld. De markt werd daarop gesloten. Infectie met het virus veroorzaakt [[griep]]achtige [[Symptoom|symptomen]] en leidt bij sommige patiënten tot [[longontsteking]], die dodelijk uit kan pakken. De [[Wereldgezondheidsorganisatie]] (WHO) beschouwde de uitbraak vanwege de snelle verspreiding en de ernst vanaf 30 januari 2020 als een wereldwijde medische noodsituatie.<ref>[https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2020/01/30/who-over-coronavirus/ ''Wereldgezondheidsorganisatie WHO roept wereldwijde noodsituatie uit wegens coronavirus: wat betekent dit nu precies?'', Vrt.be, 31 januari 2020]</ref> Omdat er ook buiten China veel besmettingen plaatsvonden, merkte de Wereldgezondheidsorganisatie op 11 maart 2020 de epidemie aan als [[pandemie]]: de [[coronapandemie|‘coronapandemie’]].
== Zie ook ==
* [[Lijst van virussen]]
* [[SARS-gerelateerd coronavirus WIV1]]
* [[Canine coronavirus]]
* [[Felien coronavirus]]
* [[Feliene infectueuze peritonitis]]
* [[Infectieuze bronchitis]] bij [[Kip (vogel)|kip]]<nowiki/>pen
{{Commonscat|Coronaviridae}}
| |||