Dehiscentie (plantkunde): verschil tussen versies

[[Bestand:Milkweed-in-seed.jpg|thumb|Dehiscentie bij de [[zijdeplant]]. De vrucht is opengesplitstopengespleten zodat de zaden kunnen vrijkomen.]]

'''Dehiscentie''' is het verschijnsel waarbij de [[vrucht (plant)|vrucht]], de [[helmknop]] of het [[sporangium]] van een [[plantenPlanten|plant]] bij rijpheid opengaat of openspringt, waarbij de inhoud vrijkomt.kan Hetvrijkomen. doelHierdoor is de verspreiding vankunnen de [[zaadZaad (plant)|zaden]], [[stuifmeelStuifmeel]]korrels of [[spore]]n, die voor de voortplanting zorgen, zich verspreiden. Meestal zijn er van tevoren al een aantal zwakke plekken die het openspringen vergemakkelijken.

* Poricidale dehiscentie: door middel van [[poriePorie|poriën]]. De porie kan een deksel hebben dat [[operculumOperculum (biologie)|operculum]] genoemd wordt.

* Longitudinale dehiscentie: het onderdeel van de plant splijt in langwerpige richting open.

* Circumscissiele dehiscentie: het onderdeel van de plant heeft een kapje dat bij dehiscentie eraf springt.

== Vormen van dehiscentie ==

Bij vruchten van [[zaadplanten]] kan dehiscentie spontaan plaatsvinden of onder invloed van droogte (dit wordt xerochasie genoemd) of juist als de vrucht nat wordt (hygrochasie). Bij veel planten die voor de landbouw belangrijk zijn is dehiscentie door de mens weggeselecteerd. Soms kan de dehiscentie explosief zijn. Een voorbeeld is de [[zandkokerboom]] (''Hura crepitans''), die de zaden over een afstand van meer dan 100 meter lanceert. Deze boom wordt in het Engels ook wel ''dynamite tree'' genoemd.

Binnen deBij [[varens]] komt dehiscentie alleen voor bij de ''[[Polypodiopsida]]'' (leptosporangiate varens). Rondom het sporangium bevindt zich een [[annulus (sporangium)|annulus]] waarvan de [[plantaardige cel|cel]]len dunne [[celwand]]en hebben. Bij droogte verdampt het vocht in deze cellen, waardoor ze inkrimpen en het sporangium openspringt.

Bij [[mossen]] is er gewoonlijk een [[Annulus (plantenmorfologie)|annulus (dekselring)]] en een [[Operculum (biologie)|operculum of (dekseltje)]], dat bij sporenrijpheid afvalt van het [[Sporangium|sporenkapsel]]. Een [[peristoom]] zorgt voor de dosering van de vrijkomende sporen die vrij komen. Soms is er geen operculum, maar gaat het sporenkapsel op een andere wijze open, bijvoorbeeld met spleten of door het vergaan van de wand van het sporenkapsel.

Bij [[hauwmossen]] heeft het sporenkapsel overlangse spleten, waardoor de sporen naar buiten kunnen. Hier zordenzorgen pseudo-elateren er voor dat de sporen naar buiten gaan.