Bosnische Burgeroorlog: verschil tussen versies

De '''Bosnische Burgeroorlog''' ([[1992]]-[[1995]]) is een van de [[oorlogen in Joegoslavië]] die uitbraken als gevolg van het uiteenvallen van de ''Federatieve Volksrepubliek [[Joegoslavië]]''. De oorlog begon vlak nadat de meerderheid van de inwoners van Bosnië Herzegovina op 29 februari en 1 maart 1992 tijdens het referendum koos voor onafhankelijkheid. Vlak daarvoor hadden Slovenië en Kroatië zich al onafhankelijk verklaard. De Serviërs, met name Bosnische Serviërs, accepteerden de uitslag niet. Veel van hen boycotten het referendum, dat overigens door de EU, VN en USA als legitiem werd gezien. Met behulp van Servië en restanten van het JNA (Joegoslavisch volksleger) werd begonnen met de bezetting van ongeveer 70% van het territorium binnen Bosnië Herzegovina. Dit ging gepaard met gruwelijke misdaden tegen de menselijkheid, waaronder moorden en ethnische zuiveringen. Veel van deze daden zijn later in Den Haag bij het oorlogstribunaal veroordeeld. Zo zijn in 2007 een aantal oorlogsmisdadigers, met name [[Bosnische Serviërs]], veroordeeld voor genocide die gedurende de oorlog werd uitgevoerd op de [[Bosniakken]].

In het begin van de burgeroorlog (1992) vochten de Bosnische-Kroaten en de Bosniakken voornamelijk samen tegen de Bosnische-Serviërs, die als gevolg van de onafhankelijkheidsverklaring een eigen republiek hadden uitgeroepen: de [[Servische Republiek]], gesteund door de republiek [[Servië]] onder leiding van [[Slobodan Milošević]] en gesteund door de politieke leider van de Bosnische-Serven [[Radovan Karadžić]]. In 1993 ontstond er tevens even conflict tussen de Bosniakken en de Bosnische Kroaten. De Bosnische Kroaten kregen reeds steun vanuit de republiek [[Kroatië]], terwijl de Bosniakken er vaak alleen voorstonden aangezien ze ingesloten waren door beide partijen. In enkele gevallen kon militaire hulp van buiten, zoals bijvoorbeeld van Turkije de Bosniakken bereiken. Het bekendste conflict tussen de Bosnische-Kroaten en Bosniakken was de verwoesting van de oude brug in Mostar door de Bosnische-Kroaten, de [[Stari Most]], die waarschijnlijk het bekendste symbool van Bosnië-Herzegovina was tot dan. In 1995 besloten de Bosniakken en Bosnische-Kroaten vrede na een overleg tussen de president van Kroatië [[Franjo Tuđman]] en de 1e president van Bosnië-Herzegovina [[Alija Izetbegovic]].

Als gevolg van de oorlog in Bosnië en Herzegovina breidde de [[Veiligheidsraad van de Verenigde Naties|VN-Veiligheidsraad]] het mandaat van de vredesmacht [[UNPROFOR]], die tot dan toe actief was geweest in [[Kroatië]], in juni 1992 uit naar Bosnië en Herzegovina. UNPROFOR kon, gehinderd door een beperkt mandaat, beperkte middelen en het gebrek aan bereidheid van de internationale gemeenschap – met name landen als de [[Verenigde Staten]] en [[Frankrijk]] – om gewapenderhand in te grijpen, niet voorkomen dat de strijd doorging. Hoe frustrerend dit was voor de meeste VN-soldaten is o.a. te zien in de film [[Warriors: Bosnia 1992]]. Na etnische zuiveringen door Bosnische-Serven in o.a. Srebrenica, zie ook de [[val van Srebrenica]], en een mortieraanval op een markt in [[Sarajevo]], waarbij vele inwoners van de belegerde stad omkwamen, veranderde het internationale politieke klimaat en werd door de internationale gemeenschap een Rapid Reaction Force ingezet. Deze werd gesteund met door de [[NAVO]]-bombardementen tijdens ''[[Operatie Deliberate Force|Operation Deliberate Force]]''. Dit dwong met name de Bosnische-Serven tot het beëindigen van de gewapende strijd en bracht de strijdende partijen aan de onderhandelingstafel in het Amerikaanse [[Dayton_Dayton (Ohio)|Dayton]]. Als gevolg van deze onderhandelingen, en onder druk van verder ingrijpen door de internationale gemeenschap, werd het [[Verdrag van Dayton]] bereikt door de drie partijen.

De Bosnische Serviërs hebben zich gedurende de burgeroorlog vergrepen aan [[etnische zuivering]]en in heel Bosnië-Herzegovina. Met name in steden als Srebrenica en Prijedor werden Bosniakken, moslims, door de Bosnische-Serviërs vermoord, verkracht en verdreven. De val van de enclave [[Srebrenica]] op 11 juli 1995, die onder leiding van de Nederlandse Dutchbat stond, is sindsdien wereldnieuws geworden. Op deze dag werden meer dan 8000 Bosniakken vermoord. De VN heeft aangegeven dat genocide is gepleegd door de Bosnische Serviërs en heeft zich ingezet om de verantwoordelijken op te pakken en te vervolgen. De toenmalige generaal van de Bosnische Serviërs Ratko Mladić, maar ook Radovan

Daar waar het land zich de afgelopen jaren langzaam uit het economische slop probeert te werken, door met name het opkomende toerisme en de samenwerking met de Europese Unie, is de politieke situatie in Bosnië en Herzegovina op dit moment nog steeds erg onstabiel. Voornaamste reden voor de instabiliteit betreft de huidige bestuurlijke indeling van het land, met 2 federale republieken met vergaande bevoegdheden. De twee federale entiteiten, Republika Srpska (RS) en de Bosniak-Kroatische federatie, hebben een vergaande autonomie terwijl de EU juist een versterking van de centrale overheid als voorwaarde stelt voor verdere toenadering tot de EU. De regeringsleider van RS, momenteel onder leiding van Milorad Dodik, wil daar niets van weten. Zij willen juist een uitbreiding van hun mogelijkheden om o.a. beslissingen op landelijk niveau met een veto te blokkeren. Zo dreigde de regering van RS zich op [[22 februari 2015]] uit alle federale staatsorganen terug te trekken en op die manier de landelijke overheid lam te leggen. De drie etnische groepen hebben nog steeds onoverbrugbare geschillen over een hervorming van de grondwet. Er wordt in Bosnië sinds kort weer openlijk gepraat over de mogelijkheid van een nieuwe oorlog. „Als wij het niet eens worden, blijft alleen de optie oorlog”, aldus 1 van de 3 presidenten van Bosnië Herzegovina, Sulejman Tihic. Daarnaast wil de Bosnisch-Servische federale president Milorad Dodik dat de Bosnische Serven in de nieuwe grondwet de mogelijkheid krijgen zich af te scheiden van Bosnië Herzegovina, met het oog op een mogelijke aansluiting bij 'moederland' Servië.

{{Commonscat|War in Bosnia and Herzegovina}}

[[Categorie:1992]]
[[Categorie:1993]]
[[Categorie:1994]]
[[Categorie:1995]]