Vijfjarenplan: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
kleine aanpassing, prioriteit iets duidelijker gemaakt |
|||
Regel 11:
Voor het falen van de Russische vijfjarenplannen zijn de volgende oorzaken te geven:<ref>{{en}} {{Aut|Nove, Alec}} ''An Economic History of the U.S.S.R.'', Penquin Press, London (1969) {{ISBN|713900695}}, pp.354-358</ref>
* De economie van een land is te ingewikkeld om alles in een plan te omvatten;
* Het plan werd volledig bepaald door politieke voorkeuren, de top van de partij bepaalde de prioriteiten en het plan was hiervan een uitwerking;
* De plannen waren sterk gericht op de ontwikkeling van de zware industrie. Voor consumentengoederen was, tot Chroesjtsjov, weinig aandacht. Russische burgers hadden grote moeite om zelfs dagelijkse producten als voedsel, schoenen en kleding, aan te schaffen;
*
* Er lag een grote nadruk om de kwantitatieve doelstellingen van het plan ten minste te bereiken en liefst te overtreffen. De [[Staatsbedrijf|staatsbedrijven]] richten hun productieproces in op de eenvoudigste producten en wilden zo weinig mogelijk aanpassingen. Iedere aanpassing kon tot productieverlies leiden en daarmee werd de doelstelling niet gehaald. Onder Stalin kon dit resulteren in zware straffen, maar later verloren de bedrijfsleiders financiële en materiële beloningen.
* Het plan lokte verkeerd gedrag uit. Door de zware focus op kwantiteit nam de kwaliteit van de goederen af, immers een oude en slechte schoen telde even zwaar mee als een moderne en goede schoen. Het leidde ook allerlei inefficiënties, bij het transport werden langere routes afgelegd want de prestatie werd berekend in [[tonkilometer]]s.
* bij het plan werd veel gebruik gemaakt van ervaringscijfers uit het verleden. Met de introductie van nieuwe materialen, zoals bijvoorbeeld chemicaliën of computers, ontbrak deze ervaring met als gevolg dat deze grotendeels genegeerd werden. Bedrijven toonden zelf ook weinig belangstelling voor [[onderzoek en ontwikkeling]].
▲* het plan volgde de politieke voorkeuren, ook de prijzen voor de producten, grondstoffen en lonen werden centraal vastgesteld. Er waren geen prijssignalen die aangaven dat er met verlies in de fabrieken werd gewerkt en een prijsverhoging was geen indicatie dat er veel vraag was naar een product en dat de productie verhoogd diende te worden.
Het plan werkte wel om veel middelen te richten op een politiek gewenst doel. Onder Stalin was dit de zware industrie die een snelle ontwikkeling doormaakte. Het [[Rode Leger (Sovjet-Unie)|leger]] kreeg ook voorrang bij de ontwikkeling van nieuwe en geavanceerde wapens. Het Russische ruimtevaartprogramma, met de successen van de [[Spoetnik 1]] [[kunstmaan]] en de [[Joeri Gagarin|eerste mens in een baan rond de aarde]], was waarschijnlijk niet mogelijk geweest zonder de focus van een meerjarig plan.
| |||