|
| image = Nador seafront.JPG
}}
'''Nador''' is de ziekste stad in marokko gy zie alleen ma woestijn daar vraag aan Marouanne anders das minister van binnenlandse zaken.[[Bestand:Morocco-spanish-protectorate-1955-a.svg|left|380px|thumb|Nador in de (Spaanse) koloniale tijd, tussen Zélouan en Melilla in gelegen]]{{Clearleft}} ▼
'''Nador''' (in het [[Berbertalen|Berbers]]: '''Ennaḍor''', ⴻⵏⵏⴰⴹⵓⵔ) is een Berbertalige stad in het noordoosten van [[Marokko]], gelegen in het [[Rifgebergte]] in de historische streek van [[Galaya|Iqeřɛiyen]].
De stad Nador heeft ongeveer 170.000 inwoners in 2018.
De stad ligt aan de [[Middellandse Zee]] aan de Buɛerg-lagune. Nador, en de rest van de provincie, is sterk afhankelijk van de handel in vis en fruit, en van de geldoverdrachten van Marokkaanse migranten in Europa.
Sinds [[1999]] beschikt Nador over een eigen internationaal luchthaven, de [[Internationale Luchthaven Nador|Nador International Airport]]. Daarnaast heeft Nador in de aangesloten Bni Nsar een internationale vrachthaven: de [[Haven van Nador]].
Nador is de hoofdstad van de gelijknamige provincie [[Nador (provincie)|Nador]] en ligt in de noordoostelijke regio [[Oriental (Marokko)|Oriental]].
▲[[Bestand:Morocco-spanish-protectorate-1955-a.svg|left|380px|thumb|Nador in de (Spaanse) koloniale tijd, tussen Zélouan en Melilla in gelegen]]{{Clearleft}}
==Economie==
De grootste inkomstenbron van de stad is niks die zijn arm
De grootste inkomstenbron van de stad is geldoverdracht die komt van Marokkanen die gevestigd zijn in het buitenland. Sommige inwoners van Nador zijn echter van mening dat de Marokkaanse regering in [[Rabat (Marokko)|Rabat]] de stad al jarenlang boycot en negeert vanwege de vele opstanden in het verleden die tegen de regering gericht waren, omdat men slechts oog zou hebben voor steden als Rabat en [[Fez (stad)|Fez]]. Nador is de afgelopen tien jaar sterk gegroeid zowel qua inwoners als economisch. Bij veel Marokkanen, is de stad in trek mede door haar economisch veranderende status.
Nadors economische groei is te danken aan zowel de traditionele industrieën, zoals metallurgie (de metaalverwerkende industrie maakt gebruik van ijzererts uit de Rif en antraciet uit Jereda), als de nieuwere, namelijk textiel, chemie en elektriciteit.
De golven van emigratie die invloed hebben gehad op de hele oostelijke rif, hebben ook flink bijgedragen aan Nadors ontwikkeling.
===Melilla===
is ook zon zieke stad
Een andere inkomstenbron van Nador is de handel in Spaanse en Chinese goederen -veel huishoudelijke apparatuur en elektronica- vanuit de Spaanse [[enclave]] [[Melilla]] richting de Marokkaanse markten. Nador staat in verbinding met het ongeveer 10 kilometer verderop gelegen Melilla door middel van een semi-snelweg. De Marokkaanse douane houdt op deze weg veelvuldig steekproeven door auto's aan te houden, waarvan vermoed wordt dat daarin smokkelwaar vervoerd wordt. Omdat dat nogal opzichtig gebeurt weten de meeste smokkelaars deze controle te ontlopen door eerder uit te stappen, enige honderden meters zwaar bepakt door het nabijgelegen bos te lopen en na de controlepost weer in te stappen. Zij die toch gesnapt worden kunnen erop rekenen, dat de douane ten minste de helft van hun waar in beslag neemt.
==Amazigh==
Nador in vergelijking met de beste stad nie alleen van marokko maar van heel de wereld [[Al Hoceima (stad)|Al Hoceima]], een stuk kak
Nador is naast [[Al Hoceima (stad)|Al Hoceima]], [[Agadir]] en [[Béni-Mellal]] een van de grootste Amazigh-steden van Marokko. De cultuur en taal zijn meer dan 3000 jaar oud en het wordt tot op de dag van vandaag nog altijd gesproken. De voornaamste [[Tamazight]]-variant is het [[Tarifit]].
===Immigranten en economie===
Terwijl immigranten hier stevig investeerden en consumeerden, heeft het geld dat werd opgestuurd door emigranten overzee de economie van de stad behoorlijk in de lift gezet.
Nadors ligging 13 km van de Spaanse enclave Mellila draagt ook bij aan de welvaart.
De ontwikkeling van het spoor kan ook bijdragen in toerisme, ook van niet Berbers die vanuit Europa op familiebezoek komen. Naast migratie zijn smokkel met de Spaanse enclave Melilla en het verbouwen van cannabis de belangrijkste manieren om aan geld te komen in de regio. Meer dan 30% van de Riffijnen is geëmigreerd (meestal naar West-Europa).
===Verbindingen===
[[Bestand:Aanleg spoorlijn Nador.JPG|thumb|Infobord tijdens de bouw spoorlijn in Nador]]
Nador krijgt steeds betere verbindingen met de ''buitenwereld''. Sinds [[1999]] heeft de stad een eigen internationaal vliegveld: de [[Internationale Luchthaven Nador]] en Nador is sinds 1 juli 2009 verbonden met het nationale spoor. Nador heeft twee [[Treinstations in Nador|treinstations]] genaamd Nador Ville en Nador Sud of in de volksmond Nador Haven (zie hieronder).
Behalve deze nieuwe spoorlijn zijn er ook plannen voor het aanleggen van een snelweg, welke net als het nieuwe spoor zal lopen vanaf [[Taourirt (Marokko)|Taourirt]], alwaar het zal aansluiten op de[[A6: Fez-Oujda snelweg|Fez-Oujda]]. Deze nieuwe snelweg is overigens nog niet formeel aangekondigd door de [[Société Nationale des Autoroutes du Maroc|ADM]], het bedrijf dat de (tol)snelwegen in Marokko aanlegt en exploiteert.<ref>Discussie op [http://www.skyscrapercity.com/showthread.php?t=926822 Skysrapercity over snelweg naar Nador], bekeken op 25 juni 2010</ref>
[[Bestand:Juan J. Sister - IMO 9039391 -a.jpg|thumb|Ferry van Acciona Transmederranea]]
Naast vliegtuig en spoor zijn de veerdiensten van groot belang, met name die vanaf [[Spanje]] naar [[Melilla]] en Nador Haven. De dagelijkse veerpont op zowel Melilla als Nador komt uit [[Almería (stad)|Almeria]]. Elke dag zijn er tot 4 afvaarten op elke route van veer-maatschappij Acciona Trasmediterránea en ook Comarit-Comanav heeft enkele afvaarten per week op deze route.<ref name="coma">[https://web.archive.org/web/20160304165835/http://www.aferry.nl/timetable/genoatangercomaritcomanavnl.htm Dienstregeling Comarit]</ref><ref>[http://aferry.nl/timetable/ferry-timetable.asp?refercode=NL01&Route=TRASAMNA&Period=07&Year=2010&Action=showtable Dienstregeling Acciona Trasmediterranea]{{dode link|datum=september 2017 |bot=InternetArchiveBot }}</ref>
Daarnaast is er een verbinding Nador-Sete uitgevoerd door de maatschappij Comarit-Comanav.
===Trein===
::Zie ook [[Treinstations in Nador]]
De laatste jaren is druk gebouwd aan een spoorlijn vanaf Taourirt en vanaf daar aangesloten op het hoofdnet naar [[Oujda]] in het oosten en [[Fez (stad)|Fez]], [[Meknes]], [[Rabat (Marokko)|Rabat]] en [[Casablanca (stad)|Casablanca]] in het westen (incl. [[Tanger]] in het Noordwesten en uiteindelijk [[Marrakesh]] in het Zuiden, die ook [[Office National des Chemins de Fer|ONCF]]. De lijn is inmiddels door de [[Mohammed VI van Marokko|Koning]] geopend<ref>[https://web.archive.org/web/20090828133759/http://www.saidiavacations.com/index.php?option=com_content&task=view&id=569&Itemid=56 Koning opent stations in Nador]</ref>
Het spoor loopt ondergronds door Nador stad, zie bijgaand bord over de bouw. Na station Nador Ville komt het spoor weer bovengronds en loopt door tot [[Beni Ansar]] ofwel de [[haven van Nador]].
De Nationale spoorwegmaatschappij ''ONCF'' verzorgde voorheen een aansluitende busdienst via Taorirt, maar nu is er een echte ''timetable'' voor treinvervoer<ref>Timetables for the bus link are on the [https://web.archive.org/web/20080614143329/http://www.oncf.ma/En/Horraires.aspx?ep=7&elt=140 ONCF website].</ref>. Verbindingen lopen naar Nador en haar haven.
Behalve de trein, die slechts 2 × per dag rijdt zijn er diverse busverbindingen met alle grote steden van Marokko.
===Spaanstalig===
Als er echter al door de plaatselijke bevolking een buitenlandse taal gesproken werd, was dat niet [[Frans]], maar [[Spaans]], ten gevolge van de vroegere Spaanse heerschappij over het Rifgebied. Het voorlichtingsmateriaal dat de Riffijnse gastarbeiders in Nederland uitgereikt kregen was overigens gesteld in het [[Maghrebijns-Arabisch|Marokkaans Arabisch]], wat de meesten van hen niet spraken of lazen, en slechts summier herkenden door kennis van de [[Arabisch|klassiek-Arabische]] teksten uit de [[Koran]].
==Toerisme==
[[Bestand:HotelRIF-Nador.JPG|thumb|Voormalige hotel RIF ****]]
In de zomer wordt Nador aangedaan door veel Marokkanen die in Europa wonen maar oorspronkelijk uit de provincie Nador komen. Om al deze tijdelijke bewoners op te kunnen vangen heeft Nador veel hotels voor een stad die eigenlijk weinig gewone' toeristen trekt; al probeert de lokale overheid ook dat soort toerisme te ontwikkelen, mede door een betere bereikbaarheid via lucht en spoor.
De meeste hotels zijn vrij eenvoudig: maximaal 2 of 3 sterren. Alleen het Rif hotel was een viersterrenhotel, maar de laatste jaren werd er weinig aan onderhoud gedaan omdat er plannen waren voor herontwikkeling van het gebied waar het hotel staat, aan de kust naast het stadscentrum. In [[2008]] is het hotel afgebroken en loopt er een nieuwe weg langs de kustlijn, waardoor autoverkeer het drukke stadscentrum kan ontwijken en rechtstreeks naar de grote rotonde kan rijden op de Weg naar Taoima: een van de hoofdwegen van Nador, richting het vliegveld. Behalve de strook direct langs de kust, waar nu de genoemde weg ligt, wordt op deze locatie een nieuw complex met hotel en bijbehorende faciliteiten ontwikkeld.
==Verzet tegen het centrale gezag==
In 1956 trad het leger hard op in Nador nadat studenten in opstand kwamen tegen de regering in Rabat. Koning Hassan II die de toenmalige opperbevelhebber was van het leger gaf het leger de opdracht om hard op te treden tegen de studenten. Bij diverse opstanden zijn er honderden slachtoffers gemaakt door het leger.
De meeste slachtoffers zijn volgens sommigen in onbekende (collectieve) graven gedumpt door de toenmalige Marokkaanse legereenheden en veiligheidsdiensten ''DST'' en ''CAP-1''.
Ook in latere jaren was het regelmatig onrustig in Nador. In 1984 vielen er 16 doden tijdens betogingen.<ref>[https://amazightv.net/nieuws/1799_nador-lijken-16-gedode-betogers-in-1984-begraven.html Nador: lijken 16 gedode betogers in 1984 begraven], Amazigh TV, 16 januari 2010</ref> Ook in 2016 en 2017 braken er protesten uit.<ref>[https://nos.nl/artikel/2140535-protest-na-dood-marokkaanse-visverkoper-breidt-zich-uit-tot-rabat.html Protest na dood Marokkaanse visverkoper breidt zich uit tot Rabat ], NOS, 30 oktober 2016</ref>
==Parijs-Dakar==
In 2006 was Nador de startplaats van de derde [[etappe]] van de [[rally]] [[Parijs-Dakar 2006|Parijs-Dakar]], nadat de [[autocoureur|coureur]]s de oversteek hadden gemaakt vanuit [[Málaga (stad)|Málaga]]. Vanuit Nador trokken de deelnemers naar Angad in de regio Oujda.
== Stedenbanden ==
* {{NL-VLAG}} [[Amsterdam]] (Nederland)
* {{BE-VLAG}} [[Mechelen (stad)|Mechelen]] (België)
* {{BE-VLAG}} [[Sint-Niklaas]] (België)
* {{NL-VLAG}} [[Den Haag]] (Nederland)
==Geboren==
* [[Mohammed Benzakour]] (1972), schrijver, socioloog, columnist
* [[Najib Amhali]] (1971), cabaretier, acteur
* [[Mohamed Lagmouch]] (1942), activist, Ridder in de Orde van Oranje-Nassau
* [[Sofian Akouili]] (1989), voetballer
* [[Tarik Kada]] (1996), voetballer
== Externe links ==
* [https://www.youtube.com/watch?v=KKegnBfa1yM] [[De Toestand in Marokko]] -4- Nador (1997) 4delige NPS-tv serie
* {{fr}} {{ar}} [http://nadorcity.es/ nadorcity.es: رؤية إعلامية جديدة بالناظور]
*
{{Appendix}}
{{Commonscat|Nador}}
{{Coor title dms|35|10|0|N|02|56|0|W|type:city(120000)_region:MA}}
| 