Zambia: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
verkiezingen 2016 opgenomen
Leopard (overleg | bijdragen)
k cosmetisch
Regel 29:
Er zijn bewijzen gevonden dat Zambia reeds 300.000 jaar geleden werd bewoond door mensachtigen. Waarschijnlijk waren [[Pygmeeën]]volken de eerste bewoners van Zambia.
 
In de 18de18e en 19de19e eeuw floreerde er een slavenhandel in Zambia. Deze slavenhandel bezorgde de bevolking veel leed. In 1895 werd Zambia 'eigendom' van de ''[[British South Africa Company]]'' (BSA). In 1924 werd Zambia een Britse kroonkolonie onder de naam [[Noord-Rhodesië]]. De Britten introduceerden het systeem van ''[[indirect rule]]'' (indirect bestuur), dat betekende dat de Britten via de traditionele [[stamhoofd]]en hun gezag uitoefenden. Toch kregen vooral de blanken het voor het zeggen.
 
Zwarte nationalen richtten het ''[[Zambian African National Congress]]'' (ZANC) op, om het nationaal bewustzijn te versterken. In 1953 werd [[Kenneth Kaunda|Kenneth David Kaunda]] secretaris-generaal van het ZANC. In datzelfde jaar werden '''Noord-Rhodesië''' (het huidige Zambia), '''Zuid-Rhodesië''' (het huidige [[Zimbabwe]]) en '''Nyasaland''' (het huidige [[Malawi]]) tot één federatie samengevoegd. Deze [[Federatie van Rhodesië en Nyasaland|Centraal-Afrikaanse Federatie]] (die onder Britse protectie fungeerde) werd fel bestreden door Kenneth Kaunda. Hij vond echter dat zijn ZANC een te afwachtende houding aannam. In 1957 stapte Kaunda uit het ZANC en richtte ''[[United National Independence Party]]'' (UNIP; Verenigde Nationale Onafhankelijkheidspartij) op, waarvan Kaunda de voorzitter werd. [[Harry Nkumbula]] volgde Kaunda als secretaris-generaal van het ZANC op.
Regel 55:
== Bevolking en taal ==
=== Blanke minderheid ===
In 2014 waren er ongeveer 40 000 Zambianen van Europese origine. Sinds de onafhankelijkheid van Zambia is dit aandeel blanken in Zambia altijd gestaag gebleven met zo'n 1,1% van de populatie. Vele van hen zijn gebleven Zuid-Afrikanen of hebben de Britse nationaliteit alhoewel een deel hen een Zambiaans paspoort heeft. Guy Scott, een blanke Zambiaan, is 3 jaar vice-presidentvicepresident van Zambia geweest en 90 dagen president ad- interim tot aan de verkiezingen toen de toenmalige president Michael Sata onverwachts stierf. Dit was uiterst uitzonderlijk aangezien er geen blanke leiders meer zijn in Afrika na het vallen van het apartheidsregime.
 
=== Talen ===
De officiële taal in Zambia is [[Engels (hoofdbetekenis)|Engels]]. In Zambia worden ruim 70 talen (voornamelijk [[Bantoetalen|Bantoe]]-talen) gesproken. Door Ohannessian en Kashoki in ''Language in Zambia'' (1978) (in het vervolg OKLIZ) is een indeling in 15 groepen voorgesteld. Zeven talen hebben een officiële status gekregen van de overheid. De keuze is gevallen op deze talen op grond van de aantallen eerste- en tweede taal-sprekerstweedetaalsprekers. Etnisch is Zambia erg divers. ''No one tribe dominates Zambia in terms of either areal extent or population numbers'', schreef George Kay in 1967, en in 1978 was dat nog steeds zo volgens Kashoki en Ohannessian (OKLIZ p. 24). Dat maakt het heel erg moeilijk om een van de inheemse talen te gebruiken als nationale taal, zoals gebeurd is in Tanzania en [[Kenia]] met [[Swahili (taal)|Swahili]]. Er zijn echter wel grote verschillen tussen de verspreidingsgraden van de diverse talen; dit maakte de keuze voor zeven semiofficiële talen mogelijk: [[Bemba (taal)|Bemba]], [[Kaonde]], [[Lozi]], [[Lunda]], [[Luvale]], [[Nyanja (taal)|Nyanja]], en [[Tonga (taal)|Tonga]], die dagelijks elk op zijn beurt een half uur televisie zendtijd krijgen op ZNBC (Zambia National Broadcasting Corporation). De Zambiaanse taal [[Ila (taal)|Ila]] is een van de 55 talen waarin de boodschap op de [[Voyager Golden Record]] is opgenomen.
 
De rol van een aantal van de inheemse talen is in de loop van de jaren belangrijker geworden. Bemba en Nyanja bijvoorbeeld, vervullen in bepaalde urbane gebieden (resp. Copperbelt en [[Lusaka (stad)|Lusaka]]) de rol van [[lingua franca]], en doen dat soms op grotere schaal dan Engels. Over het algemeen hebben alle inheemse talen die door de overheid een officieel statuut kregen meer (tweede taal)sprekers gekregen.
Regel 73:
 
=== Armoede ===
Volgens het [[Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties]] leeft in Zambia 68% van de bevolking onder de [[armoedegrens]].<ref>[http://hdr.undp.org/en/media/HDI_2008_EN_Tables.pdf UNDP: Human development indices - Table 3: Human and income poverty (Population living below national poverty line (2000-2007))]</ref>
 
== Bestuurlijke indeling ==
Regel 94:
* kustlijn: geen: het land is en [[binnenstaat]].
* hoogste punt: [[Mafinga Hills]] 2301&nbsp;m.
* laagste punt: [[Zambezi]] rivier 329&nbsp;m.
* grootste rivieren: Zambezi, [[Kafue (rivier)|Kafue]], [[Luangwa (rivier)|Luangwa]]
* delfstoffen: [[steenkool]], [[zilver (hoofdbetekenis)|zilver]], [[koper (element)|koper]], [[zink (element)|zink]], [[uranium]], [[Lood (element)|lood]], [[kobalt]]
Regel 104:
Zoals in veel Afrikaanse landen, vormt [[aids]] een bedreiging. Vruchtbare oplossingen om de verspreiding van aids tegen te gaan, zijn er in Zambia nog niet gevonden.
 
In mei 2009 werd door Nederland in afwachting van de resultaten van een [[corruptie]]onderzoek alle financiële hulp aan het Zambiaanse ministerie van Gezondheid opgeschort. Daartoe werd door minister [[Bert Koenders]] besloten naar aanleiding van beschuldigingen die waren geuit over [[Verduistering (misdrijf)|verduistering]] van [[ontwikkelingshulp|hulpgelden]]. Een [[Klokkenluider (melder van misstanden)|klokkenluider]] had de Zambiaanse anticorruptie-commissieanticorruptiecommissie getipt over mogelijk misbruik van hulpgelden in de gezondheidszorgsector. Alle donoren waren vervolgens ingelicht en er werd direct gestart met een onderzoek.
 
De Nederlandse financiële bijdrage aan de gezondheidssector in Zambia bedroeg in 2008/2009 per jaar 13 miljoen euro. Deze steun wordt onder meer gebruikt voor [[eerstelijnszorg]] op het platteland, de bestrijding van [[malaria]], [[tuberculose]] en HIV/aids en training van medisch personeel.