Menagerie: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k |{{Largethumb}}| is redundant, gebruik voortaan |thumb| |
|||
Regel 10:
Aan het eind van de vijftiende eeuw, tijdens de [[Renaissance]], begonnen de [[Italië|Italiaanse]] aristocratie, rijke patriciërs en geestelijken exotische dieren te verzamelen bij hun landhuizen aan de rand van de steden. Aan het eind van de zestiende eeuw nam de rol van dieren in de tuinen van Italiaanse villa's toe, zoals onder meer te zien is in het park [[Villa Borghese]] in [[Rome (stad)|Rome]].
===
[[Bestand:Versailles M2.JPG|thumb|De menagerie van Versailles onder Lodewijk XIV]]
Tijdens de bouw van het [[Kasteel van Versailles]] in de [[17e eeuw|zeventiende eeuw]] richtte koning [[Lodewijk XIV van Frankrijk]] een menagerie op in het park van het paleis. Het grootste deel hiervan werd gebouwd in 1664, toen werden ook de eerste dieren geïntroduceerd. Het interieur was echter pas klaar, tussen 1668 en 1670. De menagerie, aan de zuidwestkant van het park, was het eerste grote project van Lodewijk XIV in Versailles, en een van de vele plezierhuizen die rondom het paleis werden gebouwd. Het was de eerste menagerie die in de [[Barok (stijlperiode)|barok-stijl]] was gebouwd. Het meest in het oog springende element hiervan was een cirkelmatige opzet, met een paviljoen in het midden. Hieromheen liep een wandelpad, en buiten de paden waren de omheiningen en kooien. Elk omheind gebied had een huis of een stal voor de dieren aan één zijde. De overige drie zijden bestonden uit muren.
Vele koningen in Europa namen dit ontwerp over, vooral die van [[Habsburgse monarchie]]. In [[1752]] liet [[keizer Frans I Stefan]] een barokke menagerie bouwen in het park van het [[Schloss Schönbrunn|Schönbrunn]]-paleis bij [[Wenen]].▼
[[Bestand:Wien Tiergarten Schönbrunn Kaiserpavillon.jpg|thumb|Het keizerspaviljoen in [[Tiergarten Schönbrunn]]]]
▲Vele koningen in Europa namen dit ontwerp over, vooral die van [[Habsburgse monarchie]]. In [[1752]] liet [[keizer Frans I Stefan]] een barokke menagerie bouwen in het park van het [[Schloss Schönbrunn|Schönbrunn]]-paleis bij [[Wenen]].
In Amsterdam had herbergier Jan Westerhoff in zijn herberg Blauw Jan aan de Kloveniersburgwal 87 een menagerie gebouwd. Omstreeks 1675 begon hij met het verzamelen van wilde dieren als panters, tijgers, leeuwen en papegaaien.<ref>https://onsamsterdam.nl/pleziertuinen-kolfbanen-en-lusthoven</ref>
▲Ook de Nederlandse [[Willem V van Oranje-Nassau|stadhouder Willem V]] had een menagerie bij de [[Hofstede De Loo|Grote Loo]] in Den Haag/Voorburg. Deze werd beheerd door [[Aernout Vosmaer]], die van de dieren gedetailleerde tekeningen liet maken en deze bundelde in het boek ''Regnum Animale''. De meeste dieren waren geschenken van de zeevarende compagnieën en individuele zeevarenden. Zo arriveerde in 1776 de eerste chimpansee in Europa; zij stierf een half jaar later.<ref>Het boek van Artis, Leonard de Vries, 1981.</ref> De olifanten Hans en Parkie waren een geschenk van handelaren op [[Ceylon (VOC-gebied)|Ceylon]]. Nadat de stadhouderlijke familie naar Engeland was gevlucht werden ze als bezittingen van de Oranjes door de Fransen geconfisqueerd. Die voerden hen op schuiten via de binnenwateren naar Parijs waar ze hun laatste jaren sleten in de [[Jardin des Plantes (Parijs)|Jardin des Plantes]].
In de negentiende eeuw werden de aristocratische menagerieën vervangen door moderne dierentuinen, die de tentoonstellingen een wetenschappelijk en educatief toontje gaven. Anno 2016 staat alleen in Schönbrunn nog een menagerie, maar ook die heeft zich in de loop van de twintigste eeuw ontwikkeld tot een dierentuin. [[Tiergarten Schönbrunn]] wordt wel de oudste dierentuin ter wereld genoemd.
| |||