1800-1809: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k foute code
Regel 67:
*1809 : [[Kalifaat Sokoto]], in wat nu Noord-Nigeria is, wordt gesticht door Shehu Usman dan Fodio, een [[Fulbe]]-geestelijke, die na een [[jihad]] om de [[Islam]] te zuiveren en de macht van de [[Hausa (volk)|Hausa]]-elite te breken, een eigen staat creëert.
 
== Innovatie ==
== Wetenschap en technologie ==
* De Fransman [[Joseph-Marie Jacquard]] ontwikkelt het [[jacquardgetouw]], een programmeerbaar weefgetouw waarmee tapijten met ingewikkelde bloemmotieven mechanisch kunnen worden geproduceerd.
* De Engelsman [[Henry Maudslay]] ontwikkelt de eerste industriële schroefdraaddraaibank. Hiermee maakt hij een eind aan het handmatig fabriceren van bouten en moeren. Zijn machine zorgt dat het concept van [[standaardisatie]] (een idee dat reeds plaatsvindt) praktisch toegepast kan worden op bouten en moeren. Aan een bestaande draaibank voegt hij schakelwielen en een transportschroef toe voor het snijden van de schroefdraad in een ronde staaf die voor elke schroef [[identiek]] is. Door de installingen te wijzigen kan hij met dezelfde draaibank bouten maken met een verschillende [[schroefdraad]]. Daarnaast is zijn machine sneller en nauwkeuriger dan de handgemaakte bouten en moeren. Zijn bouten en moeren worden meteen toegepast in de bouw van [[Stoommachine|stoommachines]].
* 1803 - Uitvinding van de [[optische telegraaf]] door [[Claude Chappe]], een [[officier]] van [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]].
* [[Franz Carl Achard]] verbetert door selectieve teelt het suikergehalte van de Silezische [[voederbiet]], zodat de [[suikerbiet]] ontstaat. Hij sticht in 1802 de eerste [[suikerfabriek]]. [[Benjamin Delessert]] verbetert de zuivering. [[Napoleon Bonaparte|Napoleon]] krijgt interesse in het nieuwe product en wijst veel gebieden aan waarop voortaan suikerbieten moeten worden geteeld.
 
== Wetenschap en technologie ==
* Na de eerste, en tevens grootste, [[planetoïde]] [[Ceres (dwergplaneet)|Ceres]] in 1801 worden ook de planetoïden [[Pallas (planetoïde)|Pallas]] en [[Vesta (planetoïde)|Vesta]] ontdekt.
* [[Luke Howard]] begint in 1801 met uitgebreide registraties van het weer in de omgeving van Londen. In zijn ''Essay on the Modification of Clouds'', dat in 1803 wordt gepubliceerd, benoemt hij de drie belangrijkste categorieën van wolken ([[cumulus]], [[stratus]] en [[Cirrus (wolken)|cirrus]]) en evenwel een reeks van tussentijdse en samengestelde wijzigingen, zoals [[cirrostratus]] en [[stratocumulus]], om de overgangen tussen de voorkomende vormen inzichtelijk en mogelijk te maken.
* Het element [[cerium]], ontdekt in 1803, wordt vernoemd naar Ceres. In datzelfde jaar wordt een ander element aanvankelijk ook naar Ceres vernoemd, maar omdat de naam Cerium al wordt gebruikt, noemt de ontdekker [[William Hyde Wollaston]] het element [[Palladium (element)|Palladium]], naar de planetoïde. Hij ontdekt nog een tweede onbekend element: [[rodium]] (in 1804).
* Ontdekking in 1803 van de metalen [[Osmium]] en [[Iridium (element)|Iridium]].
Hij ontdekt nog een tweede onbekend element: [[rodium]] (in 1804).
* Publicatie in 1801 van [[Disquisitiones arithmeticae]], een getalsleer door [[Carl Friedrich Gauss]], die in 1809 ook een theorie over de beweging van planetoïden het licht doet zien.
* [[Wilhelm von Humboldt]] wordt in 1809 hoofd van de afdeling Eredienst en Onderwijs in het Pruisische ministerie van Binnenlandse Zaken. In die hoedanigheid stelt hij in het kader van de [[Pruisische hervormingen]] het gehele onderwijswezen onder staatstoezicht en tracht hij hoog gekwalificeerd personeel op te leiden. Hieraan moeten de in 1809 gestichte [[Gymnasium|gymnasia]] bijdragen, alsmede de kroon op zijn werk, de in 1810 in de geest van het [[Bildung]]sideaal gestichte [[Humboldtuniversiteit te Berlijn|Universiteit van Berlijn]].