Gebruiker:Hardscarf/Kladblok: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
|||
Regel 20:
Rond 1250 werd de wal mogelijk afgeplat om de palissaden te kunnen vervangen door een nieuwe gemetselde stenen muur van ongeveer 5 tot 6 meter hoog en slechts 2 [[Kloostermop|kloostermoppen]] (ca. 60 tot 90 centimeter) breed.<ref name=":0" /> De kloostermoppen die hiervoor gebruikt werden, werden deels hiervoor gebakken, maar kwamen ook deels van [[Steenhuis|steenhuizen]] uit de omtrek die in opdracht van de stad gesloopt waren. De eerste vermelding van deze muur is uit 1262.<ref name=":3" /> De muur werd voorzien van de eerder genoemde 6 (nu stenen) poorten en ongeveer 20 torens op plekken waar de muur een bocht maakte. De torens waren waarschijnlijk om en om halfrond of vierkant van vorm. Om tijdens belegeringen [[Uitval|uitvallen]] te kunnen doen vanuit de stad werden aan de kanten waarvan men een aanval zou kunnen verwachten [[Wapenplaats|wapenplaatsen]] (weerpleinen) aangelegd: een verbreedde stukken in de straat nabij de poorten waar soldaten konden worden opgesteld tijdens een [[belegering]], bijvoorbeeld voor het doen van een [[Uitval (verdediging)|uitval]]. Een werd aangelegd voor de [[Poelepoort]] in het oosten en een voor de Herepoort in het zuiden. Later ontstond zo ook de [[Rademarkt]]. Deze verbrede straten werden in vredestijd gebruikt voor het plaatsen van [[Turf (brandstof)|turf]] of de [[Wagen|wagens]] van handelaren.
Van de ''Hindricxtoren'' aan de Singelstraat en de ''Kruittoren'' aan noordzijde van het [[Gedempte Kattendiep|Kattendiep]] zijn resten teruggevonden. Van de muur is nog een restant aanwezig in een buitenmuur van het [[Pepergasthuis]] ter hoogte van het einde van Achter de Muur. Van de noordelijke muur zijn resten teruggevonden in de kelders van enkele panden aan de Hoekstraat, Hardewikerstraat, Hofstraat en de Singelstraat, alsook in het pand aan de Noorderhaven 72 (café De Sleutel) en in het [[souterrain]] van [[Hoofdwacht (Groningen)|Oude Boteringestraat 74]] (hotel 'Corps de Garde') De aanwezigheid van de noordelijke muur werd in de 20e eeuw kenbaar gemaakt in het midden van de bestrating van de Vishoek tot aan de Hofstraat, maar bij de herstructurering van het [[A-kwartier]] in 2018 is dit weer deels ongedaan gemaakt. Van de 13e eeuwse Boteringepoort werd na archologische opgravingen in 2002 door kunstenaar [[Efraïm Milikowski]] een lichtkunstwerk gemaakt, dat na een slopende procedure rond 2014 door de gemeente werd verwijderd vanwege onevenredige onderhoudskosten.
Waarschijnlijk werd in dezelfde periode de stad uitgebreid met een nieuwe gracht aan oost- en zuidzijde van de stad. Vermoed wordt dat de kade bij de [[Hoge der A]] destijds samen met de [[Apoort]] de westelijke grenslinie vormde. Deze Apoort was de eerste van 4 Apoorten die in de loop der tijd steeds verder naar buiten geplaatst werden en wordt door Van den Broek aangeduid als de 'Binnenste Apoort'. De Drentse A werd in de 13e eeuw ook verlegd naar het zuidwesten: van haar oosrpronkelijke locatie ten zuiden van de [[Der Aa-kerk|Akerk]] naar een locatie evenwijdig aan de [[Reitemakersijge]], die bij de [[Kleine der A]] weer aansloot op de huidige loop.<ref>{{Citeer web|url=http://www.geschiedenisbibliotheekgroningen.nl/historie/mengelwerk/welke-apoort-bedoelt-u-2/de-brug-2|titel=De brug|bezochtdatum=13-3-2020|auteur=Jan van den Broek|datum=april 2013|werk=Welke Apoort bedoelt u?|uitgever=Geschiedenisbibliotheek van Groningen}}</ref> Van den Broek denkt dat het niet uit te sluiten is dat er in die periode ook al een stadswal langs de A kan zijn opgericht met de eerder genoemde Apoort, die mogelijk als de 'muur van de toren' met ''hostium'' (opening) voorkomt in een oorkonde over de [[Abrug]] uit 1263.<ref>{{Citeer web|url=http://www.geschiedenisbibliotheekgroningen.nl/historie/mengelwerk/welke-apoort-bedoelt-u-2/de-oorkonde-van-1263-nader-bekeken-2|titel=De oorkonde van 1263 nader bekeken|bezochtdatum=13-3-2020|auteur=Jan van den Broek|datum=april 2013|werk=Welke Apoort bedoelt u?|uitgever=Geschiedenisbibliotheek van Groningen}}</ref> In elk geval werden aan noord- en zuideinde van de A toen een muur met een aantal torens gebouwd, waaronder de ''Meester Albertstoren'' (later ''Kassentoren'' genoemd: aan de Hoge der A, direct ten zuiden van de Kranepoort), de ''Harkestoren'' (of ''Ronde toren''; aan de Hoge de A; ten zuiden van de Meester Albertstoren) en waarschijnlijk halverwege daartussen ook de [[Turftoren]] (waarschijnlijk aan het westeinde van de [[Turftorenstraat]]).<ref>{{Citeer web|url=http://www.geschiedenisbibliotheekgroningen.nl/historie/mengelwerk/welke-apoort-bedoelt-u-2/terugblik-en-historisch-overzicht-2|titel=Terugblik en historisch overzicht|bezochtdatum=23-2-2020|auteur=Jan van den Broek|datum=april 2013|werk=Welke Apoort bedoelt u?|uitgever=Geschiedenisbibliotheek van Groningen}}</ref> Omdat er echter ook (van origine) 13e eeuwse huizen langs dit tracé staan, kan het ook zijn dat de Turftoren los stond van de overige torens.
▲Vermoed wordt dat in de loop van de 14e eeuw enkele tientallen meters ten westen van de A ter hoogte van ongeveer de huidige [[Sledemennerstraat]] en [[Westerhavenstraat]] het [[Menrediep]] (of Mennersdiep of Mennersgracht) gegraven werd als nieuwe buitengracht.<ref name=":5">{{Citeer web|url=http://www.geschiedenisbibliotheekgroningen.nl/historie/mengelwerk/welke-apoort-bedoelt-u-2/de-turftoren-en-het-menrediep-2|titel=De Turftoren en het Menrediep|bezochtdatum=15-3-2020|auteur=Jan van den Broek|datum=april 2013|uitgever=De geschiedenisbibliotheek van Groningen}}</ref> Door het graven van dit Menrediep ontstond een eiland. Met het graven van het Menrediep werd de A als haven binnen de stadsmuren getrokken. In het zuidwestelijk deel van de stad is later een muur aangelegd, die is teruggevonden bij de Reitemakersrijge.
* nog verwerken:
**Menrediep (omstreeks 1350-1610). [https://zaqina.blogspot.com/2015/06/sledemennen.html Link] - volgens opgravingen 1981: tot ongeveer 1470 toen de nieuwe stadsuitleg en nieuwe stadswal gerealiseerd werd: https://www.dekrantvantoen.nl/vw/article.do?v2=true&id=NVHN-19810414-AE0018004 - volgens van den Broek na halverwege 16e eeuw geleidelijk gedempt: "In 1575 – het jaar waarin de plattegrond verscheen – had het Menrediep zijn functie allang verloren en was men al begonnen met het dempen ervan." [[http://www.geschiedenisbibliotheekgroningen.nl/historie/mengelwerk/welke-apoort-bedoelt-u-2/de-turftoren-en-het-menrediep-2 link]]▼
**
**Rademarkt:
**▼
**▼
**▼
**▼
**▼
**▼
**▼
**▼
**▼
**▼
**▼
**▼
**▼
**▼
▲**<code>[<u>Rademarkt verder uitzoeken: wanneer ontstaan?</u></code>]
▲**Rademarkt: 1407 de Want; mogelijk ook locatie van de Griffe; dat jaar (her?)graven nieuw kanaal buiten Herepoort en Oosterpoort [https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=rademarkt+middeleeuwen&coll=ddd&identifier=ddd:010667795:mpeg21:a0189&resultsidentifier=ddd:010667795:mpeg21:a0189 link]
***Griffe: "ontleent zijn naam aan die van een tweede verdedigingsgracht voor de zuidelijke vestingwallen: het Nijgraven Diepje of Griffe" - bij Griffeweg? Rademarkt was onderdeel oude es? [https://www.delpher.nl/nl/kranten/view?query=rademarkt+middeleeuwen&coll=ddd&identifier=ddd:010667805:mpeg21:a0219&resultsidentifier=ddd:010667805:mpeg21:a0219] - dus 1695 en niet 1407 [https://www.streetservice.nl/straten/griffeweg/historie/ link]
*Verder met:
**[http://www.geschiedenisbibliotheekgroningen.nl/historie/mengelwerk/welke-apoort-bedoelt-u-2/pdf '''Welke Apoort bedoelt u''']
▲**
**http://www.geschiedenisbibliotheekgroningen.nl/historie/gdw/9kleisloot-selwerderdiep-en-boterdiep
Regel 70 ⟶ 51:
**"''Voor de westzijde zou dat betekenen dat er een wal zou zijn opgeworpen op de singel tussen het Menrediep en de A, of – zoals Van Giffen en Praamstra dachten – verder naar het westen, tussen de Westerbinnensingel en de Westersingel. Dit laatste is in elk geval onjuist. Zoals we al eerder zagen, is de door hen bedoelde verdedigingslinie pas 60 jaar later, in de Gelderse tijd, aangelegd.''"[...]"''Wanneer er in de jaren 1469-1471 iets is gedaan om de westflank van de stad beter te beschermen, zal dit beperkt zijn gebleven tot het opwerpen van een wal (met borstwering?) op de singel tussen Menrediep en A. We moeten dan wel accepteren dat er, om met Overdiep te spreken, twee ‘kranke plekken’ in de verdedigingslinie ontstonden. Ik bedoel daarmee de plaatsen waar het bolwerk de A kruiste. Daarvoor zou pas in de Gelderse tijd een oplossing worden gevonden.''"
*"''het bolwerk van 1469-1471''": 'ter hoogte van de Westerhavenstraat-Westerbinnensingel'
▲
*
*
*
*Apoorten:
*#''De oudste, 13e eeuwse (?) ‘Binnenste Apoort. Vermoedelijk afgebroken tussen 1511 en 1534''
| |||