Geschiedenis van de Sovjet-Unie (1927-1953): verschil tussen versies

Na de dood van [[Vladimir Lenin]], op het Veertiende Partijcongres (1927), begon Jozef Stalin, die tot de rechterzijde van de Partij behoorde, met het uitschakelen van zijn politieke tegenstanders. Als eerste daad verbande hij de belangrijkste leden van de linkerzijde waaronder [[Leon Trotski]]. Hij bekritiseerde ook de [[Nieuwe Economische Politiek|NEP]] van Lenin, dat fel werd verdedigd door de linkse ideologen [[Nikolaj Boecharin]] en [[Aleksej Rykov]], die op hun beurt uit de [[CPSU]] (=deCommunistische Partij) gezetvan de Sovjet-Unie werden gezet. Hij overtuigde de twijfelaars door te zeggen dat dit een kapitalistische bedreiging vormde en de vooruitgang van de Sovjet-Unie enkel kon bevorderd worden door het uitbouwen van de zware industrie. Hij zei ook dat het land 50 tot 100 jaar achter lag op de West-Europese mogendheden en dat deze achterstand ingehaald moest worden in 10 jaar.

Om deze achterstand in te lopen, stelde men een commissie in die moest onderzoeken hoe men dat kon doen. Deze commissie, het [[Gosplan]], kwam met een rapport van 1700 bladzijden dat de basis vormde van het eerste [[vijfjarenplan]]. De kern van deze plannen was dat het grotendeels agrarische land moest overschakelen, zo snel mogelijk, op zware industrie; de [[industrialisatie (Sovjet-Unie)|industrialisatie]]. Het eerste vijfjarenplan legde zich erop toe om een sterke basisindustrie op te zetten om vitale producten te produceren en zich zodoende economisch verder te kunnen ontwikkelen. Hun belangrijkste producten moesten kolen en ijzer worden. Hoewel de menselijke kost enorm was, was dit een succes en ging het sneller dan bij enig ander land in de geschiedenis.

=== Industrialisatie ===

=== Collectief werken ===

In 1936 was ongeveer 90 % van alle landbouw collectief, maar het bereikte niet de vooropgestelde doelen en viel zelfs terug. Het zou tot 1940 duren eer het niveau van het NEP gehaald werd. Vele landbouwers waren tegen deze collectivisering en vermoordden nog liever hun vee dan het aan de regering te geven. Deze werden [[Koelak (boeren)|Koelak]]ken genoemd, hoewel dat vroeger eigenlijk vrij bemiddelde boeren waren. In 1929 beval Stalin om hen ofwel om te brengen, ofwel naar Siberië te deporteren. Het verzet was het sterkste in [[Oekraïne]], waar veel mensen omkwamen bij repressies of van de honger.

=== Voordelen voor de bevolking ===

Het was in deze periode niet allemaal kommer en kwel in de Sovjet-Unie. Het aantal werklozen daalde door de industrialisatie bijna tot nul en door het mijnen naar grondstoffen werden veel banen gecreëerd. Tijdens die periode begon men aan ambitieuze projecten en de ruwe grondstoffen waren er niet alleen voor de [[militaire industrie]], maar evenzeer voor verbruiksgoederen. In de al eerder genoemde autofabrieken van [[Moskou]] en [[Nizjni Novgorod|Gorki]] werd een enorm aantal wagens geproduceerd die de bevolking kon kopen. De arbeiders die hun quota's ver overschreden werden goed betaald en konden zich zulke verworvenheden veroorloven.

==== Hongersnoden (1932-33)= ===

In de vroege jaren ‘30 ontstonden in de Sovjet-Unie grote hongersnoden die miljoenen mensen het leven kostte. De belangrijkste graanproducerende gebieden van de Sovjet-Unie werden getroffen, waaronder [[Oekraïne]], de [[Kaukasus (gebied)|noordelijke Kaukasus]], de [[Wolga]]-regio en [[Kazachstan]], [[Oeralgebied|Zuid-Oeral]], en [[West-Siberië]]. De [[Holodomor]] in Oekraïne en de [[Kazachse hongersnoodHongersnood van 1932–331932-1933|Kazachse Hongersnood van 1932–1933]] werden beschouwd als [[genocide]], gepleegd door de regering van JosephJozef Stalin. Naar schatting zijn tussen 3,3 en 3,9 miljoen gestorven in Oekraïne en 2 miljoen gestorven in Kazachstan (40% van alle Kazachen).<ref>{{en}}{{Citeer web |url=https://www.wilsoncenter.org/publication/the-kazakh-famine-1930-33-and-the-politics-history-the-post-soviet-space |titel=The Kazakh Famine of 1930-33 and the Politics of History in the Post-Soviet Space |auteur=Elena Volkava |uitgever= |datum=2 mei 2012 |bezochtdatum=24 januari 2020 }}</ref><ref>{{en}}{{Citeer web |url=https://archive.org/details/FamineInUssr/mode/2up |titel= Famine in the USSR |auteur=Markoff, Dr. Alexandr Pavlovich (1933). professors of the Russian Commercial Institute (eds.). |uitgever= Bulletin Economique Russe |datum=1933 |bezochtdatum=24 januari 2020 }}</ref>

== [[De Grote Zuivering]] (1934-1936) ==

== De [[Grote Vaderlandse Oorlog]] (1936-1945) ==

In 1938 was de Sovjet-Unie al in aanvaring gekomen met Japan tijdens de [[Slag om het Chasanmeer]] ten zuiden van Vladivostok. In 1939 werden het [[Japanse Keizerlijke Leger]] en het [[Kanto-leger]] verpletterend verslagen in de [[Slag bij Halhin Gol]], waarna de Japanse regering afzag van het idee van de [[Noordelijke Aanvalsgroep]] die de Siberische en Oeralische grondstofgebieden wilde veroveren en vooral populair was bij het [[Japans Keizerlijk Leger]] en koos in plaats daarvan voor de [[Zuidelijke Aanvalsgroep]] die meer in trek was bij de [[Japanse Keizerlijke Marine]]. Dit zou later een groot voordeel blijken bij de [[Slag om Moskou]] toen Siberische troepen te hulp konden schieten omdat deeen meesterspionspion van de Sovjet-Unie [[Richard Sorge]] precies doorgaf wat de Japanse regering van plan was.

=== Eerste Jaren (1941-1943) ===

Op [[23 augustus]] [[1939]] tekende de minister van buitenlandse zaken, [[Vjatsjeslav Molotov]], samen met zijn Duitse ambtsgenoot [[Joachim von Ribbentrop]] het [[Molotov-Ribbentroppact|non-agressiepact]] tussen [[nazi-Duitsland]] en de Sovjet-Unie. Door dit verdrag meende Jozef Stalin zeker te zijn dat hij van de kant van [[Adolf Hitler|Hitler]] geen agressie hoefde te verwachten en het plan was om zo ongehinderd de in 1918 afgestane gebieden van het voormalige Russische rijkRijk weer in te lijven in de Sovjet-Unie. In september 1939 kon Stalin, in samenwerking met de Duitsers, het oosten van [[Polen]] bezetten. Ook de Baltische staten [[Letland]], [[Litouwen]] en [[Estland]] werden bezet, in juni [[1940]]. Met harde hand werd het communisme ingevoerd; in alle bezette gebieden werd de intelligentsia opgepakt en gedeporteerd. Gevangengenomen Poolse officieren werden op grote schaal vermoord in het bos van [[Bloedbad van Katyn|Katyn]]. Arrestanten uit de Baltische staten ondergingen hetzelfde lot. Stalin gebruikte het pact met Duitsland ook om [[Finland]] (voor 1918 eveneens onderdeel van Rusland) aan te vallen (de [[Winteroorlog]]) wat hem, wel ten koste van veel gesneuvelde Sovjet soldaten, een flink gebied van Finland opleverde maar slaagde er niet in dit land geheel te veroveren door het onverwacht felle verzet van de Finse strijdkrachten. [[Moldavische Socialistische Sovjetrepubliek|Moldavië]] aan de grens met [[Roemenië]] werd, zoals afgesproken in het pact, ook bezet. Het non-agressie pact tussen de twee dictators was echter geen lang leven beschoren en op [[22 juni]] [[1941]] begon [[Operatie Barbarossa]], de invasie van de Sovjet-Unie door de Duitsers. De Duitse legers rukten snel op tot ze eind 1941 aan de grenzen van Moskou kwamen en de westelijke buitenwijken al onder Duits vuur kwamen te liggen. De generale staf van het Rode leger stelde al voor om de regering uit de stad te evacueren, maar Stalin weigerde resoluut. Om een ramp af te wenden besloot Stalin wel, toen bleek dat Japan in het oosten geen aanstalten maakte om gebruik van de situatie te maken, om Siberische grenstroepen naar Moskou te halen en ook sommige verbannen generaals terug te roepen en ze in te schakelen bij de verdediging van de stad. Deze actie bleek een succes te zijn en de Duitsers werden tot staan gebracht en zelfs teruggedreven.

=== Terugvechten (1943-1945) ===

Toen de Duitsers bij [[Slag om Stalingrad|Stalingrad]] verslagen waren, trokken ze zich langzaamaan terug. De zegetochttegenaanval van het [[Rode Leger (Sovjet-Unie)|Rode Leger]] was begonnen. Omdat de Japanners geen tweede front openden in [[Mantsjoerije]], kon het Rode Leger vele divisies daar weghalen en aan het westfront inzetten. Na de overwinningen, onder andere bij [[Slag om Koersk|Koersk]], rukten de Russen op naar het ultieme doel: [[Berlijn]], terwijl ze ondertussen een groot deel van het [[Oostblok]] en [[Voormalige gebieden van het Duitse Rijk in het oosten|Oost-Duitsland]] inlijfden in de Sovjet-Unie. Op 2 mei 1945 wapperde de Sovjetvlag boven de [[Rijksdaggebouw|Rijksdag]]. Tijdens deze veldtocht en kort daarna werden ongeveer vijftien miljoen Duitsers gedeporteerd naar [[Siberië]]. In het oosten lanceerde het Rode Leger op [[8 augustus]] 1945 [[Operatie Augustusstorm]] waarbij [[Mantsjoekwo]] en een gedeelte van China werden veroverd op het Kanto-leger en het [[Japanse Keizerlijke Leger]].

== De Koude Oorlog (1945-1953) ==

Na de Tweede Wereldoorlog bezetten de Russen grote delen van Oost-Europa en breidden zo hun invloedssfeer uit over de [[Baltische staten]], [[Oost-Pruisen]], [[Oekraïne]] en de [[Duitse Democratische Republiek|DDR]]. De grenzen van de Sovjet-Unie waren een flink stuk westwaarts verlegd, en aangrenzende staten werden tot vazalstaten gemaakt. Ook daarbuiten leek het communisme sterk op te rukken: in Griekenland, Vietnam en China vonden communistische opstanden plaats, en Turkije en Finland werden onder zware politieke druk gezet. Het communisme had een positieve reputatie als de bevrijdingsleer voor armen en verdrukten, aangedikt door de zware strijd die de Sovjet-Unie tegen de Duitsers had gestreden. In de periode volgend op de Tweede Wereldoorlog zagen (vaak door de Komintern aangestuurde) communistische partijen hun aanhang sterk toenemen, zoals de Nederlandse [[Communistische Partij van Nederland|CPN]] die bij de eerste naoorlogse verkiezingen van 3 naar 10 Kamerzetels groeide.

Door deze onenigheid werd Stalin nog meer paranoïde en beschouwde hij de VS als een volwaardige dreiging, hoewel ze eerder slechts een mindere dreiging waren, terwijl [[Japan]] en herenigd Duitsland volgens Stalin eerder een grote bedreiging vormden. Naar aanleiding van de verdeeldheid tussen de Sovjet-Unie en de westerse landen zei [[Winston Churchill|Churchill]] dat een ijzeren gordijn was neergedaald over Europa. De gespannen relaties kwamen niet tot uiting in een oorlog in Europa, maar in verscheidene mindere conflicten in de rest van de wereld, zoals de [[Koreaanse Oorlog]], met op de achtergrond de constante dreiging van kernwapens. Binnenlands was er ook geen sprake van een ontdooiing na de euforie van het winnen van de Tweede Wereldoorlog; de repressie werd nu juist aangescherpt en de kampen stroomden weer vol.