Eerste Vijfjarenplan (Sovjet-Unie): verschil tussen versies

Het '''Eerste Vijfjarenplan van de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken''' was een lijst van economische quota, opgesteld door secretaris-generaal [[Jozef Stalin]] en gebaseerd op diens politiek van "Socialisme in één land". Het werd tussen [[1928]] en [[1932]] uitgevoerd.

 

 

 

Omdat het succes van dit plan afhing van industrialisatie op grote schaal, moesten er ook culturele veranderingen komen: bijvoorbeeld in Turkestan, waar de nomaden in vaste woonplaatsen moesten gaan leven en katoen moesten telen in plaats van groenten. Dit wekte grote wrevel op onder de lokale bevolking en Turkmeense boeren en nomaden maakten dit lange tijd door middel van passief verzet duidelijk.

 

Voor de uitvoering van het eerste Sovjet-Vijfjarenplan ondervond de jonge USSR dreigingen uit binnen- en buitenland. De eerste "dreiging" kwam uit het westen: vanaf [[1927]] begonnen verscheidene Europese landen zoals [[Verenigd Koninkrijk|Groot-Brittannië]] zich te distantiëren van de Sovjet-Unie. Hierdoor ontstond de angst dat het land binnengevallen zou worden. Deze angst werd nog versterkt door herinneringen aan de [[Russische Burgeroorlog]]: westerse machten hadden toen al delen van het land bezet. Dit vereiste volgens Stalin de creatie van een sterke industriële basis, waarmee dan onder andere het leger gemoderniseerd zou kunnen worden, en men economisch met het westen kon concurreren. Dit kwam overigens gelijk met een grote teleurstelling onder de boeren door de hongersnoden in de vroege jaren 20 en de brutale behandeling. Deze spanningen hadden het potentieel de USSR te doen instorten. Stalin startte daarop de grootschalige industrialisatie om deze dreigingen te pareren.

 

[[Bestand:Chelyabinsk tractor factory 1930s.jpg|thumb|left|250px|Tractorfabriek in [[Tsjeljabinsk]] in [[1930]]]]

Het centrale aspect van het Eerste Vijfjarenplan was de snelle industrialisatie van het land. De noodzaak hiertoe ontstond door de wil om competitief te zijn met het Westen: als een oorlog uitbrak tussen het Westen en de USSR, zouden de Sovjets tegen de modernste en meest geïndustrialiseerde naties ter wereld moeten vechten. Om dus te voldoen aan de vraag van het leger stelden de Sovjetleiders onrealistische quota op. Om aan deze quota te voldoen moesten er enorme industriële complexen vlak bij de bron van de grondstoffen gebouwd worden, in soms onherbergzame gebieden. Dit gebeurde onder andere in [[Magnitogorsk]], langs de [[Dnjepr (rivier)|Dnjepr]] en in [[Nizhny Novgorod]] (toen Gorki). Er werd verwacht dat de zware industrie op deze 5 jaar 350% meer zou produceren. Hiervoor was veel kapitaal nodig: de regering schrapte alle "onnodige uitgaven" om het nodige geld bijeen te krijgen. Door deze maatregelen werden echter vele basisgoederen, zoals eten en kleren, schaars. Het aantal arbeiders groeide in deze periode explosief: van 3,12 miljoen in [[1928]] naar 6,01 miljoen in [[1932]].

 

[[Bestand:1930 Jewish kolkhoz AJJDC 05.jpg|thumb|275px|Binnenhalen van de oogst op een kolchoz, 1930]]

Het Eerste Vijfjarenplan betrof ook de [[Collectivisatie in de Sovjet-Unie|collectivisatie]] van [[boerderij]]en in de hele USSR. Hiervoor waren twee belangrijke redenen:

*Door de bevolkingsgroei was er meer voedsel nodig

*Veel boeren gingen naar de fabrieken om te werken (men dacht dat collectivisatie de landbouw effectiever zou maken)

 

Om de kosten laag te houden, zetten de Sovjets op grote schaal dwangarbeiders in. Hieronder waren gauwdieven, politieke dissidenten, koelakken en soldaten die in de burgeroorlog aan de kant van de Witten streden. In het begin, echter, wilde men het aantal gevangenen laag houden, om zo grondstoffen en voedsel vrij te maken voor andere doelen. Later begon men echter gevangenen te gebruiken als "gratis arbeiders" en groeide hun aantal gestaag. Dit hield ook een risico in: ook gevaarlijke misdadigers werden overgeplaatst, waardoor zij in staat waren machines en materialen te saboteren. Men begon ook mensen te veroordelen tot dwangarbeid bij kleine, of veelal zelfs geen vergrijpen.

Velen waren boeren, die zich tegen collectivisatie verzet hadden.

Door het grootschalig gebruik van dwangarbeid begonnen westerse landen echter goederen, die met deze vorm van arbeid geproduceerd waren, te boycotten.

 

Het grote succes van het Vijfjarenplan was dat de USSR zich in korte tijd van een achtergesteld land naar een moderne natie getransformeerd had. Walter Puranty ontving de [[Pulitzerprijs voor Correpondentie]] voor zijn werk over het vijfjarenplan, waardoor dit fenomeen in het Westen ook bekend werd. De [[Verenigde Staten]] erkenden de [[Sovjet-Unie]] officieel in [[1933]].

 

 

De mislukkingen van het plan waren talrijk: het plan was in feite van het begin al mislukt door de onbereikbare quota, die in realiteit zelfs niet in de komende decennia bereikt konden worden. Ook werden de doelen de hele tijd veranderd: elke keer dat men toch een quotum bereikte, werd het herzien en verhoogd. Ten tweede slaagde de gedwongen collectivisatie er niet in om de landbouwproductie te verhogen: in de realiteit daalde die zelfs sterk, waardoor grote hongersnoden ontstonden, waarbij miljoenen stierven. Die hongersnoden zouden nog jaren aanslepen, en maakte de Russen erg gehaat onder de Oekraïners, de Tataren, en vele andere etnische groepen. De Duitsers zouden die afkeer misbruiken om mensen als [[Hilfswilliger]] (''Hiwi's'') te werven.