Agressie: verschil tussen versies

Wanneer men mensen aanspreekt en hunhen vraagt wat ze verstaan onder het begrip ‘agressie’, zullen ze dit begrip vaak linken aan geweld. Hierbij stelt men zich vooral vormen van fysieke agressie voor zoals vechten, het vernielen van materiaal, enzovoort. Toch is het belangrijk in acht te nemen dat agressie zowel positieve als negatieve betekenissen heeft, en dat er een duidelijk verschil is tussen geweld en agressie. Beide begrippen zijn geen synoniemen van elkaar en hoeven ook niet altijd met elkaar in verband gebracht te worden.

Agressie kan als volgt gedefinieerd worden: als een gerichte kwaadheid die juist het belang van een effectieve communicatie kan dienen. Deze kan juist destructieve handelingen voorkomen. In de biologie is dat onderscheid duidelijk,: daar wordt destructief gedrag tussen soortgenoten dikwijls voorkomen door agressiviteit.<ref>Op www.gezondheid.be is bijvoorbeeld de volgende benadering van agressiviteit te vinden:

Het woord '''agressie''' stamt oorspronkelijk af van het Latijnse woord ''adgredior / aggredior'', voltooid deelwoord ''adgressus / aggressus'': ergens gericht op af gaan, vandaar ''aggressio'': vijandelijke aanval, door het Frans overgenomen als ''agression''. De Latijnse herkomst wordt nog steeds gebruikt om ook de positievere betekenissen van het woord agressie te onderbouwen.

Wellicht zijn er mannelijke en vrouwelijke vormen van agressie te onderscheiden, al dan niet gekoppeld aan mannelijke en vrouwelijke vormen van destructief gedrag. Mannen bezitten op jongere leeftijd in vergelijking met vrouwen van dezelfde leeftijd meer hormonen zoals [[testosteron]] en adrenaline, diewelke agressief gedrag reguleren en beïnvloeden. Jonge mannen lijken daarom in vergelijking met jonge vrouwen vaker fysiek hun agressie te tonen. Ook zijn er culturele patronen die maken dat het onder mannen meer gebruikelijk of zelfs aanvaard is agressie te gebruiken.

Uit de cijfersonderzoek blijkt dat vrouwen veel vaker aangifte doen van verschillende vormen van agressie dan mannen. In Nederland bijvoorbeeld blijkt uit de bij de politie geregistreerde incidenten van huiselijk geweld in 2008 (63 841 aangiften en meldingen) dat slachtoffers van huiselijk geweld daarbij veel vaker vrouwen warenbetrof (76,9% in de leeftijd van 25 tot 45 jaar). Bij stalking cq. belaging (79,9%) en seksueel huiselijk geweld (84,5%) ligt het percentage vrouwelijke slachtoffers nog hoger. Psychisch huiselijk geweld kent 32,2% mannelijke slachtoffers.<ref>Huiselijk geweld gemeten -Bureau Beke, Arnhem 2009</ref>. Cijfers uit wetenschappelijk onderzoek varieertvariëren nogal, maaren in het algemeen liggen de orde van grote van slachtofferschap van huiselijk geweld van mannen en vrouwen niet ver uit elkaar<ref>[http://www.batteredmen.com/fiebert.htm metaonderzoek Fiebert]</ref>.

De [[behaviorisme|behavioristische]] benadering gaat ervan uit dat agressief gedrag verschillende functies kan hebben. Als eerste vormt het agressieve gedrag een uiting (een reactie) op frustratie. Deze vorm, (frustratie-agressie of emotionele agressie genoemd,) is een poging van de agressor om zijn innerlijke 'emotionele druk' te ontlasten. Ten tweede kan agressief gedrag worden ingezet om een gewenst doel/belang te realiseren. Agressief gedrag wordt dan als instrument toegepast. Deze agressiesoort wordt instrumentele agressie genoemd. Er is heel wat onderzoek gedaan naar de verschillende functies van agressie. Deze kunnen te maken hebben met het krijgen van aandacht of het bekomen van zaken (positieve bekrachtiging), alsevenals met het trachten te ontkomen aan lastige zaken (negatieve bekrachtiging).

Het behaviorisme ervangaat uiter vanuit dat agressie niet door imitatie of aanstekelijkheid wordt aangeleerd. Zij stellen namelijk dat agressief gedrag wordt aangeleerd door de ervaringen die mensen opdoen. Op die manier blijken mensen te leren dat agressief gedrag een goed werkzaam middel is om óf innerlijke spanning te ontlasten óf door een gewenst doel/belang te realiseren.

De humanisten stellen dat agressief gedrag slechts eenéén van de mogelijkheden is en dus dat agressie (onder juiste omstandigheden) derhalve altijd vermijdbaar is.

Meestal wordt agressie echter als negatief fenomeen gezien. Eren wordt daarbij gedacht aan geweld bij bijvoorbeeld [[criminaliteit]], [[oorlog]], [[racisme]] of opstand. Agressie kent meestal fasen: eerst [[discussie]], dan [[polarisatie (conflict)|polarisatie]], dan [[ruzie]], en al naargelang er dwingende omstandigheden plaatsvindenplaatsvindt, kan agressie leiden tot [[zinloos geweld]], massale [[vechtpartij]]en of zelfs oorlog.

Mensen in een [[psychose]] zijn soms zeer angstig en daardoor sneller geneigd om iets als een aanval op te vatten en als reactie agressief te worden. Gebruikers van [[Alcoholische drank|alcohol]] en [[drug]]s kunnen sneller ontremd zijn, waardoor een kleinigheid reeds aanleiding kan vormen tot hevige agressie.

De laatste jaren wordt binnen beroepen waar men veel te maken heeft met agressie aandacht besteed aan agressiebeheersing. Zo worden bij o.a. de [[politie]], binnen psychiatrische instellingen, hulpverleningsinstanties en gevangenissen enzovoort, trainingen gegeven om de medewerkers beter te leren omgaan met agressie. Feitelijk worden agressietrainingen gegeven aan iedereen die beroepshalve veel klant-/cliëntcontacten onderhouden.

Hierbij wordt niet alleen aandacht besteed aan het onder controle houden van zichzelf, de agressor en de agressieve situatie; er wordt ook aandacht besteed aan het voorkomen van agressieve situaties, 'an sich'<nowiki/>'''.

Het gaatbetreft dus om het herkennen en erkennen van agressie, zodat er op een constructieve wijze op kan worden gereageerd.

De technieken die daarbij worden aangereikt zijn 'agressiesoort gebonden'. Bij frustratieagressie zijn de technieken namelijk geënt op het in contact treden met de agressor (door voornamelijk gevoelsreflecties te geven). Bij instrumentele agressie zijn de technieken geënt op het constructief plaatsen van grenzen. Te allen tijde is het observeren en analyseren van de [[lichaamstaal]] van de agressor van groot belang. Ook de eigen lichaamstaal is van belang om rekening mee te houden. Ook bij dieren kan men ruim op voorhandvroegtijdig, op basis van de lichaamstaal, de agressie opmerken. Bij honden merkt men dit aan de lichaamshouding, de opgetrokken bovenlip en aan het grommen.

Soms trachten mensen [[afreageren van agressie|agressie af te reageren]] door sport of een vechtkunst te beoefenen; dit wordt echter afgeraden. Het is een misverstand dat men agressie altijd kan (laten) afreageren door bijvoorbeeld een boksbal te bewerken of hard te roepen. Dit is onderzocht en blijkt vaak omgekeerd te werken: mensen kunnen erdaar sneller agressief door reageren<ref>Bushman, B.J. ea (1999). Catharsis, aggression, and persuasive influence: self-fulfilling of self-defeating prophecies? Journal of Personality and Social Psychology, 76, p. 367-376</ref><ref>Geen, R.G. & Quanty, M.B. (1977). The catharsis of aggression: an evaluation of a hypothesis. In L. Berkowitz (Ed.), Advances in experimental social psychology (Vol. 10, pp. 1-37). New York: Academic Press</ref><ref>Tavris, C. (1989). Anger. The misunderstood emotion. New York: Touchstone Books</ref><ref>De Groot, F. (2006). Helpt het fysiek afreageren van agressie? PsychoPraxis, 8, p. 194-196 + De Groot, F. (2007). De hardnekkige mythe van het fysiek afreageren van agressie. In J. Simons (Red.), Actuele themata uit de psychomotorische therapie. Jaarboek 2007 (pp. 119-131). Leuven: Acco</ref>.