Kleurenleer van Goethe: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Kritiek: Nog wat kleinere en grotere dingen gewijzigd die volgens mij niet helemaal 'Wiki' waren. |
NPOV wat proberen te verminderen. |
||
Regel 36:
[[Bestand:Goethe, Farbenkreis zur Symbolisierung des menschlichen Geistes- und Seelenlebens, 1809.jpg|thumb|Kleurencirkel, in waterverf van Goethe, 1809, Origineel: Freies Deutsches Hochstift – Frankfurter Goethe-Museum]]Schematisch kunnen deze kleuren in een soort [[davidster]] weergegeven worden door twee gelijkzijdige driehoeken in elkaar:
*een driehoek met de punt omhoog:
*een driehoek met de punt omlaag:
De bovenste driehoek zijn de [[primaire kleuren]] zoals in de [[subtractieve kleurmenging]]
=== Prismatische experimenten ===
Regel 52 ⟶ 50:
Een donkerspectrum ontstaat juist door in een lichtruimte een ondoorzichtig voorwerp vóór of na het prisma te plaatsen. Het prisma laat dan in de schaduw van het voorwerp een spectrum zien dat [[complementaire kleur|complementair]] is aan dat van de regenboog. Aan de randen ontstaan eerst geel en cyaan, en bij voldoende afstand van het projectiescherm magenta in het midden.
Goethe verwijst in zijn historisch overzicht naar een artikel van Louis Bertrand Castel uit 1740. Daarin komt het verschil tussen breking en licht-donker dualiteit goed tot uiting (zie afbeelding). Volgens Newton wordt het witte licht door een prisma [[lichtbreking|gebroken]] in zeven kleuren op een lineaire schaal zichtbaar in het spectrum: rood, oranje, geel, groen, blauw, indigo, violet.
=== De innerlijke fenomenen, zielenkrachten ===
Regel 61 ⟶ 59:
Volgens Goethe was er niets zo volmaakt als wit licht (heel kan men ook zien als synoniem voor heilig). Zijn leer sluit aan bij de symboliek van de tegenstelling licht en duisternis ([[goed en kwaad]], vreugde en verdriet enz.). Als fenomeen betrekt hij daar dan ook de psychologisch werking op het gevoel bij, ofwel de "stemming" die het in de "ziel" opwekt. Dus zowel objectief als subjectief.
Goethe heeft het dus niet over een reductionistische theoretische beschouwing van uitsluitend uiterlijk zichtbare kleuren, zoals
In zijn autobiografische roman "Dichtung und Wahrheit" maakte Goethe meermalen melding van zijn bijzondere waarnemingsvermogen.
Regel 78 ⟶ 76:
De leer van Newton past in het huidige wetenschappelijk materialistische [[paradigma (wetenschapsfilosofie)|paradigma]], terwijl de leer van Goethe afwijkt van deze benadering. Goethe benadert kleuren niet vanuit zuiver [[natuurkunde|fysisch]] oogpunt, maar vanuit zintuiglijk waarneembare verschijningsvormen als [[Fenomenologie|fenomenen]]. Hij beschrijft datgene wat ieder mens met zijn zintuigen kan waarnemen en betrekt daar karaktereigenschappen bij. Goethe komt niet tot een fysische verklaring, hypothese of theorie.
Opvallend is dat Goethe het aanvankelijk eens was met Newton. Maar nadat hij zelf experimenten met een prisma uitvoerde, zag hij geen kleuren ontstaan. Hij deed het experiment echter waarschijnlijk op een mistige dag, waardoor wit licht uit vele hoeken het prisma binnentrad. De niet waarneembare ontstane spectra volgens de theorie van Newton komende uit al deze hoeken leveren samen weer wit licht op.
Later zag hij door een prisma wel kleuren, vooral aan de randen van ramen. Het viel hem op dat kleuren in het algemeen vooral ontstaan aan de randen tussen licht en duisternis. Dit was voor hem het bewijs dat uit de wisselwerking tussen licht en duisternis zelf kleuren ontstaan. Hierop bouwde hij zijn leer.
Sommige moderne natuurwetenschappers (onder andere Henri Bortoft<ref>[https://books.google.nl/books?id=JoZFgJ0gVN8C&dq=Henri+Bortoft&hl=nl&source=gbs_navlinks_s]Goethe's Way of Science: A Phenomenology of Nature</ref> en Reinhold Sölch<ref>[https://books.google.nl/books/about/Die_Evolution_der_Farben.html?id=GXBJRQAACAAJ&redir_esc=y]Die Evolution der Farben.: Goethes Farbenlehre in neuem Licht. ISBN 9783332016727</ref>)
▲Sommige moderne natuurwetenschappers (onder andere Henri Bortoft<ref>[https://books.google.nl/books?id=JoZFgJ0gVN8C&dq=Henri+Bortoft&hl=nl&source=gbs_navlinks_s]Goethe's Way of Science: A Phenomenology of Nature</ref> en Reinhold Sölch<ref>[https://books.google.nl/books/about/Die_Evolution_der_Farben.html?id=GXBJRQAACAAJ&redir_esc=y]Die Evolution der Farben.: Goethes Farbenlehre in neuem Licht. ISBN 9783332016727</ref>) krijgen weer meer begrip voor Goethes kleurenleer. Een toelichting op de controverse tussen Goethe en Newton is te vinden bij kleurenwetenschapper Van Renesse.<ref>[http://www.fisme.science.uu.nl/woudschotennatuurkunde/verslagen/1993-WND.pdf]Lezing "Goethe contra Newton" door R.L. van Renesse. pagina 43-47 met verdere bronnen.</ref>
== Zie ook ==
| |||