Wegennetwerk van de Inca's: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
Droger en bondiger |
||
Regel 11:
| uitbreiding =
}}
De '''[[Inca's]]''' hadden een uitgebreid '''wegennetwerk''' in [[Zuid-Amerika]], met name in het huidige [[Peru]], [[Ecuador]], [[Bolivia]] en [[Chili]]. Deze wegen waren over het algemeen goed geplaveid en boden de Inca's een relatief snelle vorm van transport door de bergen van de [[Andes]]. Het wegennetwerk had een totale lengte van zo'n 22.500 kilometer en steeg tot een hoogte van 5000 meter boven zeeniveau. De Inca's gebruikten geen [[wagen]]s en hadden geen [[Paard (dier)|paarden]]. De wegen waren wandelpaden en werden ook gebruikt voor transport met [[lama (dier)|lama's]] en andere [[lastdier]]en.
▲Ten tijde van de ondergang van het [[Incarijk]] omstreeks [[1532]] was het Incarijk de grootste staat die ooit had bestaan in de [[precolumbiaans]]e [[Amerika (continent)|Amerika's]]. Deze had echter nooit kunnen uitgroeien tot een dergelijke omvang zonder het netwerk van wegen dat transport, communicatie en administratie op hoog niveau mogelijk maakte. Tal van wegen liepen als slagaderen naar het hart van het rijk, de hoofdstad [[Cuzco (stad)|Cuzco]]. Dit was een strategisch goede ligging die de centralisatiepolitiek enorm in de hand werkte. Het was het wegennetwerk waarop de grootsheid van het rijk gebouwd was. Het is dan ook niet vreemd dat dit stelsel tot de grootste bouwwerken van prehistorisch Amerika gerekend wordt.
== Onderzoek naar het wegennetwerk ==
Factoren die de gemaakte keuze van te onderzoeken wegdelen bepaalden:
▲* diversiteit van ecosystemen die het verloop van de wegen bepaalden,
* diversiteit in laat-prehistorische culturen die ieder invloed hadden op het wegennetwerk voor zover zich dat uitstrekte binnen hun lokale grenzen,
* variëteit in Inca-heerschappij die op verschillende wijze
* verschil en belang van primaire en secundaire wegen en de geografische spreiding van het Inca-rijk.
Het doel van dit onderzoek was het verzamelen van vergelijkbare data die een beeld zouden kunnen geven van de aanleg, constructie en de uiteindelijke invloed van de omgeving op die wegen.
In navolging van het Inca Road Project hebben er meerdere archeologische onderzoeken plaatsgevonden die ieder een steentje bij hebben gedragen aan de reconstructie van het wegennetwerk van de Inca’s. Een van deze onderzoeken is die van het UNESCO (United Nations Educational Scientific and Cultural Organisation) en heeft zich voornamelijk beziggehouden met de oorsprong en ontwikkeling van Cuzco.▼
== De origine van het wegennetwerk ==▼
De stad Cuzco, die later het politiek en religieus centrum van het Inca-rijk zou worden, werd omstreeks [[1300]] opgeworpen op de ruïnes van een bergnederzetting van de oudere [[Killke-cultuur]] in de [[Vallei van Cuzco]] en kan daarom de wieg van de Inca-beschaving genoemd worden. Dit kleine koninkrijk was hier om strategische motieven gesticht. Het was omgeven door een deels intact gebleven wegennetwerk dat was aangelegd door de oudere Pan-Andesstaten [[Wari|Huari]] en [[Tiahuanaco]] die al 500 jaar eerder waren verdwenen.▼
▲
▲De stad Cuzco, die later het politiek en religieus centrum van het Inca-rijk zou worden, werd omstreeks
In [[Mythe]]n, op schrift gesteld door de Spanjaarden [[Juan de Betanzos]] en [[ontdekkingsreiziger]] [[Pedro Sarmiento de Gamboa]], wordt gespeculeerd dat de Killke-nederzetting in opdracht van Inca-koning [[Pachacuti]] met de grond gelijk werd gemaakt. Bij archeologisch onderzoek is muurwerk blootgelegd dat naar alle waarschijnlijkheid tot de Killke-cultuur behoorde. Een kleine bergnederzetting zou zo de oorsprong zijn van de hoofdstad van het grote Inca-rijk.
Geschriften van de [[conquistador (geschiedenis)|conquistador]] en dichter [[Garcilaso de la Vega (Inca)|Garcilaso de la Vega]] uit de vroegste periode van de Spaanse kolonisatie getuigen van bouwtekeningen, bouwmodellen en gebieden die [[geografie|geografisch]] in [[cartografie|kaart]] waren gebracht. Geen van deze tekeningen, modellen of landkaarten heeft de eeuwen overleefd. Wel is duidelijk dat de indeling van Cuzco planmatig tot stand is gekomen. Cuzco ligt in het centrum van het Inca-rijk, de naam betekent in het [[Quechua (taal)|Quechua]] 'navel'. Ze is omgeven door de vier districten [[Chinchaysuyu]], [[Collasuyu]], [[Antisuyu]] en [[Contisuyu]]. Vanuit de zuidkant van het oostelijke deel van Cuzco’s centrumplein, [[Haukaypata]], liep een hoofdweg naar elk van deze districten. Lange tijd dacht men dat deze wegen als enige toegang boden tot de stad. Het archeologisch veldonderzoek van [[UNESCO]] in de jaren 1980 heeft uitgewezen dat er daarnaast meer dan twintig kleinere wegen waren die Cuzco met de districten verbonden. Al deze wegen doorkruisten een zone die de puur Inca-etnische stad isoleerde van het achterland waar de onderworpen Andesvolkeren woonden. Cuzco werd als het ware omringd door een gordel van naar schatting 105 hectare gecultiveerd land waaruit 25 wegen ontsproten naar de verste uithoeken van het rijk. Dit was de bakermat van de Inca-beschaving.
[[Bestand:Inca roads-en.svg|thumb|280px|right|Het wegennetwerk van de Inca's]]▼
== De expansie van het wegennetwerk ==
▲[[Bestand:Inca roads-en.svg|thumb|
Na de stichting van Cuzco werden de andere Andesstammen van het [[Urubamba (provincie)|Urubamba]]-cultuurgebied, waartoe ook de Vallei van Cuzco behoorde, onderworpen en werd een groot leger uit de grond gestampt dat als een krachtige lijm de volkeren bijeen hield tot één geheel. Omstreeks [[1438]] liepen zij aangestuurd door een goed georganiseerde bureaucratie het zuidelijke [[Chincha (cultuur)|Chincha]]-rijk omver. Tijdens deze vroege expansieperiode woedde er een ander machtig rijk langs de noordkust van Peru dat door haar expansiedrang een reeks kustvalleien op de knieën bracht en inlijfde bij haar imperium: het [[Chimú]]-rijk. Maar na een periode van veel weerstand van de Chimu’s en strategische oorlogsvoering van de Inca’s werd ook dit rijk onderworpen aan de Inca’s. Gevolgd door de gebieden [[Ecuador]], West-[[Bolivia]], Noordwest-[[Argentinië]] en heel Noord-[[Chili]]. Dit maakte het Inca-rijk tot een grootmacht en zij werden heersers over een imperium dat zich in zijn lengte uitstrekte over meer dan 6.000 kilometers. De expansie van het wegennetwerk liep waarschijnlijk ongeveer parallel aan de expansie van het rijk.
| |||