|
| VNkaart = Slovenia map.png
}}
banaan
'''Slovenië''', officieel de '''republiek Slovenië''' ([[Sloveens]]: Republika Slovenija), is een land in Midden-Europa aan de zuidrand van de [[Alpen]], en is lid van de [[Europese Unie]]. Het wordt begrensd door [[Oostenrijk]] in het noorden, [[Italië]] en de [[Adriatische Zee]] in het westen, [[Kroatië]] in het zuiden en oosten en [[Hongarije]] in het noordoosten. Het land is klein, dichtbebost en bergachtig. In het westen heeft het land een korte Adriatische kust. De grens met Oostenrijk wordt grotendeels gevormd door de waterscheiding van de bergkam van de [[Karawanken]], met toppen boven de 2000 m, die deel uitmaken van de [[Alpen]]. De hoofdstad en tevens grootste stad is [[Ljubljana]].
Slovenië werd een [[soevereine staat]] nadat het op 25 juni 1991 zijn [[Onafhankelijkheidsverklaring|onafhankelijkheid]] uitriep. Vóór de onafhankelijkheidsverklaring maakte Slovenië deel uit van het voormalige [[Socialistische Federale Republiek Joegoslavië|Joegoslavië]] als ''[[Socialistische Republiek Slovenië|(Socialistische) Republiek Slovenië]]'' (Sloveens: ''(Socialistična) republika Slovenija'').
Op 1 mei 2004 werd Slovenië lid van de EU. Sinds 2007 hanteert Slovenië de [[euro]] als betaalmiddel.
== Geschiedenis ==
{{Zie ook|[[Geschiedenis van Slovenië]]}}
ik leef als een baby!
Het huidige Slovenië behoorde eeuwenlang tot [[Habsburgse monarchie|Oostenrijk]]. De Slovenen leefden in de [[kroonland (Oostenrijk-Hongarije)|kroonlanden]] [[Hertogdom Krain|Krain]], [[Hertogdom Karinthië|Karinthië]], [[Hertogdom Stiermarken|Stiermarken]], Küstenland ([[Primorska]]) met het graafschap Görz (vorstelijk [[graafschap Görz en Gradisca|graafschap Gorica en Gradišče]]), en het achterland van [[Triëst (stad)|Triëst]]. Een klein deel van het huidige Slovenië lag in Hongarije: [[Prekmurje]] (Muravidék) wat betekent 'aan de overzijde van de [[Mur (rivier)|Mur]]', de grensrivier met Hongarije.
In [[1866]] werden enkele westelijke, door Slovenen bewoonde, gebieden afgescheiden van Oostenrijk en toegewezen aan het nieuwe [[Koninkrijk Italië (1861-1946)|Koninkrijk Italië]]. In [[1918]] volgde het grootste deel van Küstenland ([[Primorska]]) met de stad [[Triëst (stad)|Triëst]] en een aantal andere kuststeden. Enkele honderdduizenden Slovenen kwamen toen samen met Kroaten in Italië te wonen in wat [[Markgraafschap Istrië|Istrië]] heette.
In [[1918]] werden door Slovenen bewoonde delen van de Oostenrijkse [[kroonland (Oostenrijk-Hongarije)|kroonlanden]], [[Hertogdom Krain|Krain]], [[Hertogdom Karinthië|Karinthië]], [[Hertogdom Stiermarken|Stiermarken]] samen met de voornamelijk door Slovenen bewoonde en tot dan Hongaarse [[Prekmurje]] samengevoegd als provincie Slovenië in de kortstondige [[staat van Slovenen, Kroaten en Serviërs]] (SHS), die zich al snel transformeerde tot het [[koninkrijk Joegoslavië]]. Op dat moment, in de periode [[1919]]-[[1920]], werden de grenzen van Slovenië vastgelegd in het [[verdrag van Saint-Germain (1919)|Verdrag van Saint-Germain]] (noordgrens), het [[Verdrag van Rapallo (1920)|Verdrag van Rapallo]] (westgrens) en het [[verdrag van Trianon (1920)|Verdrag van Trianon]] (noord-oostgrens).
Na de bezetting in [[1941]], werd Slovenië opgedeeld tussen [[Nazi-Duitsland|Duitsland]], [[Italië]] en [[Hongarije]]. Deze met elkaar in bondgenootschap verbonden staten probeerden in hun deel de Sloveense taal en cultuur te marginaliseren en de Slovenen vervolgens onder druk te [[germaniseren]], [[italianiseren]] dan wel [[magyariseren]]. Een aanzienlijk aantal Slovenen, met name in het 'Duitse' deel, gaf daar gevolg aan. Anderen organiseerden een hevige bevrijdingsstrijd die voorlopig onderling werd gestreden omdat de nationalistische Sloveense [[Domobranci]] en het communistische [[Sloveens Bevrijdingsfront]] elkaar de voorrang betwistten. De communisten voegden zich in de [[Partizaan|partizanen]] van [[Josip Broz Tito|Tito]] en met toestemming van de geallieerden kregen zij in 1945 de overmacht. Grote aantallen nationalisten werden toen geëxecuteerd en op [[10 augustus]] [[1945]] ging Slovenië samen met het door Joegoslavië geannexeerde [[Markgraafschap Istrië|Istrië]] als 'volksrepubliek Slovenië' deel uitmaken van het [[Joegoslavië|Democratisch Federatieve Joegoslavië]], dat zich een paar maanden later, na de onvrije verkiezingen op [[11 november]], 'Federatieve Volksrepubliek Joegoslavië' ging noemen, en nog weer later, van [[1963]] tot [[1991]], 'Socialistische Federatieve Republiek Joegoslavië' (SFRJ) heette. Tot 1954 was er strijd met Italië over de stad [[Triëst (stad)|Triëst]] die uiteindelijk toch Italiaans zou blijven.
Slovenië was de welvarendste republiek in deze federatie. Op 7 maart 1990 werd de naam "Socialistische Republiek Slovenië" gewijzigd in "Republiek Slovenië". In [[1991]] werd Slovenië onafhankelijk. Hieraan ging de [[Tiendaagse Oorlog]] vooraf, die werd beëindigd door het [[Akkoord van Brioni]]. Op [[1 mei]] [[2004]] trad het land toe tot de [[Europese Unie]]. Inmiddels is het eveneens lid van de [[NAVO]] en van de [[OESO]].
Op 1 januari 2007 is Slovenië officieel toegetreden tot de [[eurozone]]. Dit betekende het einde van de Sloveense [[tolar]].
== Demografie ==
=== Bevolking ===
{{Zie hoofdartikel|Slovenen}}
Slovenië is etnisch het meest homogene land van de opvolgerstaten van Joegoslavië. Wel wonen er veel [[Slovenen]] van oudsher buiten Slovenië: de meesten in [[Italië]] ([[Friuli-Venezia Giulia|Friuli]]) en [[Oostenrijk]] ([[Karinthië (deelstaat)|Karinthië]] en [[Stiermarken (gebied)|Stiermarken]]), en daarnaast in [[Hongarije]]. In de [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Verenigde Staten]], [[Canada (hoofdbetekenis)|Canada]], [[Argentinië]] en [[Australië (land)|Australië]] is een grote Sloveense migrantengemeenschap, terwijl de Sloveense aanwezigheid in Nederland bijzonder oud is ([[15e eeuw]]) en in [[1931]] - als gevolg van de opkomst van de mijnen in [[Limburg (Nederland)|Limburg]] - een hoogtepunt bereikte. Zie ook: [[Sloveense diaspora]].{{Clearboth}}
<center><div class="wikitable" style="background-color: white; width:750px; font-size:85%; text-align:left; padding:10px;">
<timeline>
ImageSize = width:750 height:230
PlotArea = width:650 height:200 left:50 bottom:20
alignBars = justify
DateFormat = yyyy
Period = from:800 till:1600
TimeAxis = orientation:vertical
ScaleMajor = unit:year increment:100 start:800
PlotData=
bar:inwoners color:yelloworange width:20 mark:(line,white) align:left fontsize:S
bar:1857 from:start till:869
bar:1869 from:start till:890
bar:1880 from:start till:932
bar:1890 from:start till:973
bar:1900 from:start till:1000
bar:1910 from:start till:1042
bar:1921 from:Start till:1029
bar:1931 from:start till:1102
bar:1948 from:start till:1135
bar:1953 from:start till:1186
bar:1961 from:start till:1255
bar:1971 from:start till:1362
bar:1981 from:start till:1492
bar:1991 from:start till:1509
bar:2002 from:start till:1549
bar:2005 from:start till:1578
</timeline>
De bovenstaande grafiek geeft de demografische ontwikkeling op het huidige grondgebied van Slovenië weer (1.268.055 inwoners in 1900 = index 1000). De cijfers voor de periode 1857-1931 zijn berekend op basis van de gemeentelijke bevolkingscijfers, van alleen die gemeenten, welke sinds 1991 deel uitmaken van de Sloveense staat. De gebieden, die sinds 1991 deel uitmaakten van Hongarije, Oostenrijk en Italië zijn niet meegenomen in de reconstructie (cijfers ontleend aan de [[Statistični urad Republike Slovenije]]).
</div></center>{{Clearboth}}
Een Duitstalige minderheid was in de Oostenrijkse tijd dominant. In de hoofdstad [[Ljubljana]] (Laibach) behield zij tot aan het einde van de 19de eeuw een meerderheid in de gemeenteraad. In andere steden was dat het geval tot aan de overname van het gezag door Joegoslavië, met name in [[Maribor]] (Marburg an der Drau), [[Celje]] (Cilli), [[Ptuj]] (Pettau) en [[Kranj]] (Krainburg). Duitstaligen woonden ook in de dorpen rond deze steden. Een bijzonder gebied was de stad [[Kočevje]] (Gottschee) met haar omgeving van een twintigtal dorpen waar sinds de 14de eeuw een Duitstalige bevolking woonde. Zij werden in en na 1945 [[Verdrijving van Duitsers na de Tweede Wereldoorlog|verdreven]] en vervangen door een bevolking uit de andere Joegoslavische republieken.
Een tweede, na 1945 grotendeels verdreven minderheid, wordt gevormd door een restant van de Italiaanse bevolking van [[Istrië (schiereiland)|Istrië]], enkele duizenden Italiaanstaligen die voornamelijk wonen in de kuststeden [[Koper (Slovenië)|Koper]] (Capodistria), [[Portorož]] (Portorosso), [[Piran]] (Pirano) en [[Izola]] (Isola). Zij organiseren zich cultureel samen met de Italiaanstalige minderheden in de aangrenzende Istrische kuststeden die nu tot [[Kroatië]] behoren.
Een derde minderheid vormen de ca. 10.000 Hongaren in de regio [[Prekmurje]] (Muravidék), die tot 1918 bij Hongarije behoorde en pas in dat jaar met de overige, tot dan toe Oostenrijkse, delen van Slovenië werd samengevoegd. De Hongaarse culturele dominantie in dit gebied is sindsdien teruggedrongen. Een restant van het in godsdienstig opzicht tolerante Hongaarse staatsgezag blijft zichtbaar in het voortbestaan van enkele [[Luthers]]e gemeenten, terwijl zij door de Oostenrijkse [[Contrareformatie]] elders in Slovenië radicaal werden geëlimineerd.
De Joodse gemeenten zijn in de periode 1938-1945 te gronde gericht. Overlevenden waren er weinig en na 1945 zijn enkele gemeenten met [[Joden]] van elders opnieuw ingericht.
Zowel lutheranen als joden zijn cultureel Hongaars georiënteerd.
[[Roma (volk)|Roma]] vormen een betrekkelijk nieuwe minderheid die zich door een zeer hoog geboortecijfer aanzienlijk heeft uitgebreid.
=== Taal ===
De officiële taal van Slovenië is [[Sloveens]]. Het [[Italiaans (hoofdbetekenis)|Italiaans]] en [[Hongaars]] worden naast het Sloveens als ambtstaal gehandhaafd in de regio's waar de Italiaanse (ca. 3000 personen) en Hongaarse (ca. 8000 personen) minderheden leven.
[[Bestand:Bled Overview.JPG|miniatuur|241x241px|Christelijke kerk op het eiland [[Bled]].]] Er wonen naar schatting ook nog 2000 overgebleven Duitstaligen ("Sloweniendeutsche"), wier rechten echter niet worden erkend.<ref>[https://www.diepresse.com/5539687/slowenien-bekraftigt-nein-zu-anerkennung-deutschsprachiger-minderheit ''Slowenien bekräftigt Nein zu Anerkennung deutschsprachiger Minderheit'']</ref>
=== Religie ===
{{Zie ook|[[Religie in Slovenië]]}}
De bevolking was in de 16de eeuw grotendeels overgegaan tot de [[luthers]]e Reformatie. De [[Contrareformatie]] maakte daar een drastisch einde aan en sinds het begin van de 17de eeuw is ze grotendeels [[rooms-katholiek]]. De [[patroonheilige|hoofdpatroonheilige]] van de Slovenen is [[Maria Hulp der Christenen]], welke vereerd wordt in het [[Bedevaartskerk Maria Hulp der Christenen (Brezje)|nationale heiligdom te Brezje]]. Sinds de machtsovername door de communistische partij begon in Slovenië echter de [[secularisering]] die pas in de jaren negentig van de vorige eeuw, na de ontbinding van die partij, doorzette. De Kerk verloor toen haar samenbindende rol in het verzet tegen de communistische staat.
Volgens de volkstelling van 2002 sprak 57,8% van de Slovenen zich uit als behorend tot de [[Rooms-Katholieke Kerk]], 2,4% als moslim, 2,3% als behorend tot een van de [[oosters-orthodoxe kerken]] en 0,9% als lid van een protestants kerkgenootschap. Een deel van de bevolking beschouwde zich als [[atheïsme|atheïst]] (10,1%), terwijl 3,5% zich als "gelovig, maar niet confessioneel" definieerde. Een groot deel van de ondervraagden (22,8%) was niet in staat om of weigerde de vraag naar hun levensbeschouwing te beantwoorden.
{| class="wikitable"
|+'''Godsdienstig gezinden in Slovenië in % bij de volkstellingen in 1991 en 2002'''
|-
!Jaar
!rooms-katholiek
!evangelisch
!overig protestant
!orthodox
!overig christelijk
!islamitisch
!joods
!oosters
!overig religieus
!agnostisch
!gelovig maar buitenkerkelijk
!ongelovig, atheïstisch
!antwoord geweigerd
!onbekend
|-
|1991
|align="right"| 71,6
|align="right"| 0,7
|align="right"| 0,1
|align="right"| 2,4
|align="right"| 0,1
|align="right"| 1,5
|align="right"| 0,0
|align="right"| 0,0
|align="right"| 0,0
|align="right"| -
|align="right"| 0,2
|align="right"| 4,4
|align="right"| 4,2
|align="right"| 14,6
|-
|2002
|align="right"| 57,8
|align="right"| 0,8
|align="right"| 0,1
|align="right"| 2,3
|align="right"| 0,1
|align="right"| 2,4
|align="right"| 0,0
|align="right"| 0,1
|align="right"| 0,0
|align="right"| 0,0
|align="right"| 3,5
|align="right"| 10,1
|align="right"| 15,7
|align="right"| 7,1
|-
|colspan="15"|''Bron: [http://www.stat.si/popis2002/en/rezultati/rezultati_red.asp?ter=SLO&st=8 Volkstellingen 1991 en 2002]''
|}
[[Bestand:Sv Duh-Podolševa.jpg|miniatuur|233x233px|[[Podolševa]]]]
De Katholieke Kerk in Slovenië becijfert anno 2006 het aantal katholieken op ruim 80%. Deze discrepantie met de volkstelling van 2002, waar slechts 57,8% van de Slovenen zich bekende als katholiek, laat zich niet verklaren door een toename van meer dan 20% in 4 jaar. Waarschijnlijker wil ruim 20% van de Slovenen zich niet meer met de Katholieke Kerk associëren, al is men dat 'op papier' wel omdat men ooit [[Doop (sacrament)|gedoopt]] is, maar heeft men dit nooit [[Actus formalis defectionis ab Ecclesia catholica|ongedaan gemaakt]]. Dit verschijnsel, ook wel bekend als ''belonging without believing'', deed zich bijvoorbeeld ook voor in Nederland waar in 2000 de Katholieke Kerk 31,7% van de bevolking claimde, maar bij een steekproef slechts 21% dit bevestigde.<ref>Kaski-Memorandum 326 (2002), blz. 10.</ref> Waarschijnlijk moet dit verschil van meer dan 20% vooral gezocht worden bij de 15,7% die weigerden antwoord te geven, de 10,1% die zeggen ongelovig of [[atheïsme|atheïst]] te zijn en de 7,1% wier religie onbekend is. De 3,5% die zegt wel gelovig te zijn maar 'niet bij een bepaalde religie hoort' is een voorbeeld van het tegenovergestelde verschijnsel: ''believing without belonging''.
Sinds 2006 telt Slovenië twee metropolitane aartsbisdommen ([[aartsbisdom Ljubljana]] en [[aartsbisdom Maribor]]), elk met twee [[suffragaan bisdom|suffragane]] diocesen (de bisdommen [[bisdom Murska Sobota|Murska Sobota]] en [[bisdom Celje|Celje]] aan het aartsbisdom Maribor; de bisdommen [[bisdom Koper|Koper]] en [[bisdom Novo mesto|Novo mesto]] aan het aartsbisdom Ljubljana). De [[luthers]]-protestantse gemeenten in Slovenië concentreren zich van oudsher in [[Prekmurje]] in het noordoosten van het land. De onderstaande staafgrafiek toont de [[Statistični urad Republike Slovenije|officiële cijfers]] voor het bevolkingspercentage voor katholieken, niet-confessionelen (geen antwoord, atheïst) en "overigen" (protestanten, oosters-orthodoxen en moslims).
<timeline>
ImageSize = width:350 height:180
PlotArea = width:250 height:120 left:20 bottom:30
AlignBars = justify
DateFormat = yyyy
Period = from:0 till:1000
TimeAxis = orientation:vertical
ScaleMajor = unit:year increment:100 start:0
Colors =
id:canvas value:orange
id:RKK value:kelleygreen legend:rooms-Katholiek
id:Nietc value:yellow legend:niet-confessioneel
id:Ov value:orange legend:overigen
PlotData=
bar:Percentage color:canvas width:30 mark:(line,white) align:left fontsize:S
color:RKK bar:1921 from:start till:966
color:Ov bar:1921 from:966 till:1000
color:RKK bar:1953 from:start till:828
color:Nietc bar:1953 from:828 till:971
color:Ov bar:1953 from:971 till:1000
color:RKK bar:1991 from:start till:716
color:Nietc bar:1991 from:716 till:950
color:Ov bar:1991 from:950 till:1000
color:RKK bar:2002 from:start till:578
color:Nietc bar:2002 from:578 till:908
color:Ov bar:2002 from:908 till:1000
Legend = columns:3 left:15 top:18 columnwidth:115
</timeline>
== Bestuurlijke indeling ==
{{Zie hoofdartikel|Bestuurlijke indeling van Slovenië}}
[[Bestand:Slov-reg.PNG|thumb|300px|Twaalf statistische regio's (stand 2005)]]
Slovenië telt sinds 1 maart 2006 205 gemeenten, waarvan er 11 een bijzondere status als verzorgingscentrum hebben en "stadsgemeenten" (''mestne občine'') worden genoemd. Het land is verder verdeeld in een twaalftal statistische regio's volgens de Europese criteria van [[NUTS]]-3. Vanwege de geringe bevolkingsomvang van veel gemeenten is een groot aantal taken, dat voorheen bij het lokaal bestuur berustte, overgeheveld naar de landelijke overheid. De meeste van die overgehevelde bevoegdheden worden decentraal uitgevoerd door de 58 bestuurseenheden (''upravne enote'').
=== Statistische regio's ===
De statistische regio's zijn de volgende:
{|
|- valign="top"
|
* [[Pomurska]]
* [[Podravska]]
* [[Koroška]]
* [[Savinjska]]
|
* [[Zasavska]]
* [[Spodnjeposavska]]
* [[Jugovzhodna Slovenija]]
* [[Osrednjeslovenska]]
|
* [[Gorenjska]]
* [[Notranjskokraška]]
* [[Goriška]]
* [[Obalnokraška]]
|}
{{Zie ook|[[Regio's van Slovenië]]}}
=== Historische regio's ===
[[Bestand:Kronlander Slowenien.png|thumb|300px|Historische kroonlanden]]
Van oudsher bestaat Slovenië in een groot aantal historische regio's en subregio's, die in het dagelijks spraakgebruik een grote rol spelen. Deze regio's zijn gebaseerd op de kroonlanden uit de Oostenrijks-Hongaarse dubbelmonarchie:
* 1: [[Primorska]] (Küstenland)
* 2: [[Krain (gebied)|Kranjska]] (Krain)
** 2a: [[Gorenjska]] (Oberkrain)
** 2b: [[Notranjska]] (Innerkrain)
** 2c: [[Dolenjska]] (Unterkrain)
* 3: [[Karinthië (gebied)|Koroška]] (Karinthië)
* 4: [[Stiermarken (gebied)|Štajerska]] (Stiermarken)
* 5: [[Prekmurje]] (Übermurgebiet)
== Geografie ==
[[Bestand:Logarska dolina (14095502435).jpg|links|miniatuur|[[Logarska Dolina|Logarska dolina]] ]]
Slovenië is met een oppervlakte van {{statsland-oppervlaktekort}} ongeveer half zo groot als Nederland. De omtrek van de landsgrenzen meet 1213 km (546 km met [[Kroatië]], 330 km met [[Oostenrijk]], 188 km met [[Italië]] en 102 km met [[Hongarije]]). De kustlijn van Slovenië is 47 km lang.
Ondanks het relatief kleine oppervlak kent het land grote verschillen in het landschap. In het noorden liggen de [[Karawanken]], [[Kamnische Alpen]] en in het noordwesten de [[Julische Alpen]].<ref>{{Citeer web| url=http://julian.alps.flowiktionary.org| title=Julische Alpen | accessdate=2012-12-6}}</ref> In de Julische Alpen ligt in het [[Triglav Nationaal Park]] de gelijknamige berg [[Triglav]] (bet.: drie toppen), die met 2864 m de hoogste berg van het land is. Hier ontspringen ook de [[Koritnica (rivier)|Koritnica]], [[Soča (rivier)|Soča]] en [[Sava (rivier)|Sava]]. De Sava behoort met de [[Mur (rivier)|Mura]] en de [[Drava]] tot de belangrijkste Sloveense rivieren. In de Julische Alpen ligt ook het grootste meer van Slovenië, het 3,18 km² omvattende [[Meer van Bohinj]]. Het oosten is daarentegen vlak, overgaand in de Pannonische laagvlakte van Hongarije. In het zuidwesten en zuiden overheersen middelgebergtes en heuvellandschappen, die overgaan in de [[Dinarische Alpen]]. Hier is sprake van een [[karst (geografie)|karstlandschap]] met de kenmerkende periodieke meren (bijvoorbeeld in [[Cerknica (gemeente)|Cerknica]]) en vele onderaardse grotten. In het uiterste zuidwesten bij de haven- en badplaats [[Portorož]] (Italiaans: Portorosso) verloopt de 47 km lange kustlijn. De helft van het land is bebost. Het klimaat is in het noorden continentaal, aan de kust tot aan de lijn [[Nova Gorica]]-[[Postojna (plaats)|Postojna]] mediterraan.
=== Steden ===
{{Zie ook|[[Gemeenten in Slovenië]]}}
Slovenië telt slechts weinig grote steden. De hoofdstad Ljubljana (278.000 inwoners) en Maribor (115.000 inwoners) zijn de enige twee steden met meer dan honderdduizend inwoners. De elf grootste gemeenten hebben de status "stadsgemeente", die hun meer bevoegdheden verleent dan een gewone gemeente.
[[Bestand:Maribor Lent.jpg|miniatuur|228x228px|[[Maribor]]]]
==== De elf stadsgemeenten ====
{|
|- valign="top"
|
* [[Celje]]
* [[Koper (Slovenië)|Koper]]
* [[Kranj]]
* [[Ljubljana]] ([[Hoofdstad]])
* [[Maribor]]
* [[Murska Sobota]]
|
* [[Nova Gorica]]
* [[Novo mesto]]
* [[Ptuj]]
* [[Slovenj Gradec (gemeente)|Slovenj Gradec]]
* [[Velenje (stad)|Velenje]]
|}
[[Bestand:Celje Castle Wikivoyage banner.jpg|gecentreerd|miniatuur|1676x1676px|[[Celje]] stad]]
== Bezienswaardigheden ==
[[Bestand:Lake Bohinj.jpg|thumb|400px|right|Het meer van Bohinj]]
* [[Meer van Bohinj]]
* [[Meer van Bled]]
* [[Grotten van Postojna]]
* [[Grotten van Škocjan]]
* Bedevaartplaats [[Ptujska Gora]] bij [[Ptuj]]
* [[Ljubljana]]
* Stoeterij van de [[Lipizzaner]] paarden bij [[Lipica (Sežana)|Lipica]]
* In het noordwesten van Slovenië ligt het [[Triglav Nationaal Park]], nabij [[Bovec]]
== Economie ==
De economie van Slovenië is van alle economieën van de nieuwe EU-lidstaten (2004) de welvarendste. Hoewel het land voor [[1991]] deel uitmaakte van het communistische [[Joegoslavië]] was Slovenië altijd al op [[West-Europa]] gericht. Hierdoor was Slovenië binnen het voormalige Joegoslavië veruit de welvarendste deelstaat. Hoewel Slovenië slechts één dertiende van de Joegoslavische bevolking bevatte, werd één vijfde van het Joegoslavische [[bruto binnenlands product]] in Slovenië voortgebracht. Door zijn handelsoriëntatie op West-Europa heeft Slovenië weinig te lijden gehad onder het uiteenvallen van Joegoslavië en de val van het communisme in [[Oost-Europa]]. Ook door zijn afgelegen ligging ten opzichte van de oorlogsgebieden in de [[Oorlogen in Joegoslavië|Joegoslavische oorlogen]] ontsprong Slovenië de dans. In [[2004]] werd Slovenië de eerste republiek van het voormalige Joegoslavië die lid werd van de [[Europese Unie]]. Op [[1 januari]] [[2007]] heeft Slovenië als eerste nieuwe EU-lidstaat de [[euro]] ingevoerd.
Doordat Slovenië een open economie is zijn de prestaties van de Sloveense economie afhankelijk van de economische prestaties van de belangrijkste handelspartners ([[Duitsland (hoofdbetekenis)|Duitsland]], [[Italië]], [[Oostenrijk]] en [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]]). Ondanks het feit dat deze economieën slecht presteren groeide het Sloveense reële BBP in [[2005]] met 3,9%.<ref>[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page?_pageid=1996,39140985&_dad=portal&_schema=PORTAL&screen=detailref&language=en&product=EU_MASTER_main_economic_indicators&root=EU_MASTER_main_economic_indicators/main/strind/ecobac/eb012 epp.eurostat.ec.europa.eu]</ref> Een belangrijke reden hiervoor is de hoge buitenlandse investeringen.
Mogelijke uitdagingen voor de Sloveense economie zijn het bedwingen van de vrij hoge inflatie en het in toom houden van de arbeidskosten.
=== Macro-economische indicatoren ===
{| class="wikitable"
! colspan="2" | Macro-economische indicatoren<ref>Bron: How far would you go? Uitgave van de regering van de republiek Slovenië, public relations and media office. Blz. 27 (inzet). {{ISBN|961-6435-14-0}}</ref> ([[2005]])
|-
|[[Bruto binnenlands product|Bbp per capita]]
|€ 13.700
|-
|Groei bbp
|2.3%
|-
|[[Inflatie (hoofdbetekenis)|Inflatie]]
|2,5%
|-
|-
|[[Export (hoofdbetekenis)|Export]] van goederen en diensten
|€ 17.737.800.000
|-
|[[Handelsbalans]]
|€ -1.034.000.000<ref>[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/extraction/retrieve/en/theme2/bop/qbop/c_bop?OutputDir=EJOutputDir_3442&user=unknown&clientsessionid=FF85EF484E141BF499CFD50079A9E183.extraction-worker-1&OutputFile=c_bop.htm&OutputMode=U&NumberOfCells=2&Language=en&OutputMime=text%2Fhtml& epp.eurostat.ec.europa.eu]</ref>
|-
|[[Werkloosheid]]<ref>Na onderzoek van het werkloosheidsniveau volgens [[Internationale Arbeidsorganisatie|ILO]]-standaarden.</ref>
|6,5%<ref>[http://epp.eurostat.ec.europa.eu/extraction/retrieve/en/theme3/une/une_rt_a?OutputDir=EJOutputDir_3463&user=unknown&clientsessionid=FF85EF484E141BF499CFD50079A9E183.extraction-worker-1&OutputFile=une_rt_a.htm&OutputMode=U&NumberOfCells=1&Language=en&OutputMime=text%2Fhtml& epp.eurostat.ec.europa.eu]</ref>
|-
|rowspan="8"|Grootste exporteurs
|[[Revoz]] (auto's)
|-
|[[Lek (bedrijf)|Lek]] ([[geneesmiddel|farmaceutica]])
|-
|[[Gorenje d.d.|Gorenje]] ([[witgoed]])
|-
|[[Krka (bedrijf)|Krka]] (farmaceutica)
|-
|[[Prevent]] (veiligheidvoorzieningen m.n. voor auto's)
|-
|[[Sava Tires]] (Banden)
|-
|[[Talum]] (aluminium)
|-
|[[Impol]] (aluminium)
|}
== Cultuur ==
[[Bestand:Ljubljanska Opera 2.jpg|miniatuur|214x214px|Sloveens nationaal opera- en ballettheater [[Ljubljana]]]]
* [[Lijst van Sloveense schrijvers]]
==Nationaliteiten==
Van de 2 miljoen inwoners is 90% Sloveens. Andere bevolkingsgroepen zijn de Kroaten (3%), Serven (2%),Bosniërs (1%) en Macedoniërs. Veel van deze buitenlanders werken er al tientallen jaren als arbeidsmigrant of het zijn vluchtelingen.
== Politiek ==
* staatsvorm: republiek
* president: [[Borut Pahor]] (sinds 22 december 2012), termijn: 5 jaar
* regeringsleider: [[Marjan Šarec]] (sinds 13 september 2018), termijn: 4 jaar
* parlement: één kamer: Nationale Assemblee (''[[Državni Zbor]]'') (90 zetels, termijn: 4 jaar); daarnaast een Staatsraad (''[[Državni Svet]]'') met beperkte bevoegdheden
Zie ook:
* [[Lijst van premiers van Slovenië]]
* [[Lijst van presidenten van Slovenië]]
* [[Lijst van Sloveense politieke partijen]]
===Buitenlandse politiek===
Sinds de onafhankelijkheid in 1991 is het land verwikkeld in een [[grensgeschil|geschil]] omtrent de territoriale en maritieme grenzen met het tegelijkertijd onafhankelijk geworden zuidelijk buurland Kroatië, dat het op vreedzame wijze middels arbitrage tracht te beslechten (zie [[Sloveens-Kroatisch grensgeschil]]). Het gaat om de [[Baai van Piran]] en de noordelijke kuststrook van het [[schiereiland]] [[Istrië (schiereiland)|Istrië]]. Op 04 november 2009 sloten de regeringen van beide staten een arbitrage-overeenkomst die voorziet in gezamenlijke besprekingen, die plaatsvinden in [[Den Haag]].
== Verkeer en vervoer ==
=== Luchthaven ===
Ten noorden van [[Ljubljana]] ligt de [[Luchthaven Ljubljana|Luchthaven Jože Pučnik]] (Letališče Jožeta Pučnika Ljubljana), in de volksmond beter bekend onder de voorgaande naam van de luchthaven: Luchthaven Brnik, van waar Adria Airways dagelijks vliegt naar verschillende bestemmingen in Europa. Er zijn dagelijkse vluchten naar Brussel (op werkdagen tweemaal daags). Drie keer per week is er een verbinding met Amsterdam. Het vliegveld [[Luchthaven Maribor|Maribor]] is de tweede luchthaven van het land, maar heeft vrijwel alleen betekenis voor de luchtvracht.
[[Bestand:Pokriti vkop na A2 Na Karteljevem.JPG|miniatuur|195x195px|Snelweg]]
=== Snelwegen in Slovenië ===
{{Zie ook|[[Lijst van Sloveense autosnelwegen]]}}
Slovenië heeft een aantal snelwegen, waarvan drie de belangrijkste doorgaande verkeersaders zijn. De belangrijkste verbindingen zijn de [[A1 (Slovenië)|A1]] die vanaf de Oostenrijkse grens bij [[Spielfeld]] via [[Maribor]] en [[Ljubljana]] naar de kuststad [[Koper (Slovenië)|Koper]] loopt en daar aansluit op het wegennet van [[Kroatië]]. De [[A2 (Slovenië)|A2]] verbindt de [[Karawankentunnel (autoweg)|Karawankentunnel]] met [[Kranj]] en Ljubljana. Na de hoofdstad loopt de weg oostwaarts richting de Kroatische grens en [[Zagreb]]. De nieuwe [[A5 (Slovenië)|A5]] loopt van Maribor via [[Murska Sobota]] naar de Hongaarse grens, waar de weg zal aansluiten op de weg naar [[Boedapest]].
== Volkslied ==
Het volkslied, of ''[[Zdravljica]]'', is door de Sloveense dichter [[France Prešeren]] geschreven in 1844. De publicatie werd aanvankelijk door de censuur verboden. Na afschaffing van de censuur als gevolg van de revolutie in 1848 kon het gedicht voor het eerst verschijnen in het tijdschrift ''Novice''.
== Diversen ==
* de [[Karawanken]] en de [[Julische Alpen]] vormen een populair gebied voor bergwandelen, een Sloveense volkssport. Over toppen van deze beide gebergten loopt een beroemd langeafstand-bergwandelpad, de [[Planinska Transverzala]], dat beheerd wordt door de nationale bergsportvereniging ''Planinska Zveza''. Voor vele Slovenen is het een ''must'' ooit via een of meerdere routes de top van de nationale berg [[Triglav]] te hebben bezocht, die van meerdere kanten is te bestijgen.
* Slovenië heeft zes 18-holes golfbanen, de [[Royal Bled Golf & Country Club]] in [[Bled]], de [[Ptuj Golf Course]] in [[Ptuj]], de [[Moravske Toplice Livada Golf Course]] in [[Moravske Toplice]], de [[Diners Golf & Country Club Ljubljana]] waar in 2012 het Europees dameskampioenschap werd gespeeld, de [[Grad Mokrice Golf Club]] in [[Jesenice (Slovenië)|Jesenice]] en de [[Arboretum Volcji Potok Golf Course]] in [[Radomlje]]. De laatste twee zijn het beroemdst.
* Het land heeft op een kaart wat weg van een kip, en inwoners van Slovenië leggen soms aan landgenoten uit waar ze wonen, als die de naam van het dorp niet kennen, in welk lichaamsdeel van de kip het ligt.
=== Nationale feestdagen ===
{| class="wikitable"
! style="background:yelloworange;" | Datum
! style="background:yelloworange" | Nederlandse benaming
! style="background:yelloworange" | Sloveense benaming
! style="background:yelloworange" | Opmerkingen
|-
| [[1 januari|1-2 januari]]
| Nieuwjaar
| ''Novo leto''
| Vroeger was [[2 januari]] ook een officiële feestdag, vanaf 2013 werd het echter opnieuw een gewone werkdag. In 2017 is het weer een officiële feestdag geworden.<ref>{{Citeer web|auteur=MMC RTV Slovenija|titel=Poslanci odločili: 2. januarja bomo spet lahko ostali doma|taal=sl|url=http://www.rtvslo.si/slovenija/poslanci-odlocili-2-januarja-bomo-spet-lahko-ostali-doma/409936}}</ref>
|-
| [[8 februari]]
| Prešeren-dag, Sloveense culturele feestdag
| ''Prešernov dan, slovenski kulturni praznik''
| Dag van overlijden van de nationale dichter [[France Prešeren]]
|-
| maart, april
| [[Pasen]]
| ''Velikonočna nedelja in ponedeljek; Velika noč''
| Feestdagen met Pasen
|-
| [[27 april]]
| Dag van het verzet tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]]
| ''Dan upora proti okupatorju''
| Feestdag
|-
| [[1 mei|1]] en [[2 mei]]
| Dag van de Arbeid
| ''Praznik dela''
| Tweedaagse feestdag
|-
| mei, juni
| [[Pinksteren]]
| ''Binkoštna nedelja; Binkošti''
| Feestdag met Pinksteren
|-
| [[25 juni]]
| Dag van de Staatsvorming
| ''Dan državnosti''
| Verkondiging van de politieke soevereiniteit [[1991]]
|-
| [[15 augustus]]
| [[Maria-Tenhemelopneming]]
| ''Marijino vnebovzetje''
| Tenhemelopneming van Maria
|-
| [[31 oktober]]
| Dag van de Reformatie
| ''Dan reformacije''
| Dag van de Reformatie (waaraan de Slovenen hun eerste Sloveenstalige geschriften danken)
|-
| [[1 november]]
| [[Allerheiligen]], officieel Gedenkdag aan de gestorvenen
| ''Dan spomina na mrtve''
| Feestdag
|-
| [[25 december]]
| [[Kerstmis (hoofdbetekenis)|Kerstmis]]
| ''Božič''
| Feestdag met Kerstmis
|-
| [[26 december]]
| Dag van de Onafhankelijkheid en Eenheid
| ''Dan samostojnosti in enotnosti''
| Verkondiging van het referendumresultaat over de Sloveense soevereiniteit [[1990]], [[Stefanus (martelaar)|Sint-Stefanus]]
|}
== Externe links ==
{{Zusterproject klein
| commons = Category:Slovenia
| wiktionary = Slovenië
| wikiversity =
| wikibooks =
| wikisource =
| wikiquote =
| wikinews =
| wikidata =
| wikivoyage = Slovenië
| wikiatlas = Slovenia
}}
<!-- Alleen officiële links toevoegen, voor alle andere links kunt u bij de Open Directory terecht -->
* {{sl}} [http://www.gov.si/ Officiële website van de Republiek Slovenië]
* {{sl}} [http://www.slovenia.si/ Slovenia.si informatie over Slovenië]
* {{en}} [http://www.vlada.si/en/ Regering van de Republiek Slovenië]
<br />
{{Appendix}}
{{Navigatie landen Europa}}
{{Navigatie Europese Unie}}
{{Coor title dms|46|9|0|N|15|3|0|E|type:country_region:SI}}
[[Categorie:Land]]
| 